BÖLGEMİZİ TANIYALIM 3.ÜNİTE

Coğrafya Nedir? Coğrafya, insanlar ve yer (mekân) ile bunlar arasındaki ilişkiyi inceleyen bilimdir. Yani yer ve insanlar arasındaki ilişkiler coğrafyanın konusunu oluşturur.

Coğrafya sadece yerlerin isimlerini ezberleme ve bunların dünya üzerinde nerede olduklarını gösterme değildir. Coğrafya,öğrencilerin çevrelerinde olanları anlamalarına ve insanın çevre ile etkileşimi hakkında bir anlayış geliştirmelerine yardımcı olur.

Harita : Dünyanın tamamının ya da belli bir HARİTALARIN DİLİ Harita : Dünyanın tamamının ya da belli bir kısmının kuşbakışı olarak ve belirlenmiş bir ölçek oranında küçültülerek bir düzleme aktarılmış haline harita denir. Lejand: Harita işaretleridir. Haritada nelerin nasıl gösterildiğini belirtir. Lejand için "haritanın dilidir“ denilebilir. Lejand olmazsa haritanın ne anlatmak istediği okunamaz.

Haritada Renkler Haritada kullanılan renkler yükseltinin ne ne kadar olduğunu gösterir.

Haritada Renklerin Anlattıkları Siyah: İnsan tarafından yapılan şeyleri gösterir. Demiryolu, köprü, baca, isimler Mavi: Suyun göstergesidir. Derinliğe göre koyulaşır. Deniz, göl, nehir, çay Yeşil: Orman , otlak ve verimli toprakları gösterir. Koyu renk yoğunluğu gösterir. Kahverengi: Yükseltileri gösterir. Koyulaştıkça yükseklik artıyor demektir.

Konularına Göre Haritalar Fiziki haritalar:Yer şekillerini gösteren haritalardır. Dağların yükseklikleri, denizlerin derinlikleri bu haritalardan yararlanarak bulunabilir . Renklendirme yöntemi uygulanmaktadır.

Siyasi (idari) haritalar: Sınırları gösteren haritalardır. İller,bölgeler ve ülkeler arasındaki sınırlar gösterilmektedir.

Ülkemizde İklim Çeşitleri Ülkemizde genel olarak üç ana iklim tipi görülür. Bunlar; Karadeniz İklimi, Akdeniz İklimi ve Karasal iklimdir.

Karadeniz İklimi Genel özellikleri şunlardır: Her mevsim yağışlıdır.Doğu Karadeniz Bölümünde en çok yağış sonbaharda, en az yağış ilkbaharda düşer. Bu iklim asıl olarak Kuzey Anadolu Dağlarının Karadeniz’e bakan yamaçlarında görülür.

Yıllık ortalama sıcaklık 13-15°C’dir. Ocak ayı ortalama sıcaklığı 6-7°C’dir. Temmuz ayı ortalama sıcaklığı 21-23°C’dir. Yıllık sıcaklık farkı 13-15°C’dir. Doğal bitki örtüsü ormandır.Yüksek alanlarda Alpin çayırlar görülür.

AKDENİZ İKLİMİ Genel özellikleri şunlardır: Yazlar sıcak ve kurak, kışlar ılık ve yağışlıdır. Maksimum yağış kışın, minimum yağış yazın düşer. Bu iklim tipi ülkemizde en belirgin olarak Akdeniz kıyılarında görülmekle birlikte, Ege ve Marmara Bölgelerinde de etkili olmaktadır

Ege Bölgesinde dağların kıyıya dik uzanması, Akdeniz İkliminin iç kesimlere ulaşmasına olanak sağlamıştır. Marmara Bölgesinde görülen Akdeniz İkliminde, yazlar Akdeniz kıyılarına göre daha serin, kışlar ise daha soğuk ve karlıdır. Akdeniz İkliminin karakteristik bitki örtüsü zeytin, defne, mersin, kekik gibi bitkilerden oluşan makilerdir.

KARASAL İKLİM Yazlar sıcak ve kurak, kışlar soğuk ve kar yağışlıdır. İç Anadolu Bölgesinde maksimum yağış ilkbaharda, minimum yağış yazın düşer. Ülkemizde Karasal İklim, İç Anadolu, Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri ile İç Batı Anadolu Bölümünde görülür

Karasal iklimin doğal bitki örtüsü ilkbahar yağışlarına bağlı olarak büyüyen yaz sıcaklarında sararan (Geven, yavşan otu, ısırgan otu v.s) bozkırlardır. Akarsu boylarında söğüt, kavak gibi ağaç türleri görülür. Ormanlar azdır ancak beşeri etkilerden uzak kalan dağların yüksek kısımlarında orman kalıntılarına rastlanır.

