AŞI Kütahya Halk Sağlığı Müdürlüğü Bulaşıcı Hastalıklar Kontrol Programları Şubesi 2014

Bir damla umut aşı

Aşı Nedir? İnsan ve hayvanlarda hastalık yapma yeteneğinde olan virüs, bakteri vb. mikropların hastalık yapma kudretlerinden arındırılarak ya da bazı mikropların salgıladığı zehirlerin etkisinin ortadan kaldırılarak sağlam kişilere verilmesi için geliştirilen biyolojik maddelere aşı denilmektedir.

Aşıların yararları nelerdir? Aşıların sağladığı en büyük yarar toplum sağlığının devam ettirilmesidir. Aşılar öncelikle uygulandıkları kişileri hastalıktan korur ancak hastalıktan korunan kişiler mikropları diğer kişilere taşıyamayacağı için aşılanmamış kişilere de hastalığın geçişi engelleneceği için onlar da korunabilir.

Aşıların yararları nelerdir? Enfeksiyon hastalıklarının yarattığı bireysel hasar ve maliyet yanında kısa sürede büyük kitlelere ulaşması sonucu oluşturduğu etki çok daha büyük olmaktadır. Hastalığın oluşmasını önlemek her zaman tedavi etmekten çok daha kolay ve anlamlıdır.

Aşı ile korunabilir on üç hastalıktan kaynaklanan sakatlık ve ölümler azaltılabilir. Difteri Boğmaca Tetanoz Tüberküloz Kabakulak Hemofilus influenza tip b (Hib) İnvaziv Pnömokokal Hastalık Kızamık Kızamıkçık Polio Hepatit B Hepatit A Suçiceği

Neden aşılanmak hastalığı geçirmekten daha iyidir? Hastalıklar acı çekmeye ve bazen kalıcı sakatlıklar ve ölümlere neden olmaktadır. Aşılar hastalığın istenmeyen sonuçlarını ve sıkıntısını yaşamadan o hastalıktan korunmayı sağlar.

Neden aşılanmak hastalığı geçirmekten daha iyidir? Aşı ile korunmak çok daha iyidir. Aşılarla korunulabilen hastalıklar öldürebilir; Çocuk felcinde olduğu gibi felç kalmaya; hepatit B’de olduğu gibi karaciğer kanserine; Hib, pnömokok, meningokok gibi pek çok bakteri ile oluşan menenjit sonrası gelişebilen sağırlık gibi kalıcı sakatlıklara neden olabilir.

Aşılar nasıl korur? Aşıların içerisinde bulunan mikroplar ya ölüdür ya da hastalık yapamayacak kadar zayıflatılmıştır. Aşılarla vücuda verilen mikroplara karşı bağışıklık sistemi aynen hastalığın mikrobuna karşı verdiği cevabı verir ve antikorlar oluşturur.

Aşılar nasıl korur? Oluşan bu antikorlar yıllarca vücutta kalır ve daha sonra esas mikropla karşılaşınca hastalık yapmasına fırsat vermeden mikrobu öldürür. Yani yine bağışıklık sistemi devreye girer ama önemli bir farkla: Çocuğunuz hastalanmadan!

Aşılar nasıl ürünlerdir? Aşılar bazı kişilerde uygulandıkları yerde kızarıklık ve ağrı gibi hafif yan etkiler gösterebilen güvenilir ürünlerdir. Aşılar hastalığa neden olan mikrobun tamamı veya hastalık yapan parçalarını içerir ve bağışıklık sistemini uyararak mikrobun tanınmasını ve mikrop vücuda girdiğinde hastalık yapmasına izin vermeden onun yok edilmesini sağlar.

Aşılar zarar verir mi? Günümüz modern teknolojisi ile üretilen aşılarda yan etki olasılığı hiç yok denecek kadar azaltılmıştır. Aşı uygulandıktan sonra çok nadir olarak vücutta ve aşı yerinde bir takım yan etkiler oluşabilir. Bu yan etkiler çok nadir olmakla birlikte genellikle çok yüksek ateş, aşı yerinde ağrı ve kızarıklık şeklindedir. Bu yan etkiler genelde kısa süreli olup doktor tedavisi gerektirmezler ve annelerin basit önlemler almasıyla kolaylıkla ortadan kaldırılabilir.

Aşılama ne kadar güvenlidir? Aşılar modern tıbbın en güvenilir araçlarıdır. Ciddi yan etkiler nadirdir. Ciddi allerjik reaksiyonlar oluşabilir ancak risk düzeyi düşüktür. Aşılamanın sağlayacağı yarar oluşabilecek herhangi bir riskten çok daha fazladır. Bu riskler hastalığın kendisinin yaratacağı tehlikeden çok daha azdır.

