Prof. Dr. Yusuf Zeki YILDIZ (2012) DERS KURULU – I (3001) SİNİR SİSTEMİ ve DUYU ORGANLARI KRANİAL SİNİRLER (NERVI CRANIALES) Prof. Dr. Yusuf Zeki YILDIZ (2012)

GİRİŞ Encephalon ve Medulla spinalis’in dışında yer alan tüm sinirler, plexuslar ve ganglionlar ; periferik sinir sistemi yapılarına dahil edilir. Periferik sinirler 3 ana başlıkta incelenir : 1 - Nn.craniales 2 - Nn.spinales 3 - Otonom sinirlerin periferik yapıları

Nervi Craniales (CN) 12 çift kranial sinir vardır. Kafatasındaki delik veya kanalları kullanarak kafatasına girer veya çıkarlar (N.vestibulocochlearis CN-VIII hariç) Fonksiyonel ve morfolojik özelliklerine göre isimlendirilirler veya Beyine bağlanma dizilişine göre önden – arkaya doğru numaralandırılabilirler (Romen rakamları ile) İlk 2 çift ; Prosencephalon’a > Ön beyin bağlanırken (Bunlar tipik kranial sinir değildir), Geri kalan 10 çift ; Truncus cerebri’ye (Beyin sapı) bağlanırlar. III-XII kranial sinirlere ait motor ve duysal çekirdekler; Truncus cerebri’de (beyin sapı) yer alırlar.

Nervi Craniales (CN) Tüm kranial sinirler (N.accessorius hariç) beyin ve beyin sapı orijinlidir. Tüm kranial sinirler – Baş ve boyun bölgesindeki yapıları innerve ederler. N.vagus adlı (CN-X) sinir ise ek olarak thorax ve abdomen içi organları da innerve eder. Baş bölgesinde bulunan parasempatik sinir sistemi ganglionlarından çıkan lifler, 4 kranial sinirin bir parçası olarak beyine taşınmaktadır. Bu sinirler : N.oculomotorius, N.facialis, N.glossopharyngeus ve N.vagus (CN- III,VII,IX ve X) CN- III,VII ve IX’un preganglionik parasempatik lifleri, baş bölgesinde bu sinirlerden ayrılarak, N.trigeminus’un (CN-V) dalları aracılığıyla hedef organlara gider. CN-X’un preganglionik parasempatik lifleri ise baş ve boyun bölgesini terk ederek, thorax ve abdomen içi organlarına gitmektedir.

Nervi Craniales (CN) Kranial sinirler, spinal sinirlere benzemekle birlikte birçok farklılıklar da bulunmaktadır : Topografik olarak beyin/beyin sapından çıkarlar, Düzenli bir segmental çıkış göstermezler, Kafa tabanı ile sıkı bir ilişki içindedirler, Faringeal arkus taslaklarından gelişen kasları innerve eden özel visseral efferent (ÖVE / SVE) ve afferent (ÖVA / SVA) liflere sahiptirler. İnsan embriyolojisinde 5 tane faringeal/brankial arkus oluşur. Her bir faringeal arkus’tan gelişen yapılar, bir kranial sinir veya dalı ile ilişkilidir. 1.faringeal arkus- N.trigeminus (N.mandibularis), 2.faringeal arkus- N.facialis, 3.faringeal arkus- N.glossopharyngeus ve 4.ve 6.faringeal arkus- N.vagus 5.faringeal arkus- Sıklıkla yoktur veya rudimanterdir.

KRANİAL SİNİRLER N. olfactorius N. opticus N. oculomotorius N. trochlearis N. trigeminus N. abducens N. facialis N. vestibulocochlearis N. glossopharyngeus N. vagus N. accessorius N. hypoglossus II III IV V VII VI VIII IX X XII XI

Nn.olfactorii (Koku sinirleri) CN-I Cavitas nasi’nin üst tarafında yer alan olfaktor epitelyum’daki koku reseptör hücrelerinden (bipolar nöronlar) başlar. Bir taraf burun boşluğundaki mukozada yaklaşık 25 milyon nöron vardır. Bu kemoreseptör özellikli koku nöronlarının periferik uzantılarının ucunda cilia’lar vardır. Merkezi uzantıları ise yaklaşık 20 tane kadar olup demet şeklindeki Fila olfactoria’yı oluşturur. Tamamı duysal (SVA) bir sinirdir. Nn.olfactorii > lamina cribrosa’dan geçer,fossa cranii ant.’a girer, Bulbus olfactorius’taki nöronlara ulaşır.

Nn. olfactorii (Koku sinirleri) CN-I Buradaki nöronların aksonları ise Bulbus olfactorius’un arka ucundan başlayan dar-beyaz bir yapı oluşturur. Bu yapı Tractus olfactorius adını alarak substantia perforata anterior’a ulaşınca ikiye ayrılır : Stria olfactoria lateralis ve medialis. Stria olfactoria lateralis – cortex cerebri’deki (lobus temporalis) primer koku merkezine> area-34 (area periamygdaloideus ve area prepiriformis) ulaşır (Talamus’a uğramadan cortex’e giden tek duysal yol). Primer koku merkezinden de birçok lif, sekonder koku merkezine> area-28 (area entorhinalis) ulaşır. Her iki koku merkezi de gyrus parahippocampalis’te yer almaktadır. Stria olfactoria medialis – commissura anterior ve orta düzlemde çaprazlaşan lifleri, karşı taraf bulbus olfactorius’una ulaşır.

Nn. olfactorii (Koku sinirleri) CN-I Sinir lifleri: Duysal (SVA) Fonksiyon: Koku Koku Yolları: 1.Nöron: Olfaktor epitelde yer alan bipolar hücreler 2.Nöron: Bulbus olfactori us’daki mitral hücreler Bulbus olfactorius Fila olfactoria (Olfaktor epitel) Stria olfactoria lat. Area 34 ve 28 (Gyrus parahippocampalis) Hippocampus Corpus amygdaloideum

N.opticus (Görme siniri) CN-II N.opticus’un orijini, gözün retinasında yer alan (stratum ganglionicum tabakası) multipolar nöronlardan başlar (1 milyon akson). Discus nervi optici’de (kör nokta) bir araya gelen bu aksonlar, N.opticus’u oluşturur. Tamamı duysal (SSA) ve miyelinli bir sinirdir. N.opticus, canalis opticus’dan geçip cavitas cranii’ye girer ve liflerin çoğu (retina medial yarımından gelenler) karşı eşi ile birleşerek çapraz yapar (chiasma opticum). Bu çapraz, III.ventrikülün döşemesi ile ön duvarın birleşim yeri civarıdır. Çaprazın arka-dış köşelerinden çıkan lifler, tractus opticus adını alır ve pedunculus cerebri’yi dolanarak arka-dışyana metahalamus’a doğru devam eder.

GÖRME YOLLARI SSA Retina Nervus opticus Chiasma opticum Tractus opticus Pedunculus cerebri Corpus geniculatum laterale Radiatio optica

N.opticus (Görme siniri) CN-II Bu liflerin çoğunluğu metathalamus’daki corpus geniculatum laterale’ye ; az bir kısmı ise mesencephalondaki colliculus sup. ve nuc.pretectales’e (ışık refleksi ile ilgili lifler) ulaşır. Corpus geniculatum laterale’de nöron değiştiren lifler radiatio optica olarak capsula interna içinden geçerek lobus occipitalis cortex’indeki temel görme merkezine (area-17) ulaşır. Az olan ve mesencephalon’a giden lifler ise daha sonra CN III-IV-VI. kranial sinir çekirdeklerine ulaşarak bilinçsiz visual reflekslerde (göz kırpma, pupiller yanıt…) etkili olur. N.opticus da, n.olfactorius gibi embriyolojik gelişimi ve yapısı açısından prosencephalon uzantısı olarak geliştiği için gerçek kranial sinir sayılmaz.

VİSUAL REFLEKSLERİN YOLLARI N.opticus Chiasma opticum Corpus geniculatum laterale Colliculus superior ve Pretektal çekirdekler Tractus tectobulbaris ve Tractus tectospinalis Kranial sinirlerin (III.-IV. ve VI.) motor çekirdekleri Medulla spinalis’in columna anterior’unda yer alan motor nöronlar

N.opticus (Görme siniri) CN-II Sinir lifleri : Duysal (SSA) Fonksiyon : Görme duyusunu, Retina’dan → Cortex’e taşır Görme Yolları : 1.Nöron : Retinadaki özel reseptör hücreler (rod ve koni hücreleri) 2.Nöron : Retinadaki bipolar nöronlar 3.Nöron : Retinadaki multipolar ganglion hücrelerinin aksonları n.opticus’u oluşturur. N.opticus → chiasma opticum → tractus opticus olarak metathalamus’a doğru ilerler. 4.Nöron : Metathalamus’da corpus geniculatum laterale’deki nöronların aksonları, radiatio optica’yı oluşturarak lobus occipitalis cortex’indeki temel görme merkezine (area-17) ulaşır. Tractus opticus’un bir kısım lifleri ise visual reflekslere katılmak için mesencephalondaki colliculus superior ve nuc.pretectales’e gider. 14

N.opticus’un Bölümleri N.opticus’un seyri açısından 4 bölümü vardır: 1-Pars intraocularis- Bulbus oculideki duvar bölümü (1 mm.) 2-Pars orbitalis - Bulbus oculi ile canalis opticus arasında yer alan en uzun bölümü (25-30 mm). 3-Pars intracanalicularis - Canalis opticus içindeki 5 mm.lik bölümü. 4-Pars intracranialis- Chiasma opticum’a kadar olan 10 mm.lik bölümü N.ophtalmicus N.opticus (Pars orbitalis) Pars intracranialis Tractus opticus Canalis opticus (Pars intracanalicularis) (Pars intraocularis)

N.oculomotorius (Göz hareketleri siniri) CN-III Fissura orbitalis superior M.rectus medialis Mesencephalon M.rectus superior M.Levator palpebrae sup. M.obliquus inferior Ganglion ciliare M.rectus inferior Parasempatik motor lifler N.oculomotorius (CN-III) Pons GSE ve GVE lifler taşıyan tamamıyla motor bir sinirdir.

N.oculomotorius (Göz hareketleri siniri) CN-III GSE M. levator palpebrae superioris, m. rectus superior, m. rectus inferior, m. rectus medialis, m. obliquus inferior GVE M. sphincter pupillae, m .ciliaris N.trochlearis M.sphincter pupillae Nervus oculomotorius M.ciliaris N.trigeminus N.abducens

Somatomotor innervasyon. Nuc.accessorius n.oculomotorii (Edinger-Westphal) Nuc.n.oculomotorii Colliculus superior GSE liflerinin çekirdekleri; Mesencephalon’da colliculus sup. seviyesinde, aqueductus mesencephali’nin çevresindeki gri maddenin ön kısmında ve orta hat yakınlarındaki nuc.nn. oculomotorii’deki nöronlardır Somatomotor innervasyon. GVE liflerin çekirdekleri; Mesencephalon’da, nuc.nervi oculomotorii çekirdeklerinin arka-üst tarafında bulunan nuc.accessorius nervi oculomotorii (Edinger –Westphal)’deki nöronlardır. Parasempatik innervasyon.