Bölge Nedir? Doğal, beşeri ve ekonomik özellikleri ile diğer yerlerden ayrılan, kendi sınırları içinde bütünlük gösteren alanlardır. Doğal özellikler : Bölgenin konumu, yer şekilleri, iklimi ve bitki örtüsü gibi özellikleridir. 2. Beşeri özellikler : Nüfus, yerleşme ,tarım,sanayi,ulaşım ticaret gibi özellikleridir.

COĞRAFYA BÖLGELERİMİZ Ülkemiz çok geniş bir ülkedir. * Yurdumuzun doğal yapısı, iklim özellikleri her yerde aynı değildir. * Bazı yerler dağlık, bazı yerler düzlüktür. * Bazı yerler deniz kenarı, bazı yerler denizden uzaktır. * Bazı yerle çok yağışlı, bazı yerler kuraktır. Yurdumuz yeryüzü şekilleri, iklim özellikleri ve yetişen ürünlere göre Yedi Coğrafya Bölgesi ne ayrılmıştır. Yurdumuzun yedi coğrafi bölgeye ayrılması 1941 yılında yapılan “Birinci Türk Coğrafya Kongresi“ nde gerçekleşmiştir.

Ülkemiz 1941 yılında yapılan I.Coğrafya Kongresinde 7 bölgeye ayrılmıştır.

YÜZÖLÇÜMLERİNE GÖRE BÖLGELER SIRALAMASI

Akdeniz Bölgesi *Toros dağlarının kıyıya paralel uzanması *Dağların kıyının hemen gerisinde yükselmesi nedeniyle kıyıdaki ovaların dar olması *Akdeniz ikliminin görülmesi * Nüfusun tarım, sanayi, ticaretin geliştiği yerlerde toplanmış olması

Karadeniz Bölgesi *Kuzey Anadolu dağlarının kıyıya paralel uzanması *Gür orman örtüsünün bulunması *Kıyı boyunca nüfus ve yerleşmenin yoğun olması

Doğu Anadolu bölgesi *Ortalama yükseltisinin fazla olması *Yükselti ve denizden uzaklığa bağlı olarak kara ikliminin etkili olması * Nüfusun az, yerleşmelerin seyrek olması *Hayvancılığın burada önemli olması

Güneydoğu Anadolu Bölgesi *Güneydoğu Torosların güneyinde ova ve platoların geniş yer kaplaması *Orta kısmında Karacadağ volkanının, doğu kesiminde de "Mardin eşiği"nin yer alması *Buharlaşmanın çok olması nedeniyle kuraklığın belirgin olması *Batısında Akdeniz ikliminin etkisinin görülmesi *Türkiye'nin petrol üretim alanı olması

Marmara Bölgesi *Yüksekliği az olan ova ve platoların geniş yer kaplaması *Karadeniz iklimi ile Akdeniz iklimi arasında geçiş özelliği gösteren bir iklim türüne sahip olması *Türkiye'nin ve bölgenin en gelişmiş şehri olan İstanbul’un bu bölgede yer alması *Sanayi, ticaret ve ulaşımın çok gelişmiş olması

Ege Bölgesi * Ekili-dikili alan bakımından 3. sırada olması * Kıyı uzunluğu bakımından 1. sırada olması *Ekonomisinin tarıma dayanması *Sanayi bakımından Marmara’dan sonra 2.sırada olması * En önemli ihracat limanımız doğal bir liman olan İzmir Limanının olması * Akdeniz ikliminin görülmesi  

İç Anadolu Bölgesi (Yaşadığımız Bölge)

Bölgemizin Genel Özellikleri 1. Etrafı dağlarla çevrili olduğundan en az yağış alan bölgemizdir 2. Plato ve ovaların en geniş yer kapladığı bölgemizdir. 3. Nadasa bırakılan toprakların en fazla olduğu bölgemizdir. 4. Yağışlar en çok ilkbaharda düşer. 5. Yüzey şekilleri sade ve düz olduğundan ulaşım kolay sağlanır. 6. Küçükbaş hayvancılığın en çok yapıldığı bölgemizdir.

