LİNUX DİZİN YAPISI Öğr. Gör. Mustafa SARIÖZ BİLGİSAYAR TEKNOLOJİLERİ VE PROGRAMLAMA BÖLÜMÜ BİLG 231 AĞ İŞLETİM SİSTEMLERİ DERSİ LİNUX DİZİN YAPISI Öğr. Gör. Mustafa SARIÖZ

Dosya ve Dizin sistemi Linux İşletim sistemi Unix tabanlı işletim sistemlerinin kullandığı gibi belli bir dosya sistemi hiyerarşisine sahiptir. Dosya Sistemi Hiyerarşi Standardı (FHS- File system Hyerarchy Standard) olarak adlandırılan bu yapının tüm dağıtımlar tarafından kullanılması hedeflenmektedir. Ancak birçok dağıtım hala buna uyum sağlayamamıştır. Standartlaşmış bir yapı kullanmak yazılımların gerekli dosyaların nerelere kopyalanması gerektiğini ve kullanıcıların kurulu yazılımlar ile ilgili dosyaların bulunduğu yol ve dizinleri öngörmesini sağlar.

Dizin Yapısı Fedora, FHS standartlarını uygulamaktadır. Bu yapıda en üst kök dizin (/) bulunur ve bütün dosya sistemi farklı donanımlar da dahil olmak üzere bu kök dizinin altında yer alır.

Kök Dizini (/) İşletim Sisteminin çalışabilmesi için gerekli olan temel dosya sistemidir ve bütün dizinler kök dizinin altında bulunur. Sistemin açılabilmesi için kök dizinin altında bulunması gereken dizinler aşağıdaki gibidir. Bu dizinlerin dışında kullanıcıların ev dizinlerini tutmak için home, root kullanıcısının ev dizini olarak da root dizini kök dizininin altında bulunur. Ayrıca sistem hakkında bilgi alınabilecek proc dizini vardır.

/bin Dizini /bin dizini hem sistem yöneticileri hem de kullanıcıların kullanabileceği komutları içerir. Sistemin tek kullanıcılı moda ihtiyaç duyacağı komutlar bu dizinde bulunur. Ayrıca betikler tarafından kullanılan komutlar da bu dizinde bulunur.

/boot Dizini Açılış sırasında gerekli dosya ve dizinlerin bulunduğu dizindir.

/dev Dizini Aygıt dosyalarının bulunduğu dizindir fd* : Floppy disk sürücüleri hd*: IDE diskler ve diskler üzerinde bulunan bölümler sd*: SCSI diskler ve diskler üzerinde bulunan bölümler lp*: Paralel Port

/etc Dizini Konfigürasyon Dosyalarının bulunduğu dizindir. Bu dosyalar programın nasıl çalışması gerektiğini bildiren dosyalardır ve çalıştırılabilir dosya olamazlar. Ayrıca bu dizinin altında alt dizinlerde özel olarak servisler için konfigürasyon dosyaları toplanmış olabilir. /etc/X11: X Pencere Sistemi Konfigürasyonu /etc/httpd: Web Sunucu Konfigürasyonu

/home Dizini Kullanıcıların varsayılan olarak ev dizinlerin oluşturacağı dizindir, kullanıcı açma işlemi sırasında ev dizini olarak bu dizinden farklı dizinler de kullanılabilir.

/lib Dizini Sistemin açılması ve açıldıktan sonra düzgün çalışabilmesi için gerekli kitaplıkların bulunduğu dizindir. /bin /sbin dizinlerindeki komutlar buradaki kitaplıkları kullanır Ayrıca /lib/modules dizininin altında çekirdek sürümüne uygun olarak modüller bulunur, böylece farklı sürümlerdeki modüllerin karışması engellenmiş olur

/media Dizini Veri depolama aygıtlarının bağlma noktalarının bulunduğu dizindir. Aşağıdaki dizinler bulunabilir. floppy  Disket sürücü cdrom  CD-ROM sürücü cdrecorder  CD writer zip  Zip sürücüsü

/mnt Dizini Sistem yöneticisinin geçici olarak herhangi bir dosya sistemine ulaşmak için oluşturabileceği bağlama noktalarını içeren dizindir. Sistemin çalışması için gerekli dosyalar bu dizinin içinde bulunmamalıdır.

/opt Dizini Sonradan yüklenilen programların dosyalarının bulunması için tasarlanmış dizindir. Genellikle alt dizin olarak paket ismi veya paketi çıkaran firma ismi kullanılır.

/proc Dizini Sistem ve çalışan prosesler ile ilgili bilgiler /proc dizininde bulunur. /proc dizini sistem çalışırken var olan sanal bir dizindir. Bazı komutlar bu dizin altından bilgi alarak çıktı üretir. Ayrıca çekirdeğin davranışını değiştirmek için /proc/sys dizinin altındaki dosyalar değiştirilir.

/root Dizini root kullanıcısının ev dizini olarak kullanılan dizindir. İstenildiği takdirde bu dizin değiştirilebilir.