N. oculomotorius ÇEKİRDEKLERİ COLLİCULUS SUPERİOR SEVİYESİNDE ENİNE KESİT Aqueductus mesencephali Substantia grisea periaqueductalis / centralis Colliculus superior Colliculus superior Aqueductus mesencephali Substantia grisea centralis / periaqueductalis Substantia nigra N.oculomotorius Nuc.ruber Nucleus accessorius n.oculomotorii (Edinger-Westphal) GVE Nucleus nervi oculomotorius GSE

CN-III, mesencephalon’un tectum ve basis’i boyunca (bir kısmı nuc CN-III, mesencephalon’un tectum ve basis’i boyunca (bir kısmı nuc.ruber’den geçerek) öne doğru gelir ve mesencephalon’un ön yüzünden fossa interpeduncularis’e ulaşır. Burada a.cerebri posterior ile a.cerebelli superior arasında öne ve yukarı doğru ilerler. Ramus superior Mesencephalon Fissura orbitalis superior Colliculus superior Ramus inferior Nervus oculomotorius

CN-III, daha sonra sinus cavernosus’a girer, sinus içinde iken iken plexus cavernosus’dan postganglionik sempatik lifler de alır (sempatik lifler > m.tarsalis/Müller kasını innerve eder) Sinus cavernosus’un dışyan duvarındaki seyrinde komşuluk yaptığı oluşumlar : yukarıdan-aşağıya doğru sırasıyla ; N.oculomotorius > N.trochlearis > N.ophtalmicus > N.maxillaris. Sinus cavernosus N. oculomotorius N.trochlearis N.ophtalmicus N.maxillaris

Sinus cavernosus’dan çıkan CN-III, fossa cranii media’yı katederek fissura orbitalis superior’dan (Zinn halkası içinde) geçip, orbita’ya ulaşır. Genellikle orbita dışında (bazen orbita içinde) r.superior ve r.inferior adlı 2 dalını verir. Ramus superior Mesencephalon Fissura orbitalis superior Ramus inferior Nervus oculomotorius

*N.nasociliaris>N.ophtalmicus(V1)>CN-V Fissura orbitalis superior M.rectus superior N.lacrimalis-V1 M.levator palpebrae superiororis N.trochlearis(CN-IV) N.frontalis-V1 *N.opticus M.obliquus superior *A.ophtalmica M.rectus medialis *N.oculomotorius, R.superior (CN-III) V.ophtalmica superior *N.nasociliaris>N.ophtalmicus(V1)>CN-V * *N.abducens (CN-VI) *N.oculomotorius, R.inferior (CN-III) M.rectus inferior V.ophtalmica inferior Fissura orbitalis inferior M.rectus lateralis Dışyan İçyan

Ramus superior M.levator palpebrae superioris M.rectus superior R.superior - M.rectus superior ve m.levator palpebrae superioris’u innerve eder (Müller kasına giden postgang. sempatik lifler de bu dalla seyreder). M.rectus medialis Ganglion ciliare Ramus inferior M.obliquus inf. N.oculomotorius (CN-III) M.levator palpebrae superioris M.rectus inferior M.rectus superior R.inferior - M.rectus med., m.rectus inf. ve m.obliquus inf.’a > GSE ; Gang. ciliare’ye > GVE lifler taşır (preganglioner-parasempatik) Gang.ciliare’den çıkan postganglionik-parasempatik lifler ise nn.ciliares breves yoluyla m.ciliares ve m.spincter pupillae’yı innerve eder. M.rectus medialis M.obliquus superior M.obliquus inferior M.rectus lat. M.rectus inferior

N.oculomotorius (Göz hareketleri siniri) CN-III Ganglion ciliare N.oculomotorius’un orbita seyri

N.trochlearis (Göz hareketleri siniri) CN-IV GSE lifler taşıyan tamamıyla motor bir sinirdir. Göz küresini aşağı ve dışa doğru hareket ettiren göz kaslarından sadece m.obliquus superior’u innerve eder. ** İntracerebral çapraz yapan tek kranial sinirdir. ** En ince kranial sinirdir. ** Beyin sapının dorsal yüzünden çıkan tek kranial sinirdir. Trochlea M.obliquus superior Mesencephalon Fissura orbitalis superior N.trochlearis (CN-IV)

N.TROCHLEARIS ÇEKİRDEKLERİ Nuc.n.oculomotorii Colliculus superior Nuc.nervi trochlearis Colliculus inferior GSE liflerinin çekirdekleri; Mesencephalon’da collliculus inferior seviyesinde, aqueductus mesencephali’nin çevresin- deki gri maddenin ön kısmında yer alan nuc.n.trochlearis Bu çekirdek, nuc.n.oculomotorii’nin hemen altında bulunur.

N.TROCHLEARIS ÇEKİRDEKLERİ (COLLICULUS INFERIOR SEVİYESİNDE ENİNE KESİT) Nervus trochlearis Colliculus inferior Nuc.n.trochlearis’in aksonları, substantia grisea centralis’i arkadan dolanarak mesencephalon’un arka yüzüne ulaşır ve buradan beyin sapını terk eder. N. trochlearis Colliculus inferior İntraserebral çapraz Substantia grisea centralis Aqueductus mesencephali Nucleus nervi trochlearis N.trochlearis, pedunculus cerebellaris superior ve peduncu- lus cerebri’yi dolanarak ön yüze ulaşır ve beyin tabanında öne doğru ilerler. Proc.clinoideus post.’un hemen arkasında dura mater’i delerek sinus cavernosus’un içine girer

N.TROCHLEARIS (CN-IV) - SEYRİ Sinus cavernosus N. oculomotorius Sinus cavernosus’un içinde ve dışyan duvarında iken CN-III’un hemen altında olarak ilerler. N.trochlearis N.ophtalmicus N.maxillaris Daha sonra fissura orbitalis superior’dan (zinn halkası dışında olarak) geçip orbita’ya girer ve orbita içyan duvarında seyrederek m.obliquus superior’a ulaşır. Nervus trochlearis M.obliquus superior M.rectus med. Fissura orbitalis superior M.lev.palp.sup. M.rectus superior Lateral N.trochlearis Zinn halkası

N.abducens (Göz hareketleri siniri) CN-VI GSE lifler taşıyan tamamıyla motor bir sinirdir. Göz küresini laterale doğru hareket ettiren göz kaslarından sadece m.rectus lateralis’i innerve eder. Cavitas cranii içinde en uzun yol kateden kranial sinirdir. M.rectus lateralis Fissura orbitalis superior N.abducens (CN-VI)

N.ABDUCENS ÇEKİRDEKLERİ Colliculus superior Nuc.acc.n.oculomotorii + Nuc.n.oculomotorii Colliculus inferior Pons Nuc.n.trochlearis Colliculus facialis Nuc.nervi abducentis Pons GSE liflerinin çekirdekleri; IV.ventrikül tabanının üst kısmının yakınında, Pons’un tegmentum pontis bölümünün içinde ve colliculus facialis’in hemen altında, orta çizgiye yakın olarak bulunan nuc.nervi abducentis’te yer alır. N.abducens lifleri, pons içinde öne doğru ilerleyerek, pons ile bulbus arasındaki sulcus bulbopontinus’un yaklaşık orta noktasından ponsu (beyin sapını) terk eder.

N.ABDUCENS (CN-VI) - SEYRİ Sinus cavernosus M.rectus lateralis Colliculus facialis Nuc. nervi abducentis N.abducens N.facialis Sulcus bulbopontinus Lemniscus medialis Bulbus N.abducens Tractus corticonucleares Tractus corticospinalis Pons’tan çıkan sinirler, beyin tabanında cisterna pontis’te öne-dışyana doğru ilerler, dorsum sellae’nin dışyanından dura mater’i delerek, apex partis petrosa yakınlarında sinus cavernosus’a girer.

N.ABDUCENS (CN-VI) - SEYRİ Sinus cavernosus N. oculomotorius Sinus cavernosus’un içinde ve a.carotis interna’nın alt-dışyan tarafında öne doğru ilerler A.carotis interna N.abducens N.ophtalmicus N.maxillaris Sinus cavernosus’dan çıkınca fissura orbitalis superior’dan (zinn halkası içinde olarak) geçip orbita’ya girer ve orbita dışyan duvarında seyrederek m.rectus lateralis’e ulaşır. Nervus trochlearis M.rectus med. Fissura orbitalis superior M.lev.palp.sup. M.rectus lat. M.rectus superior Lateral N.trochlearis Zinn halkası N.abducens + M.rectus lat.

N.TRIGEMINUS (Üçüz sinir) CN-V Çapı (kalınlığı) en geniş kranial sinirdir. Pons’un dışyan tarafından beyin sapını terk eder/girer. Başın esas duysal siniridir; Ağrı, Isı ve Dokunma duyularını beyin sapına iletir. Çiğneme kasları dahil birçok kasın da motor siniridir. 4 merkezi çekirdeği, 2 kökü- radix motoria ve radix sensoria, 1 duysal ganglion’u (Ganglion trigeminale / Gasser ganglionu), 3 temel periferik uç dalı N.ophtalmicus - V1, N.maxillaris - V2 ve N.mandibularis- V3 vardır.

N.TRIGEMINUS ÇEKİRDEKLERİ 2 2 3 1 3 1 4 4 1 tanesi motor (1- Nuc.motorius n.trigemini), Diğer 3 tanesi ise duysal karakterli olmak üzere (2-Nuc.mesencephalicus n.trigemini, 3-Nuc.principalis n.trigemini, 4-Nuc.spinalis n.trigemini) beyin sapında toplam 4 çekirdeği vardır.

N.TRIGEMINUS MOTOR ÇEKİRDEĞİ IV.ventrikülün dışyan bölümünün altında, pons dokusu içinde tegmentum pontis’te yer alan nuc.motorius n.trigemini’ deki nöronlardır. Bu nöronların aksonları, pons içinde öne doğru uzanır ve ponsun ön yüzünden dışarı çıkar. N.mandibularis adlı bu lifler, 1.faringeal arkus kaslarını (çiğneme kasları, m.mylohyoideus, m.digastricus venter ant.,m.tensor veli palatini, m.tensor tympani) innerve eder

N.TRIGEMINUS - DUYSAL ÇEKİRDEKLERİ 2- Nuc.mesencephalicus nervi trigemini – Mesencephalon’da Aqueductus mesencephali’yi çevreleyen substantia grisea centralis’in dış parçasında yer alır (Propriyosepsiyon Duyusu). 3- Nuc.principalis nervi trigemini – Ponsun arka kısmında ve nuc.motorius n.trigemini’nin hemen dışyan tarafında yer alır. N.trigeminus’un 3 duysal çekirdeğin- den orta bölümde yer alanıdır (Dokunma Duyusu). 2- Nuc.spinalis nervi trigemini – Tüm medulla oblongata boyunca uzanarak, medulla spinalis’in üst bölümünde 2.servikal segmente kadar ulaşır. (Ağrı – Isı Duyusu). 2 3 4

N.TRIGEMINUS DUYSAL ÇEKİRDEKLERİ 1. Nuc.mesencephalicus n.trigemini (Mesencephalon–propriyosepsiyon) 2. Nuc.principalis n.trigemini (Pons - dokunma) 3. Nuc.spinalis nervi trigemini (Medulla oblongata – ağrı, ısı) 1 Nuc.motorius n.trigemini 2 3

N.TRIGEMINUS KÖKLERİ N.trigeminus’u oluşturan kökler, ponsun ön yüzünde Küçük bir motor kök- Radix motoria (SVE lifleri olup, ön-içyan kısımdan çıkarlar); Büyük bir duysal kök- Radix sensoria (GSA lifleri olup, dışyan kısımdan çıkarlar) olarak adlandırılır. Her iki kökte fossa cranii post.da tentorium cerebellinin altında olarak öne doğru uzanır. Fossa cranii media içinde apex partis petrosa’ya ulaşınca, radix sensoria genişleyerek yarım ay şeklinde Ganglion trigeminale/ Gasser ganglionu’nu oluşturur. Radix sensoria Radix motoria

N.TRIGEMINUS - DUYSAL GANGLİONU N.trigeminus’un duysal ganglionu olan Ganglion trigeminale (Ganglion semilunare / Gasser ganglionu): 1-2 cm. boyutunda, yassı ve yarımay şeklindedir. Pars petrosa’daki impressio trigeminale’ye oturmuştur. Sinus cavernosus’un arka tarafı ile a.carotis interna’nın dışyan tarafında yer alır. Dura mater tabakası içinde bulunur. Sadece duysal nöronlara sahiptir. N.ophtalmicus Gang.trigeminale N.trigeminus N.mandibularis N.maxillaris Gang.trigeminale

N.TRIGEMINUS - DUYSAL GANGLİONU Ganglion trigeminale (Ganglion semilunare, Gasser ganglionu) Ganglion trigeminale’deki duysal nöronların ; Merkezi uzantıları > N.trigeminus’un beyin sapındaki duysal çekirdeklerine ulaşır : Nuc.mesencephalici nervi trigemini Nuc.principalis nervi trigemini, Nuc.spinalis nervi trigemini, Periferik uzantıları > Ön kenarından çıkan 3 temel periferik dal ile yüz derisi ve baş bölgesi mukozalarında dağılırlar : 1- N.ophtalmicus, 2 - N.maxillaris ve 3 - N.mandibularis(!)

