Obstruktif Uyku Apne Sendromunda (OUAS) Hastalığın Şiddetinin; Obezite ile ilişkisi, İşitsel Reaksiyon Zamanı Testi ile Bilişsel/Nörolojik İşlevsellik Üzerine ve HAD Ölçeği ile Duygu Durumu Üzerine Etkilerinin Değerlendirilmesi Grup : Dörtdörtlük

Amaç Çağımızın önemli ve yaygın görülen (%2-4) rahatsızlıklarından biri olarak kabul edilen uyku apnesi acil tedavi gerektiren hayati bir hastalıktır. Kronik ilerleyici özellik gösteren bu hastalık zamanında tedavi edilemezse kalp krizi, felç, iktidarsızlık (impotans), düzensiz kalp atışları, hipertansiyon gibi sorunlara yol açabilmektedir. Önlem alınmadığı takdirde ölümle sonuçlanabilmektedir Hastalığın bu denli ciddi sonuçları olduğu toplum içinde çok fazla bilinmemektedir. Bu hastalığa yakalanan kişilerin büyük bir çoğunluğu hastalığı fark etmedikleri ya da önemsemedikleri için genellikle hekime gitmemektedirler.

Çalışmamızda, tıbben ciddî kabul edilen, toplum içindeki yaygınlığı yüksek, kronik ilerleyici bir hastalık olarak kabul edilen obstruktif uyku apne sendromunda (OUAS) hastalığın şiddeti ile; duygudurum semptomları arasındaki, temel ilişsel/nörolojik işlevsellik arasındaki ve obezite arasındaki ilişkiyi değerlendirdik. Bu hastalığın ilerleyici özelliklerinin yol açtığı patofizyolojiyi, bu hatalıkta erken teşhis ve tedavinin önemini vurgulamayı planladık.

Yöntem Üniversitemiz Göğüs Hast. polikliniğine, horlama- uykuda nefesinin kesilmesi- gün içinde uykululuk hali yakınmalarıyla başvurup, obstruktif uyku apne sendromu (OUAS) şüphesi ile polisomnografi laboratuarına yönlendirilmiş gönüllülerin katılımıyla yapıldı (KAEK 14/07). a. Deney grubu OUAS teşhisi konulmuş tedavisi başlanmamış kişiler (Hafif-Orta- Ağır n=36), b. Kontrol grubu ise uyku laboratuarına gönderilmiş ancak normal (basit horlama teşhisi alan) sonuç almış kişilerden oluşturuldu (n=12).

Uyku laboratuarında yapılan uygulamalar: 1)Ne amaçla: tanı tedavi 2)Polisomnografide kullanılan standart parametreler:     Elektroensefalografi ( EEG )     Elektrookülografi ( EOG )     Elektromyografi ( EMG-submentalis )     Oro-nasal hava akımı ( Flow-meter )     Torako-abdominal hareketler     Oksijen satürasyonu     Elektrokardiyografi ( EKG )     Elektromyografi ( EMG-tibialis )     Vücut pozisyonu

Normal Polisomnografi

Orta Apne

Ağır Apne

Tüm gruplarda; Obeziteyi değerlendirmek için; BMI (boy ve kilo), boyun çevresi, bel çevresi ölçümleri alındı. Basit işitsel reaksiyon zamanı testi (Biopack MP35) ile hastalığın bilişsel ve nörolojik işlevsellik üzerindeki etkilerini değerlendirdik. Reaksiyon Zamanı Testini uygulamadan önce kişilerin el tercihi saptandı (Geschwind ve Behan tarafından modifiye edilen Oldfield el tercihi anketi). Duygudurum semptomları; Hastane Anksiyete ve Depresyon ölçeği (HAD) ölçeği kullanılarak araştırıldı. 

Bulgular Abdominal obezite göstergesi olan, bel çevresi ölçümleri hastalığın şiddetine bağlı olarak anlamlı artış gösterdiği bulundu (p<0.05; Şekil 1A). BKI verileri tüm gruplarımızda WHO sınıflandırmasına göre; Şişman I (hafif) 30.00 – 34.99 Şişman II (orta) 35.00 – 39.99 aralığında bulundu. OUAS da hastalığın şiddetine paralel olarak BKI ortalamasının istatistiksel olarak arttığı bulundu (p<0.01, Şekil 1C).