7. Bölgede su boylarında olmak üzere toplu yerleşme hakimdir. 8. Volkanik dağlar çoktur. 9. Bitki örtüsü genellikle bozkırdır. Türkiye ormanlarının % 7,7 sine sahiptir. 10. Buğday, arpa, çavdar, yeşil mercimek, patates,şeker pancarı, nohut üretiminde 1. sıradadır. 11. Yıllık yağış miktarı 220 - 400 mm arasındadır. Yağışın mevsimlere dağılımı ise şu şekildedir.

12. Yıllık ortalama sıcaklık : 9 - 11 °C En sıcak ay ortalaması: 23 - 24 °C En soğuk ay ortalaması: - 1 ,- 2 °C

Bölgemiz Bölge Anadolu’nun orta kesiminde yer aldığı için “Orta Anadolu Bölgesi” de denir. Bölge 4 bölüme ayrılmıştır: Konya, Yukarı Sakarya, Yukarı Kızılırmak, Orta Kızılırmak bölümleridir.

İÇ ANADOLU BÖLGESİ

DAĞLARI Sivrihisar, Sündiken, Hınzır, Kızıldağ ve Tecer Dağları ve İç Anadolu Bölgesindeki kıvrım dağlardır. Karadağ, Karacadağ, Hasan dağı, Melendiz ve Erciyes Dağı volkanik dağlardır.

OVALARI-PLATOLARI-AKARSULARI-GÖLLERİ OVALAR: İç Anadolu Bölgesinde platolar arasında ovalar vardır. Başlıcaları; Konya, Ankara, Kayseri ve Eskişehir ovalarıdır. PLATOLAR: Obruk, Haymana, Cihanbeyli ve Uzunyayla platolarıdır. AKARSULAR: Bölgenin en önemli Akarsuları Kızılırmak ve Sakarya’dır. GÖLLERİ: Tuz Gölü, Akşehir, Eber, Seyfe ve Tuzla Gölleridir.

İKLİM ve BİTKİ ÖRTÜSÜ İKLİM: İç Anadolu Bölgesinin denizden uzak olması ve etrafının dağlarla çevrili olmasından dolayı, step iklim koşulları etkilidir. Buralarda yazları sıcak ve kurak, kışlar soğuk ve kar yağışlıdır. Yağışlar en fazla ilkbahar aylarında düşer. Doğuya doğru gittikçe yükseltinin etkisi ile iklim karasallaşmaktadır. BİTKİ ÖRTÜSÜ: İç Anadolu’nun doğal bitki örtüsü bozkırdır.

NÜFUSU Ankara, Konya, Kayseri, Eskişehir ve Kırıkkale gibi sanayinin geliştiği ulaşım bakımından elverişli yerlerde nüfus kalabalıktır. Diğer yerlerde tenhadır.

TARIM VE HAYVANCILIK Diğer iç bölgelerde olduğu gibi İç Anadolu Bölgesinde de tarım önemlidir. Bölgede ilkbahar mevsiminin yağışlı, yazların kurak olması tahıl tarımının gelişmesine imkan sağlamıştır. Buğday, arpa, çavdar, yulaf, şeker pancarı, patates, yeşil mercimek ve fasulye üretiminde öndedir. İç Anadolu Bölgesi’nin bitki örtüsünün bozkır olması küçükbaş hayvancılığın gelişmesine neden olmuştur. Koyun ve Tiftik Keçisi yetiştiriciliğinde İç Anadolu öndedir.

YER ALTI KAYNAKLARI- SANAYİ YER ALTI KAYNAKLARI: Krom, Linyit, Demir,Lületaşı, Kaya tuzu, Çinko ve Jips en çok çıkarılan madenlerdir. SANAYİ: Ankara. Eskişehir, Kayseri, Konya ve Kırıkkale sanayinin en çok geliştiği illerdir. Besin, Çimento, şeker Fabrikaları, Lokomotif, Silah ve Petrol Arıtma Tesisleri en önemli sanayi kuruluşlarıdır.

TURİSTİK YERLERİ Anıtkabir,Mevlana Müzesi, Ürgüp, Göreme, Karatay Medresesi, İnceminareli Medrese, Gök Medrese ve Alaaddin Camii’dir. Bu turistik ve tarihi yerlerin nerede olduğunu öğreniniz.

Sevgili Çocuklar Sitemizin 3.sınıf arşiv bölümünden ‘ Doğal Afetler’ sunusunu ve 4.sınıf arşiv Bölümünden ‘ Yaşadığımız Yer’ sunusunu inceleyiniz.

2008-2009 ÖĞRETİM YILI HALİDE EDİP ADIVAR İLKÖĞRETİM OKULU 5-C SINIFI Öğretmen : T. ÇALIŞKAN