N.TRIGEMINUS - PERİFERİK DALLARI GSA Yüz derisi, saçlı deri, ağız ve burun boşluğu, dilin 2/3 ön bölümü, paranazal sinüsler, konjunktiva, kulak zarı, dura mater, (propriosepsiyon) SVE Çiğneme kasları, M.mylohyoideus + M.digastricus venter ant., M.tensor tympani, M.tensor veli palatini. N.ophtalmicus (V1) N.maxillaris (V2) R.zygomaticotemporalis N.supraorbitalis N.supratrochlearis N.lacrimalis N.infratrochlearis R.nasalis externus N.infraorbitalis N.auriculotemporalis N.buccalis N.mandibularis (V3) N.mentalis N.zygomaticofacialis

N.TRIGEMINUS - PERİFERİK DALLARININ İNNERVASYON ALANLARI N.ophtalmicus (V1) N.maxillaris (V2) N.mandibularis (V3) DUYSAL DUYSAL MOTOR DUYSAL

N.TRIGEMINUS’un PERİFERİK DALLARI 1. Nervus ophthalmicus 2. Nervus maxillaris 3. Nervus mandibularis Sadece duysal lifler taşıyan 2 uç dalı vardır : 1-N.ophtalmicus (V1), fissura orbitalis superior ile; 2-N.maxillaris (V2), foramen rotundum yolu ile beyin sapına girerler. Duysal + motor lif taşıyan 1 uç dalı vardır : 3-N.mandibularis (V3) ise foramen ovale’den geçerek beyin sapına ulaşır.

N.TRIGEMINUS PERİFERİK DALLARI – N.OPHTALMICUS Nervus ethmoidalis posterior Nervus ethmoidalis anterior Glandula lacrimalis Nervus supraorbitalis Nervus frontalis Fissura orbitalis superior Nervus supratrochlearis Nervus lacrimalis Nervus nasociliaris Nervus infratrochlearis Ramus meningeus recurrens Nervi ciliares longi N.ophtalmicus Nervi ciliares breves Radix nasociliaris Ganglion ciliare Gang.trigeminale Ramus communicans cum nervo zygomatico I - N.ophtalmicus : Ganglion trigeminale’nin üst-iç kısmından ayrılır. 3 periferik dal içinde en ince ve en üstte olan daldır. 2-3 cm. uzunluğunda olup, tamamı duysal liflerden oluşur. Sinus cavernosus’un içinde ve dış yan duvarında öne doğru ilerlerken CN-III ile CN-IV’ün alt kısmındadır. Uç dallarını orbitaya girmeden hemen önce verir. Bu dallar : 1- N.lacrimalis, 2- N.frontalis, 3- N.nasociliaris Dura mater’e giden r.meningeus recurrens’i önce verir.

N.OPHTHALMICUS (V1) - UÇ DALLARI Fissura orbitalis superior 2. Nervus frontalis Ramus meningeus recurrens 1. Nervus lacrimalis 3. Nervus nasociliaris N.OPHTALMICUS

N.OPHTALMICUS’un PERİFERİK DALLARI 1- N.lacrimalis : 3 dal içinde en küçüğüdür. Zinn halkası dışında olarak orbitaya girer Orbita dış yan duvarının üst bölümünde, m.rectus lat.’in üst kenarında olarak öne doğru ilerler. Üst göz kapağı derisinin dış- yan kısmı ile konjunktivanın sensitif duyusunu sağlar * Ayrıca gl.lacrimalis ve konjunktival salgı bezlerinin parasempatik ve sempatik innervasyonunu da sağlar. N.canalis pterygoidei lifleri (N.facialis) → gang. pterygo- palatinum’a→r.communicans cum nervo zygomatici → n.zygomaticus (n.maxillaris) ve sonuçta bu lifler de n.lacrimalis yoluyla gl. M.obliquus superior N.supratrochlearis N.supraorbitalis M.levator palpebrae sup. M.rectus superior Gl.lacrimalis M.rectus med. M.rectus lat. * N.lacrimalis * N.frontalis N.nasociliaris N.trochlearis N.ophtalmicus LATERAL lacrimalis ve konjunktival bezlere ulaşır.

N.OPHTALMICUS’un PERİFERİK DALLARI 2 - N.frontalis : En kalın ve geniş uç dalıdır.Zinn halkası dışında olarak orbitaya girer M.lev.palp.sup.in üzerinde orbita tavanında öne ilerler. Orbita ortasında 2 dala ayrılır a-N.supraorbitalis : Daha kalın ve dışyandadır, incisura supraorbitalis’den geçer. Üst göz kapağı ve konjunk- tivasının, alın ve saçlı kafa derisinin sensitif duyusu- nu sağlar. b-N.supratrochlearis : Orbita tavanında içyanda olup, öne doğru ilerler. Trochlea üzerinden geçerek, orbitayı terk eder. Üst göz kapağı medial yarı- sının konjunktiva ve derisi ile birlikte, alın bölgesinin alt-orta kısımlarının M.obliquus superior N.supratrochlearis N.supraorbitalis M.levator palpebrae sup. M.rectus superior Gl.lacrimalis M.rectus med. M.rectus lat. N.lacrimalis * * N.frontalis N.nasociliaris N.trochlearis N.ophtalmicus LATERAL derisinin sensitif innervasyonunu sağlar.

N.OPHTALMICUS’un PERİFERİK DALLARI 3- N.nasociliaris : En içyan ve en derinde yer alır. Zinn halkası içinden geçer. Önce orbita tavanının içyan kısmında ve m.rectus sup.- un medial kısmında uzanır. N.opticus’un üst yüzünü çaprazlar, orbita içyan duvarı na geçer ve öne doğru uzanır Genellikle 4 tane uç dal verir a-N.ethmoidalis anterior Aynı isimli delikten geçerek rr.nasales interni - externi adlı dallarına ayrılır. b-N.ethmoidalis post. : Aynı isimli delikten geçerek cellulae ethmoidales post. ve sinus sphenoidalis mukozasında dağılır. N.ethmoidalis posterior N.ethmoidalis anterior LATERAL N.infratrochlearis M.rectus med. Nn.ciliares longi Nn.ciliares breves Gl.lacrimalis N.lacrimalis M.rectus lat. Gang.ciliare N.abducens N.oculomotorius R.inferior * N.nasociliaris N.oculomotorius R.superior

N.nasociliaris Dalları N.ethmoidalis posterior N.ethmoidalis anterior LATERAL c - N.infratrochlearis : Trochlea’nın altından geçerek orbitayı terk eder. Göz kapakları içyan derisi, konjunktiva, saccus ve caruncula lacrimalis’in sensitif duyusu. * d - Nn.ciliares longi : 2-3 dal olup, gang.ciliare’den çıkan nn.ciliares breves ile birlikte sclerayı delerek göz küresi içinde öne ilerler. Corpus ciliare, iris ve cornea’nın duyusu sağlanır. N.infratrochlearis M.rectus med. Nn.ciliares longi Nn.ciliares breves Gl.lacrimalis N.lacrimalis M.rectus lat. Gang.ciliare N.abducens N.oculomotorius R.inferior * N.nasociliaris N.oculomotorius R.superior

N.nasociliaris Dalları Nervus ethmoidalis posterior Nervus ethmoidalis anterior Glandula lacrimalis Nervus supraorbitalis Nervus frontalis Fissura orbitalis superior Nervus supratrochlearis Nervus lacrimalis Nervus nasociliaris Nervus infratrochlearis Ramus meningeus recurrens Nervi ciliares longi N.ophtalmicus Nervi ciliares breves Radix nasociliaris Ganglion ciliare Gang.trigeminale Ramus communicans cum nervo zygomatico * Nn.ciliares longi yoluyla gelen sempatik lifler, M.dilatator pupillae ve M.ciliaris’e gelerek sempatik innervasyon sağlar (Dikkat !!! Nn.ciliares breves> parasempatik innervasyon sağlar). Sempatik yol : Gang.cervicale sup.> plex.caroticus internus > radix symphatica > n.ophtalmicus > n.nasociliaris > Nn.ciliares longi Parasempatik yol : Nuc.accessorius n.oculomotorii > n.oculomotorius > r.inferior > gang.ciliare > nn.ciliares breves.

N.nasociliaris Dalları N. ethmoidalis ant. N. ethmoidalis post. Nn. ciliares longi N. infratrochearis R. communicans N. supratrochearis N. supraorbitalis 3. Nervus nasociliaris N. lacrimalis N.infraorbitalis

*N.nasociliaris>N.ophtalmicus(V1)>CN-V Fissura orbitalis superior M.rectus superior N.lacrimalis-V1 M.levator palpebrae superiororis ZİNN HALKASI N.trochlearis(CN-IV) N.frontalis-V1 *N.opticus M.obliquus superior *A.ophtalmica M.rectus medialis *N.oculomotorius (CN-III) R.superior V.ophtalmica superior * *N.nasociliaris>N.ophtalmicus(V1)>CN-V * *N.abducens (CN-VI) *N.oculomotorius (CN-III) R.inferior M.rectus inferior V.ophtalmica inferior Fissura orbitalis inferior M.rectus lateralis Dışyan İçyan

N.TRIGEMINUS PERİFERİK DALLARI – N.MAXILLARIS For.rotundum R.communicans N.maxillaris N.zygomaticus Gang.trigeminale N.infraorbitalis Ramus meningeus N.alveolaris sup. medius Rami ganglionares Nn.alveolares superiores anteriores Gang.pterygopalatinum Nn.alveolares superiores posteriores Fissura orbitalis sup. II – N.maxillaris : Tamamı duysal liflerden oluşur. Gang.trigeminale’den orta dal olarak ayrılır. Sinus cavernosus’un içinde ve dışyan duvarın en alt kısmına yakın olarak n.ophtalmicus’un hemen altında seyreder. Cavitas cranii’yi for.rotundum’dan terk eder ve fossa pterygopalatina’ya gelir. Burada bazı dallarını verir. Fossa pterygopalatina’da öne doğru ilerler, fissura orbitalis inf.dan geçerek, orbitaya ulaşır. Orbita tabanındaki sulcus/canalis/foramen infraorbitalis’den geçerek yüz bölgesinde dağılır.

N.MAXILLARIS’in PERİFERİK DALLARI For.rotundum 2. Rami ganglionares (nn. pterygopalatini) 4. Nervus zygomaticus 5. Nervus infraorbitalis 1. Ramus meningeus Gang. pterygopalatinum 3. Nervi alveolares superiores posteriores / medius / anteriores

N.MAXILLARIS’in PERİFERİK DALLARI 1 - R.meningeus : Cavitas cranii’de verdiği ince bir dal olup, a.meningea ile beraber seyrederek dura mater’in duysal innervasyonunu sağlar. 2 - Rr.ganglionares : Gang.pterygopalatinum ile bağlantılı 2 küçük, ince ve kısa duysal daldır. Bu dallara, parasempatik lifler (gang.pterygopalati- num) + sempatik lifler (plex.caroticus) eşlik eder. 3 tip lif özelliği taşıyan bu sinirler, gittiği yerlerin innervasyonunu sağlar ve adlarını da buradan alır (Rr.orbitales, Nn.palatini, Nn.nasales, N.pharyngeus) 3- Nn.alveolares superiores : Posteriores / Medius / Anteriores dalları vardır. Posterior dallarını > fossa pterygopalatina’da verir. Medius ve Anterior dallarını > orbita içinde iken verir Tüm dallar ; plexus dentalis (alveolaris) superior’un oluşumuna katılarak, üst çenenin diş, diş etleri ve mukozaları ile birlikte sinus maxillaris’in innervasyon unu sağlayan dallardır.