Aşıların Yapılmaması Gereken Durumlar Zannedildiğinin aksine, aşıların yapılmasını engelleyecek faktörler çok kısıtlıdır. Halkımız tarafından inanılan ve bu nedenle çocukların aşıya götürülmesini engelleyen hafif ateş, ishal gibi durumların bir engel teşkil etmediği artık bilimsel araştırmalar ile kanıtlanmıştır.

Aşıların Saklanması ve Korunması Biyolojik ürünler olarak bilinen aşı, serum ve bazı kan ürünleri, ısı, güneş ışığı, donma gibi dış etkenlerden kolayca etkilenip zarar görebilirler. Aşıların saklanmasında en ideal ısı +2 c ile +8 c arasındaki buzdolabı raf ısısıdır. Sağlık kurumlarında aşılar bu ısı aralığında tutulurlar.

Aşılar sadece çocukluk çağında mı kullanılabilir? Aşıların çoğunluğu çocukluk çağında uygulanmasına rağmen aşıların sadece çocuklar ve çocukluk çağı için olmadığının unutulmaması gereklidir. Adolesan ve erişkinler tetanoz ve difteri tekrar dozlarını yaptırmalıdır. Çocukluğunda hepatit A, hepatit B, kızamık, kızamıkçık, kabakulak veya su çiçeği geçirmemiş veya bu hastalıklara karşı aşılanmamış kişiler erişkin yaşlarda da güvenle aşılanabilmektedir

Çocukluk çağı aşıları neden çok önemlidir? Yeni doğmuş bebekler annelerinden aldıkları antikorlarla pek çok hastalığa karşı korunurlar. Ancak bu korunma sadece aylarla ölçülen bir süre devam eder ve azalarak kaybolur. Yeni doğanlar, boğmaca gibi bazı hastalıklara karşı anneden geçen antikorlara da sahip değildir.

Çocukluk çağı aşıları neden çok önemlidir? Bebekler aşılanmazsa ve hastalığın mikrobu ile karşılaşırsa vücudu hastalıkla savaşacak kadar güçlü olmayabilir. Aşılar bulunmadan önce pek çok bebek günümüzde aşılarla korunulabilen hastalıklar nedeniyle ölmekteydi. Aynı mikroorganizmalar günümüzde de halen dolaşmaktadır ancak bebekler aşılar sayesinde korunmakta ve bu sayede bu hastalıklar artık pek görülmemektedir.

Çocuğumu aşılatmazsam ne olur? Eğer çocuğunuz hayatı boyunca hastalık yapan mikroplarla karşılaşmazsa hiçbirşey olmaz. Ancak pekte mümkün olmayan bu durumun dışında, çocuğunuz bu hastalıklardan herhangi birinin etkeni ile karşılaşırsa büyük ihtimalle hastalanacaktır. Bundan sonra ne olacağı çocuğunuza ve hastalığa bağlıdır. Çocuğunuz hafif hastalık geçirebilir ve birkaç gün evde istirahat ederek düzelebilir, hastalığı ağır geçirebilir ve hastaneye yatırılması gerekebilir veya en kötüsü ölebilir. Bütün bunlara ek olarak hastalığı aşılanmamış diğer çocuk ve erişkinlere bulaştırabilir.

Aşılar Olmasaydı Aşılar tıbbın parlak ve her zaman parlayan yıldızlarıdır. Aşılar olmasaydı, anne ve babalar her yıl aşağıdaki durumlarla karşı karşıya kalacaktı: Çocuk felci 10,000 çocuğu felç edecekti. Kızamıkçık 2000 kadar yeni doğanda doğumsal bozukluklara ve zeka geriliğine yol açacaktı. Kızamık yaklaşık 4 milyon çocuğu enfekte edecek ve 3000 çocuğun ölümüne yol açacaktı. Difteri okul çağındaki çocuklarda en sık ölüm nedenini oluşturacaktı. Hib adı verilen bakteri 25,000 çocukta menenjite neden olacak ve kalıcı beyin hasarına yol açacaktı. Boğmaca çoğu 1 yaşından küçük olan 8000 çocuğun ölümüne neden olacaktı.

Çocuğumda aşıdan sonra ateş gelişirse ne yapmalıyım? Ateş vücut sıcaklığının 37.5 derecenin üzerine çıkmasıdır. Bazı çocuklarda aşıdan sonra ateş gelişebilir. Çocuğunuzun alnına, yüzüne dokunduğunuzda sıcak geliyorsa ve yüzü kırmızı gözüküyorsa ateşi var demektir. Evinizde termometre varsa kaç derece olduğunu ölçünüz.

Ateş nasıl düşürülür? Çocuğunuzu soğutun Çocuğunuzun vücuduna ılık suyla ıslatıp kendi kendine kurumasını bekleyin Çocuğunuzun çok kalın ve kat kat giyinmemiş olmasına ve üzerinde kalın örtüler örtülmüş olmamasına özen gösterin Bolca sıvı içirin Doktorunuzun önerdiği ateş düşürücüleri kullanın.

Teşekkürler....