/sbin Dizini Sadece sistem yönetimi için sistem yöneticisi tarafından kullanılan komutlar /sbin, /usr/sbin, /usr/local/sbin dizinlerinde bulunur. /sbin dizinindeki komutlar sistemin açılışı, kurtarılması veya onarılması için /bin dizinindeki komutlara ek olarak gelmiştir /usr/sbin dizinindeki komutlar sadece yerelde bulunan sistem yönetim komutlarıdır.

/srv Dizini Servislerin oluşturduğu dosyalar bu dizinde bulunur. Örneğin web sunucusu için sunulan web sayfalarının dosyaları bu dizinin altında bulunabilir.

/tmp Dizini /tmp dizini geçici olarak oluşturulacak dosyaların bulunabileceği dizindir. Kullanıcıların ve programların bu dizine yazma hakkı vardır.

/usr Dizini Paylaşılan ve okunabilen dosyaların bulunduğu dizindir. Sistemin düzgün açılmasından sonra gerekli olacak dosyalar bu dizinin altında bulunur. /usr dizininin yapısı kök dizinin yapısına benzerdir ve aşağıdaki dizinleri barındırmak zorundadır. Dizin Tanım bin Kullanıcıların kullandıkları komutlar include C programlarının kullandığı başlık dosyalarını içerir lib Kitaplıklar local Yerel Hiyerarşi (yerel olarak kurulmuş dosyalar burada yer alır) sbin Sistem komutları share Mimariden bağımsız paylaşılan veriler

/var Dizini /var dizini değişen dosyaların bulunduğu dizindir. Bu dosyalar arasında kuyruk dizinleri, yönetim ve log dosyaları, geçici dosyalar bulunur Bu dizinin altında bulunan önemli dizinler şunlardır: Dizin Tanım spool Kuyrukta bekleyen dosyaların bulunduğu dizin (yazıcı, e-posta) run Çalışan prosesler ile ilgili bilgilerin bulunduğu dosyalar (PID) lock Kilit Dosyalar log Log dosyaları

Linux’ta Komutlara Giriş Linux işletim sistemi, bir masaüstü işletim sistemiyle yapılabilecek grafik ortamdaki tüm işlemlerin yanı sıra, birçok işlemi komut satırı üzerinden gerçekleştirmek mümkündür. Bu yöntem artık klasikleşmiş olsa da Linux sistemlerin güçlü yanını ortaya koymaktadır.

Bulunduğun Dizini Görme Bulunduğunuz dizini görmek için pwd komutu kullanılır. root@srv#pwd

Özel Dizinler / (Kök dizini) : Tüm dizinlerin bağlı olduğu işletim sisteminin ana dizini . : Bulunduğunuz dizin .. : Bulunduğunuz dizinin bağlı olduğu bir üst dizin .dosya : Gizli dosya - : Bir önceki klasör ~ : Kullanıcının ev dizini ~kullanıcı_adı : Belirtilen kullanıcının ev dizini

Dizinler Arası Gezinme Dizinler arası gezinme cd komutu ile yapılır. root@srv# cd <gecilecek_dizin> Örn: root@srv# cd .. root@srv# cd . root@srv# cd msarioz

Dizin İçeriğini Listelemek ls komutu dizinlerin içindekileri listeler Örn: root@srv# ls ls komutu bir dizine gidilmeden de o dizinin altını görmek için kullanılabilir. root@srv# ls /etc

Komut Parametrelerini Görmek Linux komutları bir veya birçok parametre ile birlikte kullanılabilir. ls komutunun da bir arada kullanılabileceği parametreler vardır. man komutu kullanılarak bir komut ile birlikte kullanılabilecekleri parametreler öğrenilebilir. Örn: root@srv# man ls

ls Komutu Parametreleri Ls ile birlikte kullanılabilecek parametreler: -a (--all) . (nokta) ile başlayan dosyaları gizlemez. --author Her dosyanın yazarını basar. -l Uzun liste biçimi kullanılır. -s (--size) Dosya boyutlarını blok cinsinden gösterir. -S Dosya boyutuna göre sıralama yapar. --sort=sözcük sözcük ile belirtilen türde sıralama yapılır: extension (uzantısına göre -X), none (yok - U), size (boyuta göre -S), time (zamana göre - t), version (sürüme göre-v). -x Listeleme sütunlar halinde değil satıra dizilerek yapılır. -X Alfabetik sıralama dosya uzantısına göre yapılır.

ls Komutu Parametreleri ls komutu parametrelerinden birkaçı bir arada kullanılabilir. Örn: Bulunduğunuz dizindeki nesneleri ayrıntılı ve gizli dosyaları gösterecek biçimde listeleyiniz.

ls Komutu Parametreleri Örn: Bulunduğunuz dizindeki nesneleri ayrıntılı ve gizli dosyaları gösterecek biçimde listeleyiniz. root@srv# ls –l –a veya; root@srv# ls –la

SORULAR?