N.MAXILLARIS’in PERİFERİK DALLARI For.sphenopalatinum N.zygomaticus Nn.nasales R.zygomaticotemporalis N.pharyngeus Rr.orbitales N.pharyngeus N.zygomaticus For.palatovaginalis N.infraorbitalis R.zygomatico-facialis For.rotundum N.infraorbitalis Nasopharynx Nn.palatini minores Canalis pterygoideus Palatum molle Gang.pterygopalatinum Rr.alveolares sup. post. N.palatinus major Nn.palatini Rr.alveolares sup.post. Rr.alveolares sup.ant. Rr.ganglionares R.alveolaris sup.medius Nn.alveolares superiores

N.MAXILLARIS’in PERİFERİK DALLARI 4- N.zygomaticus: Fossa pterygopalatina’da iken ayrı- lan bu dal, fissura orbitalis inferior yoluyla orbitaya girer. Orbitada iken n.lacrimalis ile bağlantı kurarak (n.facialis’ten gelen parasempatik liflerin) gl.lacrimalis’e ulaşmasını sağlar. N.zygomaticus, orbita dışyan duvarında öne doğru biraz ilerledikten sonra 2 dala ayrılır : R.zygomaticofacialis > yanak üst kısım derisi; R.zygomaticotemporale > şakak bölgesinin ön kısım derisinin duysal innervasyonunu sağlar. 5- N.infraorbitalis : N.maxillaris’in öne doğru devamı gibi olup, fissura orbitalis inferior yoluyla orbita’ya gelir. Orbita tabanındaki sulcus / canalis infraorbitalis’i takip ederek, for.infraorbitale yoluyla yüz bölgesine ulaşır ve burada uç dallarına ayrılır ; Rr.palpebrales inferiores (alt göz kapak derisi ve konjunktiva), Rr.nasales externi/interni (burun-ön yanak derisi), Rr.labiales superiores (yanak ve üst dudak derisi) adlı dalları, adı geçen yerlerde duysal innervasyon sağlarlar.

N.MAXILLARIS’in PERİFERİK DALLARI Nervus ethmoidalis posterior Nervus ethmoidalis anterior Glandula lacrimalis Nervus supraorbitalis Nervus frontalis Fissura orbitalis superior Nervus supratrochlearis Nervus lacrimalis * Nervus nasociliaris Nervus infratrochlearis Ramus meningeus recurrens Nervi ciliares longi N.ophtalmicus Nervi ciliares breves * Radix nasociliaris Ganglion ciliare Gang.trigeminale Ramus communicans cum nervo zygomatico Nuc.lacrimalis > n.facialis > n.petrosus major > n.canalis pterygoidei (Vidius siniri) > gang.pterygopalatinum > postganglioner lifler n.zygomaticus’a katılır. N.zygomaticus’un ramus communicans adlı dalı ile n.lacrimalis’le bağlantı kurulur Bu yollarla gelen parasempatik lifler, Gl.lacrimalis’e ulaşır.

N.MAXILLARIS’in PERİFERİK DALLARI For.sphenopalatinum N.zygomaticus Nn.nasales R.zygomaticotemporalis N.pharyngeus Rr.orbitales N.pharyngeus N.zygomaticus For.palatovaginalis N.infraorbitalis R.zygomatico-facialis For.rotundum N.infraorbitalis Nasopharynx Nn.palatini minores Canalis pterygoideus Palatum molle Gang.pterygopalatinum Rr.alveolares sup. post. N.palatinus major Nn.palatini Rr.alveolares sup.post. Rr.alveolares sup.ant. Rr.ganglionares R.alveolaris sup.medius Nn.alveolares superiores

Nervus maxillaris (V2) 2. Rami ganglionares (nn. pterygopalatini) 3. Nervus zygomaticus R.communicans 5. Nervus infraorbitalis N.supra trochearis N.infra trochearis 4. Nervi alveolares superiores N.supraorbitalis 1. Ramus meningeus N. lacrimalis Nervus infraorbitalis dalları : a. Rami palpebrales inferiores b. Rami nasales externi / interni c. Rami labiales superiores Nervus infraorbitalis

N.TRIGEMINUS’un PERİFERİK DALLARI N.mandibularis Nn.temporales profundi Ganglion trigeminale For.ovale Ramus meningeus For.infraorbitale M.pterygoideus lat. N.buccalis Nn.pterygoidei N.auriculatemporalis Canalis mandibulae N.massetericus M.pterygoideus med. Rr.dentales inferiores N.mentalis N.lingualis Foramen mentale M.masseter N.alveolaris inferior III – N.mandibularis : N.trigeminus’un en kalın dalı. Duysal (GSA) lifler ile birlikte motor (SVE) dallar taşır. For.ovale’den geçince motor lifler, duysal liflere katılır ve fossa infratemporalis’e girer. N.mandibularis, tüm dallarını fossa infratemporalis’de verir. Fossa infratemporalis’de 3-5 mm ilerler ve iki köke ayrılır. Bu seyire göre dalları 3 bölümde incelenir: Ana kütük; Arka kök ve Ön kök.

Nervus mandibularis (V3) 1. ANA KÜTÜK R.meningeus (GSA) N.pterygoideus medialis (SVE) !!! 2. ÖN KÖK N.massetericus (SVE) Nn.temporales profundi (SVE) N.pterygoideus lateralis (SVE) N.buccalis (GSA) 3. ARKA KÖK N.auriculotemporalis (GSA) Nn.lingualis (GSA) N.alveolaris inferior (SVE+GSA) N.mylohyoideus + N.mentalis

N.mandibularis Ana Kütük Dalları 1 - R.meningeus (Meninges’e giden duysal daldır) 2 – N.pterygoideus medialis (M.pterygoideus medialis, m.tensor veli palatini ve m.tensor tympani’ye giden motor dallardır) Dikkat; Ön kökten de çıkabilir. Gang.trigeminale Nn.temporales prof. M.pterygoideus lat. Ön Kök R.meningeus - 1 N.pterygoideus lat. R.m.tensor tympani N.buccalis Arka Kök R.m.tensor veli palatini N.pterygoideus medialis - 2 M.pterygoideus medialis N.massetericus M.pterygoideus lateralis

N.mandibularis Arka Kök Dalları Ön kütüğe göre daha kalındır. 2 duysal+1 motor sinir çıkar : 1 – N.auriculotemporalis (Duysal) 2 – N.lingualis (Duysal) 3 – N.alveolaris inferior (Motor+Duysal) 2. ARKA KÖK N.auriculotemporalis - 1 Fissura petrotympanica N.lingualis - 2 Chorda tympani N.alveolaris inferior - 3 N.mylohyoideus N.incisivus N.mentalis

N.mandibularis Arka Kök Dalları 1- N.auriculotemporalis – Arka kökten iki dal olarak çıkan duysal karakterli ilk daldır. Arkaya doğru ilerler, başlangıç yeri yakınında a.meningea media’yı halka gibi sarar. Daha sonra dışyana doğru döner, gl.parotidea içinde ve derin olarak ilerler. Gl.parotidea içinde iken, a.-v.temporalis superficialis eşliğinde yukarı yönelir ve şakak derisinde dağılır. *N.auriculotemporalis’e eşlik eden parasempatik lifler, Rr.parotidei adıyla gl.parotidea’ yı innerve eder. (Nuc.salivatorius inf.> N.glossopharyngeus> Plexus tympanicus> N.petrosus minor> Gang.oticum> R.communicans> N.auriculotemporale> Rr.parotidei) 2- N.lingualis – Arka kökün en kalın dalı olup, tamamı duysal liflerden oluşur. M.pterygoideus med.’in dışyan yüzünde aşağı doğru seyrederken, chorda tympani ile birleşir.

N.mandibularis Arka Kök Dalları * Bu lifler, tükrük bezlerine parasempatik sinirlerin taşınmasını sağlar (Nuc.salivatorius sup.> N.facialis> Chorda tympani> N.lingualis> Gang.submandibulare > Glandulae submandibulare / Gl.sublinguale). N.lingualis, önce dışyana sonra öne doğru ilerleyerek m.pterygoideus med.’in dış yüzünden dilin yan kenar larına ulaşır. Dilin alt yüzünde olarak ön ucuna kadar ilerler. 3- N.alveolaris inf. – Duysal+motor liflere sahiptir. Pterygoid kaslar arasında for.mandibulae’ya doğru iner Deliğe girmeden önce m.digastricus (venter ant.) ve m.mylohyoideus’u innerve eden n.mylohyoideus verir Canalis mandibulae içinde seyrederken verdiği yan dal- lar alt çene diş ve diş etlerine giden plexus dentalis inferior’u (duysal) oluşturur. For.mentale’den çıkınca n.mentalis adını alarak alt dudak (Rr.labiales inf.) ve çene ucu (Rr.mentales) derisinde dağılan duysal dallarını vererek sonlanır.

N.MANDIBULARIS’in PERİFERİK DALLARI ve PARASEMPATİK LİFLER ile İLİŞKİSİ N.maxillaris N.ophtalmicus Ganglion trigeminale N.mandibularis N.musculi tensoris tympani Foramen ovale N.facialis (canalis facialis içinde) N.musculi tensoris veli palatini M.tensor tympani N.petrosus minor (Radix parasympathica ganglia otici) * For.stylomastoideum M.tensor veli palatini N.auriculotemporalis Ganglion oticum * R.communicans cum nervo auriculotemporalis * M.pterygoideus medialis * Chorda tympani N.lingualis N.pterygoideus medialis N.mylohyoideus N.alveolaris inferior

N.mandibularis Ön Kök Dalları Çoğunlukla çiğneme kaslarına giden 3 motor+1 duysal dalı vardır : 1 - N.massetericus 2 - N.pterygoideus lateralis 3 - Nn.temporales profundi 4 - N.buccalis Gang.trigeminale 3-Nn.temporales prof. Ön Kök M.pterygoideus lat. R.meningeus - 1 2-N.pterygoideus lat. R.m.tensor tympani 4-N.buccalis Arka Kök R.m.tensor veli palatini N.pterygoideus medialis - 2 M.pterygoideus medialis 1-N.massetericus M.pterygoideus lateralis

N.mandibularis Ön Kök Dalları 1-N.massetericus – M.pterygoideus lateralis’in üzerinden dışyana doğru ilerler ve incisura mandibulae dan geçerek mandibula dışyüzdeki çiğneme kası olan m.masseter’e ulaşır. 2-N.pterygoideus lat. – Çıktıktan hemen sonra m.pterygoideus lateralis’e girer ve onu innerve eder. 3-Nn.temporales profundi – Genellikle 2 tanedir ve dışyana doğru ilerler. M.pterygoideus lateralis’in üzerinden geçip, fossa temporalis’e ulaşır ve burada m.temporalis’i innerve ederler. 4-N.buccalis – Tek duysal dal olup, yanak derisinin (M.buccalis’i örten) duyusunu sağlar (Bazen m.pterygoideus lat. ve m.temporalis’in bir kısmına giden motor dallar da taşıyabilir).

N.FACIALIS (Yüz siniri) CN-VII N.trochlearis Pedunculus cerebellaris superior N.trigeminus Pedunculus cerebellaris medius N.vestibulocochlearis Pedunculus cerebellaris inferior N.facialis propria N.intermedius N.glossopharyngeus Sulcus bulbopontinus N.facialis ; Broncho-motor (SVE), parasempatik (GVE) ve duysal (SVA, GVA ve GSA) liflerden oluşmuş mikst sinirdir. Sulcus bulbopontinus’un dış köşesinden pons’u 2 kök halinde n.facialis propria (SVE) ve n.intermedius (GVE,SVA,GVA,GSA) olarak terk ederler.

N.FACIALIS (CN-VII) – ÇIKIŞI ve İKİ KÖKÜ SVE Mimik kasları, m. stylohyoideus, m. digastricus (venter post.), m. stapedius GVE Gl. lacrimalis, gl, sublingualis, gl. submandibularis, minör tb SVA Dilin 2/3 ön bölümü (TAD), GVA Nasopharynx mukozası, yumuşak damak, ağız tabanı GSA Auricula ve meatus acusticus ext. N. facialis (propria) SVE N. intermedius GVE, SVA, GVA, GSA

N.FACIALIS – PARS PETROSA’daki SEYRİ Gang.geniculi N.facialis Meatus acusticus internus N.petrosus major N.stapedius Chorda tympani Cavitas tympani (Promontorium) Foramen stylomastoideum İncus Malleus Meatusun dibi olan fundusda CN VIII’den ayrılarak canalis facialis’e (Fallop kanalı) girer ve iç kulak boyunca dışa doğru ilerler. Cavitas tympani’nin iç duvarına gelince sinir genişler (Ganglion geniculi) ve sonra promontorium’un üstünden arkaya-aşağıya doğru dönerek, kanalın dış deliği olan foramen stylomastoideum’dan kafatasını terk eder. Chorda tympani Membrana tympanica

N.FACIALIS – YÜZDEKİ SEYRİ Rr.temporales N.auricularis posterior Rr.zygomatici N.facialis Rr.buccales R.digastricus Rr.colli / cervicales R.marginalis mandibulae Foramen stylomastoideum’dan çıkınca öne doğru yönelip, yüzün dışyan kenarına ulaşır. Gl.parotidea içinden ışınsal bir şekilde uzanarak geçer ve yüz bölgesindeki mimik kaslarında dağılır.