İşitsel reaksiyon zamanı testinde Kontrol grubunu oluşturan hastalarda I. segmentten 4. segmente gelindiğinde sürede azalma görülmesine rağmen istatistiksel bir farklılık olmadığı bulundu. En iyi sonuçlar Hafif OSA hastalarının olduğu grupta elde edildi (p<0.05; Şekil2). Orta ve ağır dereceli OSA hastalarında hastalığın şiddeti ile uyumlu olarak testin ortalama süresinin arttığı bulunmuştur (p<0.05; Şekil2). 4 segmentte yapılan bu testte normalde 4. segmentin en iyi süre skoruyla tamamlanması beklenirken orta ve ağır hastalarda 4. segment ortalamasının 1. segmentten bir farklılık olmadığı bulundu. Ağır OSA hastaları, hafif OSA hastaları ile kıyaslandığında 3. ve 4. segment sürelerinde anlamlı uzama olduğu bulundu (p<0.05; Şekil2).

HAD ölçeği verileri değerlendirildiğinde, Hastaların kendi içinde anksiyete (10-11) ve depresyon (7-8)değerleri normal gözükmektedir. Ancak ağır ve orta şiddetteki hastaların değerleri, hafif şiddetteki hastaların değerlerinden istatistiksel anlamlı yüksek bulunmuştur (p<0.05; Şekil 3). Bunula birlikte normal grup ve hafif şiddetteki hasta grubunun verileri değerlendirildiğinde normal grubun değerleri hafif hastalardan yüksek gözükmektedir. Psikiyatri hastaları ile uyku laboratuarına gönderilen hastaların karışabildiğini göstermektedir.

B A C Şekil 1. A. Bel çevresi ölçümleri, B. Boyun çevresi ölçümleri, C. Beden kitle indeksi * Normal Bel vs Ağır Bel P < 0.05; Hafif BKI vs Ağır BKI P < 0.05 **Normal BKI vs Ağır BKI P < 0.01; Hafif BKI vs Ağır BKI P < 0.01

İşitsel Reaksiyon Zamanı Şekil 2. Basit işitsel reaksiyon zamanı testi işitsel uyarılar; 1. ve II. segmentte rastlantısal zamanlarda, III ve IV. segmentlerde eşit zaman aralıkları ile verilmektedir. Hafif OUAS grubunun kendi içinde T1 vs T3 segmentleri P < 0.05; T1 vs T4 P < 0.01 *P < 0.05

HAD Ölçeği Şekil 3.

Sonuç Reaksiyon zamanının afferent sinir yollarında geçen süreyi, algılama ve reaksiyona karar verme süresini ve nihayet motor reaksiyonun gerçekleşmesi için geçen süreyi kapsadığı kabul edilmektedir. Bu sürenin uzaması bu yollarda hasarın bir göstergesi olabilir. Ayrıca reaksiyon zamanı testi OSA hastalarında dikkati sürdürmede için önemli bir yetersizlik mevcut olduğunu gösteren çalışmalar ile uyumlu bulunmuştur. Bu bulgulara göre OSA hastalarında teşhis ve tedavinin gecikmesi kazalara, iş verimsizliğine ve sosyal problemlere neden olabilir.

Sonuç Bulgularımıza göre abdominal obezite göstergesi olan, erkekte>102 cm/ kadında > 88cm olduğunda koroner kalp hastalığı ve metabolik komplikasyonlar için önemli risk artışını gösteren bel çevresi ölçümleri ve BKI değerleri hastalığın şiddetine bağlı olarak artış göstermektedir. Hastalar spor, günlük rutin yuruyuş teşvik edilerek yaşam kalitesi artırılmalı, insanların OUAS hastalığı hakkında daha çok bilgi edinmesi ve bu hastalığı ciddiye almaları sağlanmalıdır. Hastaların çoğu günlük zamanlarının çoğunu uykululuk hali ile geçirmektedir. Bu durum sosyal aktivitelere ve kendilerine ayıracak zamanı azaltmakla birlikte bir şeylerle uğraşma isteklerini de azaltabilir dolayısıyla da depresyona girme ve anksiyete gibi durumlar da artış göstermesine sebep olabilir. Ancak hastaların çoğu ileri yaşlarının da etkisiyle depresyona girdiklerinin veya sinirlilik durumlarının farkına bile varmamaktadır.    Geceleyin aşırı horlama şikayetinden dolayı hastaların çoğu eşleri ile ayrı yatmakta bu da aile içindeki bağın zamanla azalmasına ve uyumsuzlukların artmasına neden olmaktadır. 

Sonuç Bu çalışmanın bulguları, OUAS nun patofizyolojisinin bilinmesi ve depresyon semptomları olan bireylerleri değerlendirmede hekimler için dikkat çekici olacaktır. Öncelikle depresyon belirtileri ile psikiyatri poliklinklerine başvuran hastalarda OUAS olası varlığı açısından hastaların sorgulanması, bu hastaların erken teşhis ve tedavisini önemli ölçüde etkileyebilir.