N.FACIALIS – YÜZDEKİ SEYRİ Gl.parotidea içinden ışınsal bir şekilde geçişi. Rr.temporales R.temporo- facialis Rr. zygomatici N.auricularis posterior R.cervico- facialis Rr. buccales Gl.Parotidea R. marginalis mandibulae Rr. colli/cervicales

N.FACIALIS ÇEKİRDEKLERİ 1 1 3 4 3 2 1 2 4 2 4 3 1 tanesi motor - SVE (1- Nuc.nervi facialis), 1 tanesi parasempatik – GVE (2- Nuc.salivatorius superior / Nuc.lacrimalis), Diğer 2 tanesi tad ve genel duyu – SVA, GVA, GSA (3-Nuc.tractus solitarii, 4-Nuc.spinalis n.trigemini) beyin sapında toplam 4/5 çekirdeği vardır.

Nuc.nervi facialis SVE - Çekirdek N.FACIALIS - MOTOR ÇEKİRDEĞİ Motor Çekirdek Pons Nuc.nervi facialis SVE - Çekirdek Pons Bulbus Pons’un tegmentum bölümünün alt kısmında ve orta çizgiye yakın olarak formatio reticularis’in derinliklerinde yer alır. Buradan çıkan lifler, arkaya doğru uzanır ve nuc.nervi abducentis’i dolandıktan sonra öne doğru dönerler. Bu dönüş sırasında lifler, colliculus facialis’i oluşturur. Bu çekirdeğin lifleri, 2.farengeal arkus’dan gelişen mimik kasları ile m.stylohyoideus, m.digastricus venter post. ve m.stapedius’u innerve eder

N.FACIALIS - MOTOR ÇEKİRDEĞİ SVE Mimik kasları, M. stylohyoideus, M. digastricus (venter post.), M. stapedius Pons Nucleus nervi facialis Nuc.nervi abducentis Nuc.salivatorius superior Nuc.n.abducentis N.facialis Nuc.nervi facialis Nervus intermedius Gang.geniculi Nuc. tractus solitarii For.stylomastoideum Nuc.nervi abducentis Genu nervi facialis Nuc. tractus solitarii Nuc.salivatorius superior Nuc.nervi facialis PONS KESİTİ N.abducens

N.FACIALIS - PARASEMPATİK ÇEKİRDEĞİ Parasempatik Çekirdek Nuc.salivatorius sup./ Nuc.lacrimalis GVE - Çekirdek Pons Pons Bulbus Nuc.n.facialis’in arka-dışyan tarafında, pons ve bulbus’un birleşim yerinde (çoğunlukla tegmentum pontis’in alt kısmında) yer alır. Bu çekirdeklerin lifleri, n.intermedius içinde ilerler. Nuc.salivatorius superior kaynaklı lifler; chorda tympani> n.lingualis> gang.submandibulare> gl.submandibularis ve gl.sublingualis’e gider. Nuc.lacrimalis kaynaklı lifler; n.petrosus major> gang.pterygopalati- num> n.zygomaticus> n.lacrimalis yoluyla gl.lacrimalis’e az bir kısım lif ise gll.nasales ve gll.palatini’ye gider.

N.FACIALIS - PARASEMPATİK ÇEKİRDEĞİ GVE Gl. lacrimalis, Gl.sublingualis, Gl. submandibularis, Minör tükrük bezleri Pons Nuc.nervi abducentis Nuc.salivatorius superior Nuc.nervi facialis Nervus intermedius Gang.geniculi Nuc. tractus solitarii For.stylomastoideum Nuc.nervi abducentis Genu nervi facialis Nuc. tractus solitarii Nuc.salivatorius superior Nuc. salivatorius sup./ Nuc.nervi facialis Nucleus lacrimalis

N.FACIALIS - DUYSAL ÇEKİRDEKLERİ Nuc.tractus solitarii / SVA, GVA - Çekirdek Nuc.spinalis n.trigemini GSA - Çekirdek Pons Pons Nuc.spinalis n.trigemini Bulbus Nuc.tractus solitarii Nuc.tractus solitarii – Bulbus (medulla oblongata)’da yer alan, fossa rhomboidea’nın ortaları hizasından decussatio pyramidum’a kadar kolon şeklinde sıralanmış bir dizi çekirdektir. TAD duyusu (SVA) lifleri, Nuc.tractus solitarii’nin üst-dış bölümüne N.intermedius (N.facialis) yoluyla gelir. TAD afferent yolu; N.lingualis > Chorda tympani > Gang.geniculi > N.intermedius > Nuc.tractus solitarii > Thalamus > Cortex 43.alan GVA lifler, aynı yolla Nuc.tractus solitarii’nin alt-iç bölümüne ulaşır.

N.FACIALIS - DUYSAL ÇEKİRDEKLERİ SVA Tad duyusu, GVA Yumuşak damak, Ağız tabanı ve Nasopharynx mukozası, GSA Auricula, Dış kulak yolu Kulak ve dış kulak yolun- dan gelen genel duyuyu taşıyan GSA lifleri ise Nuc.spinalis nervi trigemini’ye ulaşır. Hem SVA (tad) ve GVA, Hem de GSA duyu lifleri önce Gang.geniculi’ye gelir. Buradaki nöronların merkezi uzantıları ise n.intermedius içinde olarak nuc.tractus solitarii ve nuc.spinalis n.trigemini’ ye ulaşır. Pons Nuc.nervi abducentis Nuc.salivatorius superior Nuc.nervi facialis Nervus intermedius Gang.geniculi Nuc. tractus solitarii Foramen stylomastoideum Nuc.nervi abducentis Genu nervi facialis Nuc. tractus solitarii Nuc.salivatorius superior Nuc.nervi facialis

N.FACIALIS – GANGLION GENICULI Gang.geniculi N.facialis Meatus acusticus internus N.petrosus major N.stapedius Chorda tympani Cavitas tympani For.stylomastoideum Ganglion geniculi ; Canalis facialis’in 1.dirseğinde yer alan n.facialis’e ait bir duysal gangliondur. Gang.geniculi’nin Merkezi uzantıları, nuc.tractus solitarii ve nuc.spinalis n.trigemini’ye gider. Periferik uzantılarının çoğu chorda tympani ile dildeki tad tomurcuklarına giderek TAD DUYUSUNU (SVA) algılar. Birazı yumuşak damak, ağız tabanı mukozası GVA duyusu Çok az bir kısım lifleri ise kulak kepçesi ve dış kulak yolunun genel duyusunu (GSA) sağlar. İncus Malleus Chorda tympani Membrana tympanica

N.FACIALIS – GANGLION GENICULI Canalis facialis (N.facialis) Ganglion geniculi N.facialis Porus acusticus internus N.petrosus major Cellulae mastoidea Tuba auditiva N.tympanicus Chorda tympani For.stylomastoideum Plexus tympanicus N.facialis Cavitas tympani

N.FACIALIS – INTRACANALICULER DALLARI Gang.geniculi N.facialis M.stapedius Meatus acusticus internus N.petrosus major N.stapedius Chorda tympani Cavitas tympani For.stylomastoideum İncus 1- N.petrosus major ; N.facialis’in ilk dalıdır. Gang.geniculi’den ayrıldıktan sonra hiatus canalis facialis’den geçerek sulcus nervi petrosi majoris’e gelir. Plex.caroticus internus’tan gelen n.petrosus profundus (sempatik) ile for.lacerum üzerinde birleşerek n.canalis pterygoidei’yi oluştu- rur. Bu sinir gang.pterygopalatinum’a gider. Buradan da parasem- patik lifler, n.zygomaticus> n.lacrimalis ile gl.lacrimalis’e ulaşır. 2- N.stapedius ; Cavitas tympani arka duvarında n.facialis’ten ayrı- lır, ince bir kanaldan orta kulağa geçerek m.stapedius’u innerve eder Malleus Chorda tympani Membrana tympanica

N.FACIALIS – INTRACANALICULER DALLARI N. petrosus profundus (sempatik) N. canalis pterygoidei (Vidius) Gang.pterygopalatinum

N.FACIALIS – INTRACANALICULER DALLARI 3- Chorda tympani ; Foramen stylomastoideum’dan çıkmadan hemen önce n.facialis’ten ayrılır. Cavitas tympani arka duvarında ince bir kanaldan geçerek orta kulak boşluğuna girer. Membrana tympanica iç yüzün de arkadan-öne ve yukarı ilerler Ganglion geniculi Daha sonra fissura petrotympa- nica yoluyla fossa infratempora- lis’e geçer, n.lingualis’e katılır. Dilin 2/3 ön bölüm tad duyusu Gang.submandibularis’e gelen parasempatik lifler yoluyla da gl.submandibularis, gl.sublingu- alis, gll.nasales ve gll.palatini’nin innervasyonu (GVE) sağlanır. 1. N.petrosus major (GVE, SVA) N.lingualis 3. Chorda tympani (SVA, GVE) 2. N. stapedius (SVE)

CHORDA TYMPANI – ÇIKIŞI ve SEYRİ Plexus tympanicus CHORDA TYMPANI – ÇIKIŞI ve SEYRİ N.trigeminus Ganglion trigeminale Gang.geniculi Cellulae mastoideae N.mandibularis N.facialis Chorda tympani Foramen stylomastoideum N.lingualis Processus mastoideus N.glossopharyngeus M.digastricus (Venter post.) M.stylohyoideus R.digastricus (N.facialis) R.stylohyoideus (N.facialis) N.mandibularis N.alveolaris inf. Chorda tympani N.lingualis N.mylohyoideus Gang.submandibulare M.digastricus (Venter ant.) M.mylohyoideus

N.FACIALIS – CHORDA TYMPANİ SEYRİ Gang.oticum N.petrosus minor (CN-IX) N.auriculotemporalis Gl.parotidea Fissura petrotympanica N.lingualis- CN-V N.auriculotemporalis Chorda tympani- CN-VII Lingua N.lingualis- CN-V Gang.submandibulare Gl.sublingualis M.mylohyoideus Gl.submandibularis

N.FACIALIS – INTRACANALICULER DALLARI Hiatus canalis nervi petrosi majoris Gang.geniculi Ganglion trigeminale N.facialis N.trigeminus N.ophtalmicus N.stapedius N.maxillaris N.mandibularis N.petrosus major Cavitas tympani Fissura petro- tympanica Gang. pterygopalatinum Chorda tympani For.stylo mastoideum N.lingualis Canalis nervi facialis M.stylohyoideus M.digastricus (Venter post.) N.auricularis post.

ve YÜZ BÖLGESİNE GİRİŞİ N.FACIALIS – POSTCANALICULER DALLARI ve YÜZ BÖLGESİNE GİRİŞİ 1. N. auricularis posterior 2. R. digastricus 3. R. stylohyoideus 4. R. temporofacialis 5. R. cervicofacialis Postkanaliküler dallar: (SVE) Plexus intraparotideus Meatus acusticus externus N.facialis N.auricularis posterior R.temporofacialis Proc.mastoideus R.digastricus R.cervicofacialis M.digastricus Mandibula

N.FACIALIS – POSTCANALICULER DALLARI N.facialis’den, for.stylomastoideum sonra- sı çıkarlar. Hepsi motor (SVE) dallar olup, mimik kaslarını innerve eder. İlk 3 dal gl.parotidea’ya girmeden önce çıkar ve baş-boyun kaslarına gider. 1-N.auricularis posterior ; Proc.mastoideus’un ön tarafından yukarıya yönelir ve dallara ayrılır : R.auricularis > m.auricularis post.; R.occipitalis > m.occipitofrontalis’i (venter occipitalis) 2-R.digastricus ; For.stylomastoideum yakınında n.facialis’ den ayrılır ve m.digastricus’u innerve eder. 3-R.stylohyoideus ; Genellikle r.digastricus ile birlikte for.stylo- mastoideum vakınında n.facialis’ten çıkar ve m.stylohyoideus’u innerve eder R.stylohyoideus N.auricularis post. R.digastricus M.stylohyoideus M.digastricus (Venter post.)

N.FACIALIS – POSTCANALICULER DALLARI İlk 3 dalı verdikten sonra gl.parotidea içinde 2 ana kütüğe ayrılır : 4- R.temporofacialis ; Gl.parotidea içinde plex.intraparotideus’u oluşturan ilk kütük olup yukarı doğru seyrederek dallarına ayrılır : Rr.temporales dalları m.occipitofrontalis (venter frontalis), m.orbicularis oculi ve m.corrugator supercilii’yi innerve ederler. Rr.zygomatici ise m.orbicularis oculi’yi innerve eder, Kornea refleksinin efferent kolunu yapar. 5- R.cervicofacialis ; Gl.parotidea içinde plex. intraparotideus’u oluşturan 2.kütük olup aşağı doğru seyrederek dallarına ayrılır : Rr.buccales, her iki kütükten de lifler alır ve horizontale yakın seyrederler. Yanak,üst dudak ve burun çevresindeki mimik kaslarını innerve ederler. R.marginalis mandibulae dalı ; m.risorius, alt dudak depressor ve çene ucu kaslarını innerve eder. R.colli, aşağıya uzanır, m.platysma’yı innerve eder.

YÜZDE GL.PAROTIDEA İÇİNDE N.FACIALIS DAĞILIMI Rr.temporales R.temporo- facialis Rr. zygomatici N.auricularis posterior R.cervico- facialis Rr. buccales Gl.Parotidea R. marginalis mandibulae Rr. colli/cervicales

N.VESTIBULOCOCHLEARIS CN-VIII (Denge ve İşitme siniri) Canalis semicircularis Ductus semicircularis N.facialis CN-VII N.vestibularis CN-VIII Meatus acusticus internus N.facialis CN-VII N.vestibulocochlearis CN-VIII Vestibulum N.cochlearis CN-VIII Membrana tympanica Cochlea Ductus cochlearis Tuba auditiva Yalnızca duysal (SSA) liflerden oluşmuş olup, cranium’dan dışarı çıkmayan tek kranial sinirdir. İşitme > n.cochlearis ; denge > n.vestibularis lifleri ortak bir kılıf içinde seyreder.

N.VESTIBULOCOCHLEARIS Ganglion vestibulare Meatus acusticus internus Canalis semicirculares N.vestibularis N.cochlearis Vestibulum Cochlea (Gang.spirale’yi içerir) N.vestibulocochlearis (CN-VIII) Sulcus bulbopontinus dış köşesinden pons’a tek kök halinde girerler. Birer periferik ganglion’u ve pons+bulbus’da merkezi çekirdekleri var N.vestibularis : Utriculus ve sacculus’tan başın pozisyonu + Canalis semicircularis’den baş hareketleri ile ilgili impulslar taşır. N.cochlearis : Cochlea’da bulunan corti organından ses ile ilgili impulslar taşır.

N.VESTIBULOCOCHLEARIS - GANGLİONLARI Gang.vestibulare (Pars superior) Radix vestibularis N.ampullaris ant N.ampullaris lateralis Radix cochlearis N.utricularis Gang.vestibulare (Pars inferior) N.saccularis Ganglia spiralia N.ampullaris post. Ganglion vestibulare / Scarpa ganglionu : N.vestibularis’in periferik ganglionu olup, denge ile ilgilidir ve meatus acusticus internus’un dibinde yer alır. Periferik uzantıları > Canales semicirculares’in ampulla’ sında yer alan crista ampullaris’lerde ve utriculus ile sacculus’taki macula’da bulunan reseptörik tüy hücrelerinde sonlanır. Merkezi uzantıları > Nuc.vestibulares’te sonlanır. Ganglia cochleare / Ganglia spiralia : N.cochlearis’in periferik ganglion’u olup, lamina spiralis ossea’nın (iç kulak-modiolus) iç kenarında yer alır ve işitme ile ilgilidir. Periferik uzantıları > Cochlea’da corti organındaki tüy hücreleri Merkezi uzantıları > Nuc.cochleares’te sonlanır.

N.VESTIBULOCOCHLEARIS - ÇEKİRDEKLERİ Flocculus cerebelli Cerebellum’a direkt giden lifler Nuc.vestibularis superior N.vestibulocochlearis Nuc.vestibularis medialis Radix vestibularis Gang. vestibulare Nuc.vestibularis lateralis Canales semicirculares Nuc.vestibularis inferior Nuc.vestibulares : Statik ve Kinetik denge ile ilgili 4 çekirdek vardır. Nuc.vestibularis lateralis- medialis- superior- inferior Pons ve Bulbus’un geçiş yerindeki area vestibularis’te yer alır (4.ventrikül tabanı). Bu çekirdekler, vestibulum ve canalis semicircularis ile cerebellumdan afferent lifler alır. Cerebellum, medulla spinalis, CN- III,IV ve VI çekirdekleri, cortex cerebri’ye efferent lifler gönderir.

N.VESTIBULOCOCHLEARIS - ÇEKİRDEKLERİ Nuc.cochlearis anterior Nuc.cochlearis posterior Radix cochlearis N.vestibulocochlearis Cochlea ve Ganglia spiralia Nuc. cochlearis anterior ve posterior : İşitme ile ilgili 2 çekirdektir. Pedunculus cerebellaris inferior’un üzerinde olarak pons ve bulbus’un içinde, 4.ventrikül tabanında ve nuc.vestibulares’in dorso-lateralinde yer alırlar Bu çekirdekler, Cochlea’daki corti organından afferent lifler alır. Efferent lifleri; işitme yolunu oluşturur.

N.VESTIBULOCOCHLEARIS - ÇEKİRDEKLERİ Nucleus vestibularis superior / lateralis / medalis / inferior Nucleus cochlearis anterior ve posterior Macula (Utriculus ve Sacculus) Statik denge ile ilgilidir - Nuc.vestibularis inf. Ductus semicirculares (Ampulla) Kinetik denge ile ilgilidir - Nuc.vestibularis sup. Vestibuler çekirdekler ile Cochlear çekirdeklerin Beyin sapındaki topografik yerleşimi

} N.GLOSSOPHARYNGEUS (Dil - Yutak siniri) - CN IX LİFLERİ : Motor SVE GVE SVA GVA GSA N.vagus Parasempatik } N.accessorius Duysal Motor, duysal ve parasempatik lifleri olan mikst bir sinirdir. Medulla oblongata’nın ön-dış yüzünün yarı üst kısmında yer alan sulcus retroolivaris’den, bulbus’u 3-5 kök halinde terk eder. Fossa cranii posterior’da dışyana doğru ilerleyen N.glossopharyngeus (CN-IX) lifleri ; CN-X ve CN-XI lifleri ile birlikte for.jugulare’den kafatasını terk eder.

N.GLOSSOPHARYNGEUS Gl.parotidea Parasempatik lifler N.glossopharyngeus (CN-IX) Bulbus (Medulla oblongata) Foramen jugulare Ganglion superius / jugulare Gang.inferius / nodosum Gang.oticum M.stylopharyngeus Sinus caroticus Musculi pharyngei A.carotis communis For.jugulare’nin hemen bitiminde yer alan ganglion superius ve ganglion inferius adlı periferik ganglionlarına gelir. Sinirin periferik uzantıları; boynun üst kısmında v.jugularis int. ve a.carotis int. arasında olarak pharynx yan duvarında aşağı-öne iner. M.stylopharyngeus ile m.styloglossus arasından geçerek dil köküne ulaşır ve uç dallarına ayrılır. Her iki ganglionun merkezi uzantıları ise duysal çekirdekler olan nuc.tractus solitarii ve nuc.spinalis n.trigemini’ye ulaşır.

N.GLOSSOPHARYNGEUS - FONKSİYONLARI Motor fonksiyonları : SVE lifler - m.stylopharyngeus’u innerve eder (Ayrıca rr.pharyngei dalları n.vagus ile birlikte plexus pharyngeus’ u oluşturup m.constrictor pharyngis sup. !? innerve eder) GVE lifler ise gl.parotidea’nın parasempatik innervasyonunu sağlar. Duysal fonksiyonları : SVA lifleri - dilin 1/3 arka kısmının tad duyusunu ; GVA lifleri - oropharynx, tonsilla palatina, larynx ve dilin 1/3 arka kısmının genel duyusunu (ağrı, ısı, basınç, dokunma) ; Ayrıca sinus caroticus ve glomus caroticum’ dan gelen baroreseptör ve kemoreseptör impulslarını da beyin sapındaki çekirdeklere iletir. GSA lifleri – auricula ve meatus acusticus externus derisi ile cavitas tympani ve tuba auditiva mukoza’sının genel duyusunu sağlar.

Nuc.tractus solitarii- TAD N.GLOSSOPHARYNGEUS – MOTOR ÇEKİRDEK Nuc. ambiguus : Bulbus’un tegmentum bölümünde, formatio reticularis’in derinliklerinde yer alır. CN - IX, X ve XI ‘in ortak çekirdeği Bu çekirdeğin üst bölümü CN-IX’ un motor çekirdeğini oluşturur. SVE karakterindeki bu çekirdeğin lifleri III.arcus pharyngeustan gelişen kasları innerve eder. (M.stylopharyngeus’u ve CN-X ile birlikte m.constrictor pharyngis) Nuc.salivatorius inf. Nuc.ambiguus PONS Nuc.tractus solitarii- TAD Nuc.tractus solitarii For.jugulare Gang. superius N.tympanicus Gang.inferius R.sinus carotici Nuc.tractus solitarii (Pars superior-TAD) R.musculi stylopharyngei Nuc.spinalis nervi trigemini Rami pharyngei Nuc.salivatorius inf. Nuc.tractus solitarii (Pars inferior- Glomus caroticum ve Sinus caroticus) Nuc.ambiguus N.glossopharyngeus

Nuc.tractus solitarii- TAD PARASEMPATİK ÇEKİRDEK N.GLOSSOPHARYNGEUS – Nuc. salivatorius inferior : Bulbus’un tegmentum bölümünün üst kısmında yer alır. Bu çekirdekten kaynaklanan lifler, ganglion oticum’da nöron değiştirip N.auriculotemporalis (CN-V) yoluyla Gl.parotidea’ya gider ve bu bezin parasempatik innervasyonu sağlar Nuc.salivatorius inf. Nuc.ambiguus PONS Nuc.tractus solitarii- TAD Nuc.tractus solitarii For.jugulare BULBUS Gang. superius N.tympanicus Gang.inferius R.sinus carotici Nuc.salivatorius inf. R.musculi stylopharyngei Rr.pharyngei Nuc.spinalis nervi trigemini Nuc.ambiguus

N.GLOSSOPHARYNGEUS-DUYSAL ÇEKİRDEKLER Nuc.tractus solitarii / SVA, GVA - Çekirdek Nuc.spinalis n.trigemini GSA - Çekirdek Pons Pons Nuc.spinalis n.trigemini Bulbus Nuc.tractus solitarii Nuc.tractus solitarii – Bulbus’da yer alan, fossa rhomboidea’ nın ortaları hizasından decussatio pyramidum’a kadar kolon şeklinde sıralanmış bir dizi çekirdektir. TAD duyusu (SVA) lifleri, önce gang.inferius ve superius’a oradan da nuc.tractus solitarii’nin pars superior bölümüne CN-IX ile gelir GVA lifleri de aynı yolu izleyerek nuc.tractus solitarii’nin pars inferior bölümüne ulaşır (Hem dil, yutak, yumuşak damak, cavitas tympani ve tuba auditiva mukozası; Hem de sinus caroticus ve glomus caroticum’daki reseptörlerden gelen impulslar).

N.GLOSSOPHARYNGEUS-DUYSAL ÇEKİRDEKLER Nuc.salivatorius inf. Nuc.tractus solitarii / SVA, GVA - Çekirdek Nuc.spinalis n.trigemini GSA - Çekirdek Nuc.ambiguus Pons Nuc.trac.solitarii- SVA Nuc.tractus solitarii- GVA Pons For.jugulare N.tympanicus Gang. superius Nuc.spinalis n.trigemini Bulbus Nuc.tractus solitarii Gang.inferius Nuc.spinalis nervi trigemini Nuc.spinalis nervi trigemini : Pons + Bulbus + Medulla spinalis boyunca postero lateral konumda kolon şeklinde seyreden bir dizi çekirdektir. 3 bölümü vardır : Oral - İnterpolar – Caudal. Bu çekirdek normal de CN-V’e aittir. Ancak CN-IX ile önce ganglion superius’a gelen GSA lifleri daha sonra bu çekirdeğe gelir. GSA lifleri, kulak ve dış kulak yolundan gelen genel duyuyu taşır

N.GLOSSOPHARYNGEUS PERİFERİK DALLARI – N.tympanicus R.tubarius N.caroticotympanicus N.petrosus minor 1- N.tympanicus – Ganglion inferius’tan çıkan duysal lifler ve parasempatik liflerden oluşur. Yukarı bir seyirden sonra pars petrosa alt yüzündeki canaliculus tympanicus’dan geçerek cavitas tympanica’ ya girer ve promontorium üzerinde plex. tympanicus oluşumuna iştirak eder. Plexus caroticus Canaliculus tympanicus ve N.tympanicus Ganglion superius Plexus tympanicus N.glossopharyngeus Ganglion inferius N.tympanicus içeriğindeki GSA lifler (genel duyu) plexus tympanicus’tan çıkarak çevre mukozalarda (cavitas tympani, tuba auditiva ve cellulae mastoideae) sensitif innervasyon sağlar.

N.GLOSSOPHARYNGEUS PERİFERİK DALLARI – N.tympanicus N.trigeminus N.glossopharyngeus N.mandibularis Plexus tympanicus N.petrosus minor N.auriculotemporalis Yoluna devam eden GVE lifler (preganglioner parasempatik), fossa cranii media’da n. petrosus minor’u oluşturur Ganglion oticum Glandula parotidea Postgang. parasempatik lifler (N.auriculotemporalis içinde seyreder) N.petrosus minor, for.ovale’den geçerek, gang. oticum’a ulaşır. Buradan itibaren postganglioner parasempatik lif olarak n.auriculotemporalis (n.mandibularis > n.trigeminus) yoluyla gl.parotidea’ya ulaşır ve parasempatik innervasyon sağlanır. Sempatik innervasyon ise gang.cervicale superius’dan gelen lifler plex.caroticus externus’a oradan da beze gelen arterlerin duvarında olarak gl.parotidea’ya ulaşır.

N.GLOSSOPHARYNGEUS PERİFERİK DALLARI N.tympanicus Ganglion superius Rr.linguales Rr.tonsillares Ganglion inferius N.glossopharyngeus N.vagus R.musculi stylopharyngei R.sinus carotici (CN-IX) Rr.pharyngei (CN-IX) R.sinus carotici (CN-X) Plexus pharyngeus Rr.pharyngei (CN-X) Sinus caroticus 2 - R.musculi stylopharyngei – Tek SVE (motor) dalıdır. III. faringeal arkusdan gelişen m.stylopharyngeus’u innerve eder. 3 - Rr.tonsillares –Tonsilla, palatum molle ve isthmus faucium mukozasının genel duyusunu (GVA) sağlar. 4 - Rr.linguales – Dallardan biri dilin 1/3 arka kısım ve sulcus terminalis yakınındaki mukozadan genel duyu (GVA) alırken, diğer dal ise dilin 1/3 arka bölümünün TAD duyusunu (SVA) taşımaktadır.

N.GLOSSOPHARYNGEUS PERİFERİK DALLARI 5 - Rr.pharyngei – N.vagus’tan gelen aynı isimli dallar (motor + parasempatik) ve gang.cervicale superius’dan gelen sempatik dalları ile birlikte plexus pharyngeus yapımına katılır. CN - IX yoluyla gelen bu dallar pharynx ve yumuşak damak mukozasının duysal innervasyonunu (GVA) sağlar. 6 - R.sinus carotici – A.carotis interna’nın ön yüzünü izleyerek sinus caroticus ve glomus caroticum’a ulaşır. Buradan aldığı GVA duyularını (dokunma, basınç, ısı...) gang.inferius’a, oradan da nuc.tractus solitarii’ye iletir. M.stylopharyngeus CN-IX M.hyoglossus V.jugularis int. R.sinus carotici A.carotis externa Rr.pharyngei

N.GLOSSOPHARYNGEUS PERİFERİK DALLARI N.tympanicus N.glossopharyngeus For.jugulare R.musculi stylopharyngei Rr.tonsillares Gang.superius Gang.inferius R.sinus carotici Rr.linguales Rr.pharyngei

TAD DUYUSU İLETİMİ N.facialis (CN-VII) N.vagus (CN-X) Tad merkezi (43.alan) Nuc.ventralis posteromedialis/ VPM (Thalamus) Pons Nuc.tractus solitarii (bulbus) N.facialis (CN-VII) N.vagus (CN-X) N.glossopharyngeus (CN-IX)

N.VAGUS (Gezgin sinir) - CN - X LİFLERİ : SVE GVE SVA GVA GSA N.glossopharyngeus N.vagus N.accessorius Motor, duysal ve parasempatik lifleri olan mikst bir sinirdir. Medulla oblongata’nın ön-dış yüzünün yarı üst kısmında yer alan sulcus retroolivaris’den, bulbus’u 8-10 kökle terk eder. Fossa cranii posterior’da dışyana doğru ilerleyen N.vagus (CN-X) ; CN-IX ve CN-XI lifleri ile birlikte for.jugulare’den kafatasını terk eder.

Figure 8.48 Cranial nerves exiting the cranial cavity. BASIS CRANII INTERNA’DAKİ DELİKLERDEN GEÇEN KRANİAL SİNİRLER Bulbus olfactorius Nn.olfactorii (CN-I) N.opticus (CN-II) N.ophtalmicus (CN-V) N.oculomotorius (CN-III) N.maxillaris (CN-V) N.trigeminus (CN-V) N.mandibularis (CN-V) N.abducens (CN-VI) Ganglion trigeminale N.trochlearis (CN-IV) N.facialis (CN-VII) N.vestibulocochlearis (CN-VIII) N.glossopharyngeus (CN-IX) N.trigeminus (CN-V) N.vagus (CN-X) N.hypoglossus (CN-XII) N.accessorius (CN-XI) Figure 8.48 Cranial nerves exiting the cranial cavity. For.jugulare’den geçen kranial sinirler renkli yazılmıştır. Downloaded from: StudentConsult (on 15 March 2005 11:11 AM) © 2005 Elsevier 115

N.VAGUS (Gezgin sinir) CN - X Pons Gang.sup.ve inferius Kranial sinirler içinde en uzun ve en geniş innervasyon alanına sahiptir. Baş, Boyun, Göğüs ve Karın bölümleri vardır. For.jugulare’nin hemen altında (bazen gang. superius delik içinde veya öncesindedir) 1 cm aralıkla yer alan iki periferik ganglionuna (Gang.superius ve gang.inferius) uğrar. Med.oblongata N.vagus (CN-X) For.jugulare Rr.pharyngei Sinus caroticus N.laryngeus sup. Pulmo Cor Lien Hepar Vesica biliaris Gaster Ren İntestinum tenue Colon (Prox.bölüm)

Cn-x N.VAGUS - BOYUNDAKİ SEYRİ R.pharyngealis N.VAGUS - BOYUNDAKİ SEYRİ V.jugularis int. Cn-x Gang.inferius N.vagus CN-X Gang.superius’dan sonra boyun da ilk dallarını vermeye başlar. N.vagus, boyunda vagina carotica içinde (arka tarafta yer alır) a.carotis interna (daha sonra a.carotis comm.) ve v.jugularis interna ile birlikte aşağı doğru seyreder. Baş-boyun dışında innervasyon yapan tek kranial sinirdir. Boyun bölgesinde dilin kök kısmının tad duyusu ile birlikte meninx, auricula,pharynx, larynx, glomus caroticum’u innerve eder. Thoraks içinde sağ-sol n.vagus seyri farklıdır. N.laryngeus sup. (R.ext. ve internus) R.cardiacus R.glomus carotici A. carotis externa

N.VAGUS – BOYUNDA ARKADAN GÖRÜNÜM For.jugulare’den çıkışı Radix cranialis (CN-XI) CN-XI’in radix cranialis’i gang.inferius’un hemen altında n.vagus ile birleşir. Bu dallar, daha sonra R.pharyngealis ve N.laryngeus recurrens içinde olarak seyreder. N.vagus sinister N.vagus dexter

N.VAGUS - BOYUNDAKİ SEYRİ M.sternocleidomastoideus M.trapezius V.jugularis interna M.scalenus medius A.carotis communis N.phrenicus A.thyroidea inferior A.transversa colli N.vagus Plexus brachialis Truncus thyrocervicalis A.suprascapularis A.subclavia (I.bölümü) V.jugularis externa Clavicula V.subclavia M.scalenus anterior A.subclavia (III.bölümü) N.VAGUS’un vagina carotica içindeki konumu

N.VAGUS SEYRİ – THORAX’a GİRİŞ *N.laryngeus recurrens’lerin, Gl.thyroidea alt uçlarına yakın seviyede a.thyroidea inferior ile çaprazı klinikte önemlidir. N.laryngeus recurrens dexter (A.subclavia’nın arkasından geçişi) M.thyrohyoideus A.-V. thyroidea superior A. thyroidea superior A. thyroidea inferior V. thyroidea media N.laryngeus recurrens dexter * * A.subclavia dextra N.vagus dexter Truncus thyrocervicalis N.vagus sinister V. thyroidea inferior N.laryngeus recurrens sinister Arcus aortae N.laryngeus recurrens sinister (Arcus aortae’nın arkasından geçişi)

N.VAGUS – THORAX’da SEYRİ N.laryngeus recurrens dexter (A.subclavia’nın arkasından geçişi) N.vagus sinister N.laryngeus recurrens sinister (Arcus aortae’nın arkasından geçişi) N.vagus dexter Plex.oesophageales Trachea’nın dışyanında seyri Radix pulmonis’in arkasından geçişi Oesophagus ile çok yakından komşuluğu Hiatus oesophagus’dan geçerek karın boşluğuna girişi.

N.VAGUS – THORAX’da SEYRİ N.VAGUS DEXTER SEYRİ : A.subclavia dextra A.subclavia dextra’nın ön yüzünden geçişi Thoraxda, özofagusun yan yüzünden arka yüzüne geçerek aşağıya doğru inmesi Diafragmada hiatus oesophageusdan geçince truncus vagalis posterior adını alarak abdomene girmesi ve midenin arka yüzünde dağılması Ayrıca karaciğer, böbrek, ince barsak ve kalın barsak (colon transversumun ilk yarısı)’da innervasyon sağlar. N.VAGUS SİNİSTER SEYRİ : Arcus aortae’nın ön yüzünün sol tarafından geçmesi Thoraxda, özofagusun yan yüzünden-ön yüzüne geçip aşağıya inişi Hiatus oesophageusdan geçince truncus vagalis anterior adını alarak abdomene girmesi ve midenin ön yüzünde dağılması Ayrıca karaciğer, pankreas ve duodenumu da innerve eder.

N.VAGUS – THORAX ve ABDOMEN’de SEYRİ Oesophageus N.vagus sinister N.vagus dexter Plexus hepatici, Plexus coeliacus yapımına katılır. Truncus vagalis anterior Plexus oesophageus Gaster Ön Laterjet sinirini verir. Arka Laterjet sinirini verir. Truncus vagalis posterior Plexus coeliacus, plexus mesentericus superior, plexus renalis yapımına katılır.

N.VAGUS FONKSİYONLARI Motor fonksiyonları : SVE lifler – 4. ve 6. faringeal arkusdan gelişen kaslara gider. M.levator veli palatini ve m.uvulae (yumuşak damak kasları), M.palatoglossus (dil kası), Pharynx kasları (plexus pharyngeus yoluyla) ve Larynx’in tüm kaslarını innerve eder. GVE lifler - Özofagus, Mide, İnce barsakların tümü, Kalın barsaklar (flexura coli sinistra’ya kadar), Trachea, Akciğer ve Safra yollarının düz kasları ile salgı bezlerini (parasempatik) innerve eder. Ayrıca kalbin parasempatik innervasyonunu sağlar. Duysal fonksiyonları : SVA lifleri - Dilin kök kısmının TAD duyusunu ; GVA lifleri - Pharynx, Larynx, Oesophagus, Mide, İnce barsakların tümü, Kalın barsaklar (flexura coli sinistra’ ya kadar), Trachea, Akciğer ve Safra yollarının mukozasının genel duyusunu (ağrı, ısı, basınç, dokunma) ; Ayrıca sinus caroticus ve glomus caroticum’dan baroreseptör ve kemoreseptör impulslarını da iletir. GSA lifleri – Dura mater, Kulak arka kısım derisi, meatus acusticus externus ve membrana tympanica genel duyusunu taşır.

Pharynx ve Larynx kasları N.VAGUS - FONKSİYONLARI Meatus acusticus externus Sindirim ve Solunum yollarının mukozası ve salgı bezleri Pharynx ve Larynx kasları Auricula GSA GSA SVE GVE GSA SVA GVA GVA Dura mater Tad Duyusu Sinus caroticus ve Glomus caroticum

N.VAGUS - ÇEKİRDEKLERİ 1 motor (SVE) çekirdeği > Nuc.ambiguus 1 parasempatik (GVE) çekirdeği > Nuc.dorsalis nervi vagi 2 tane de duysal (SVA, GVA, GSA) çekirdeği > Nuc.tractus solitarii ve Nuc.spinalis nervi trigemini 2 tane periferik ganglionu (Ganglion superius ve inferius) vardır.

N.VAGUS – MOTOR ÇEKİRDEK (SVE) Nuc. ambiguus : Bulbus’un tegmentum bölümünde, formatio reticularis’in derinliklerinde yer alır. CN - IX, X ve XI ‘in ortak çekirdeği Bu çekirdeğin orta bölümü CN-X’ un motor çekirdeğini oluşturur. SVE karakterindeki bu çekirdeğin lifleri IV. ve VI. arcus pharyngeus’ dan gelişen kasları innerve eder. (Palatum molle, Pharynx, Larynx) Her iki hemisferden lifler alır. Nuc.dorsalis n.vagi PONS Nuc.ambiguus PONS Nuc.trac.solitarii- (Pars superior) Nuc.tractus solitarii (Pars inferior) Gang. superius Gang.inferius Foramen jugulare R.pharyngeus Nuc.tractus solitarii (Pars superior-TAD) Nuc.dorsalis nervi vagi Nuc.spinalis nervi trigemini N.laryngeus superior Nuc.salivatorius inf. Nuc.tractus solitarii (Pars inferior) Nuc.spinalis nervi trigemini Nuc.spinalis nervi trigemini Nuc.ambiguus N.vaguseus N.vagus Oliva

N.VAGUS –PARASEMPATİK ÇEKİRDEK (GVE) Nuc. dorsalis nervi vagi : Bulbus’un tegmentum bölümünde, nuc.salivatorius inf.’un altında ve nuc.nervi hypoglossi’nin arka-dış tarafında olarak IV.ventrikül tabanının yarı-alt kısmında yer alır. Bu çekirdekten kaynaklanan lifler, prevertebral veya intramural (organ duvarındaki) ganglionlarda sinaps yapar. Daha sonra postganglioner lif olarak yumuşak damak, pharynx, thorax içi organlar ile karın içi organlara ait (flex.coli sin.ya kadar) düz kas ve salgı bezlerini innerve eder. PONS Nuc.ambiguus BULBUS Nuc.dorsalis nervi vagi

N.VAGUS - DUYSAL ÇEKİRDEKLER Pons Nuc.tractus solitarii / SVA, GVA - Çekirdek Nuc.spinalis n.trigemini GSA - Çekirdek Pons Nuc.spinalis n.trigemini Nuc.tractus solitarii Bulbus Nuc.tractus solitarii – Bulbus’da yer alan, fossa rhomboidea’nın yarı alt bölümünün derinliklerinde decussatio pyramidum’a kadar kolon şeklinde sıralanmış bir dizi çekirdektir. TAD duyusu (SVA) lifleri, dilin kök kısmından aldığı impulsları önce gang.inferius’a oradan da nuc.tractus solitarii’nin pars superiora taşır GVA lifleri de aynı yolu izleyerek nuc.tractus solitarii’nin pars inferior bölümüne ulaşır (Hem cavitas tympani, yutak, göğüs ve karın içi organların mukozası; Hem de sinus caroticus ve glomus caroticum’ daki reseptörlerden gelen impulslar).

N.VAGUS - DUYSAL ÇEKİRDEKLER Nuc.salivatorius inf. Nuc.tractus solitarii / SVA, GVA - Çekirdek Nuc.spinalis n.trigemini GSA - Çekirdek Nuc.ambiguus Pons Nuc.trac.solitarii- SVA Nuc.tractus solitarii- GVA Pons For.jugulare N.tympanicus Gang. superius Nuc.spinalis n.trigemini Bulbus Nuc.tractus solitarii Gang.inferius Nuc.spinalis nervi trigemini Nuc.spinalis nervi trigemini : Pons + Bulbus + Medulla spinalis’e kadar kolon şeklinde uzanan bir dizi çekirdektir. Bu çekirdek normal de N.trigeminus’a (CN-V) aittir. Ancak CN-X ile önce gang.sup.’a gelen GSA lifleri daha sonra bu çekirdeğe ulaşır. GSA lifleri, fossa cranii posterior dura’sı, retroauricular ve dış kulak yolu derisinden küçük bir alanın genel duyusunu iletir.

N.VAGUS – PERİFERİK GANGLİONLARI Ganglion superius ve ganglion inferius adında 2 tane periferik ganglionu vardır. Ganglion inferius‘da yer alan nöronların merkezi uzantıları SVA liflerini nuc.tractus solitarii’nin pars superior bölümüne taşırken, GVA liflerini ise nuc.tractus solitarii’nin pars inferior bölümüne taşımaktadır. Ganglion superius’da yer alan nöronların merkezi uzantıları GSA liflerini nuc.spinalis nervi trigemini’ye taşımaktadır.

N.VAGUS PERİFERİK DALLARI R.auricularis R.meningeus 1- R.meningeus – Gang.superius’dan çıkıp, for.jugulare yoluyla yeniden kraniuma girer, fossa cranii post.da dura mater’in genel duyusunu (GSA) sağlar. 2- R.auricularis (Arnold) – Gang.superius’dan çıkar, canaliculi mastoidei’ye girer, fissura tympnomastoidea’ dan dışarı çıkıp; Kulak arka yüzü ve dış kulak yolundaki küçük bir deri bölümünün genel duyusu (GSA) sağlar. Gang. superius Plexus pharyngeus Gang. inferius R.pharyngeus N.laryngeus superior N.vagus N.laryngeus sup. (R.internus) N.laryngeus sup. (R.externus) A.subclavia dextra N.laryngeus inferior Arcus aortae N.laryngeus recurrens 3- R.pharyngeus – Yumuşak damak ve yutak kaslarının motor (SVE) innervasyonunu sağlayan temel daldır. IV. ve VI.faringeal arkusdan gelişen kasları innerve eder (M.levator veli palatini, M.uvulae, M.palatopharyngeus, M.salpingopharyngeus ve Mm.constrictor pharyngei). Ayrıca Plex.pharyngealis’e gang.inferius’ dan gelen duysal lifleri (GVA) taşıyan periferik dallar da katılır; Bu dallar pharynx mukozasının innervasyonunu sağlar.

N.VAGUS PERİFERİK DALLARI Gang.inferius 4- N.laryngeus superior – Hyoid kemiğin cornu majusu seviyesinde 2 dala ayrılır : a) R.internus ; Gang.inferius kökenli (GVA) lifleri taşır, membrana thyroideayı delerek larynx iç yüzüne ulaşır ve plica vocalis üstündeki mukozayı duyulandırır. b) R.externus ; SVE kökenli lifleri taşır, m.cons.pharyngis inf. ve m.cricothyroideusu innerve eder. N.laryngeus sup. N.vagus dexter R.internus Membrana thyroidea R.externus N.vagus sinister M.cricothyroideus N.laryngeus recurrens dexter N.laryngeus recurrens sin. Trachea A.subclavia A.subclavia Manubrium sterni Lig.arteriosum Arcus aortae A.pulmonalis A.pulmonalis dextra Oesophagus 5- N.laryngeus recurrens – Solda thorax içinde n.vagustan ayrılıp, arcus aortae’nın arkasından dolanırken; Sağda boyunda CN-X’dan ayrılıp, a.subclavia arkasından geçer. Trachea ile oesophagus arasında yukarıya ilerler. Tiroid bezi loblarının alt uçları seviyesinde a.thyroidea inf. ile çaprazı klinik açıdan önemlidir. Daha sonra m.cons.pharyngis inf. delip, larynx’e girer. Tüm larynx kaslarını ve plica vocalis altında kalan mukozayı innerve eder. N.laryngeus inf., Rr.tracheales, Rr.oesophagei, Rr.pharyngei adlı dalları vardır.

N.LARYNGEUS SUP. ve RECURRENS’in SEYRİ N.vagus N.vagus N.laryngeus sup. R.internus A. thyroidea superior Gl.parathyroidea superior R. externus M.cricothyroideus Gl.parathyroidea inferior A. thyroidea inferior N.laryngeus inf. A.subclavia dextra Truncus thyrocervicalis A.subclavia sinistra N.laryngeus recurrens dexter N.laryngeus recurrens sinister N.laryngeus recurrens sinister Arcus aortae ARKADAN ÖNDEN

N.VAGUS – PERİFERİK DALLARI R.pharyngeus N.laryngeus sup. R.internus M.crico-thyroideus R.externus N.vagus N.laryngeus inf. N.laryngeus inf. A.subclavia dex. Truncus brachicephalicus Arcus aortae N.vagus N.laryngeus recurrens Rr.cardiaci cervicales Rr.pharyngei N.laryngeus sup. R.internus M.cricothyroideus R.externus 6 - Rr.cardiaci cervicales superiores ve inferiores – Boyun seviyesinde çıkan ve Plexus cardiacus’a katılan n.vagus dallarıdır.

N.VAGUS – THORAX SEYRİ N.vagus N.phrenicus Plexus cardiacus Rr.cardiaci cervicales superiores ve inferiores – Boyunda n.vagus’tan çıkar ve thorax’a girerek plexus cardiacus’a katılırlar.

N.VAGUS – THORAX SEYRİ Nn.cardiaci cervicales N.laryngeus recurrens sinister N.vagus sinister N.vagus dexter Lig.arteriosum Plexus pulmonalis anterior Plexus pulmonalis posterior Truncus sympathicus Plexus oesophageus Rr.cardiaci thoracici, Rr.bronchiales, Rr.oesophageales – Bu dallar plex.cardiacus, plex.pulmonalis ve plex.oesophageus’u yapar.

N.VAGUS – THORAX ve ABDOMEN SEYRİ N.vagus, thorax’daki seyrinde verdiği GVE ve GVA dallar ile plexusları oluşturur. Sol n.vagus, özofagusun solun dan-ön yüzüne doğru döner ve truncus vagalis ant.’u yapar; Sağ n.vagus ise özofagusun sağ kenarından-arka yüzüne doğru döner ve truncus vagalis post.’u yapar. Her iki truncus vagalis, hiatus oesophageus’dan geçip karın boşluğuna girer. Soldaki, mide ön yüzüne (Rr.gastrici ant.); Sağdaki ise midenin arka yüzü ne (Rr.gastrici post.) dağılır. Abdomende plex.hepatici, plex.ceoliacus, plex.renalis ve plex.mesentericus sup.’a giden dallar verir. Oesophageus N.vagus sinister N.vagus dexter Ön laterjet siniri Truncus vagalis ant. Plexus Oesophageus Gaster Truncus vagalis posterior Arkja laterjet siniri

N.VAGUS - ÇIKIŞ VE SEYRİ r.auricularis Gang.superius r.meningeus Gang.inferius rr.pharyngeales n.vagus n.laryngeus superior rr.cardiaci cervicales superficiales rr.cardiaci cervicales profundus n.laryngeus recurrens rr.cardiaci thoracici rr.bronchiales Truncus vagalis post. Truncus vagalis ant. N.VAGUS - ÇIKIŞ VE SEYRİ

N.ACCESSORIUS - CN XI (Eklenti siniri) LİFLERİ : N.glossopharyngeus SVE N.vagus N.accessorius (Radix cranialis) (Radix spinalis) Motor (SVE) bir sinir olup, lifleri 2 ayrı yerden kaynaklanır. Bulbus kökenli lifler Pars vagalis (Radix cranialis) Medulla spinalis’in üst kısmından köken alan lifler Pars spinalis (Radix spinalis) adını alır.

N.ACCESSORIUS (Eklenti Siniri) CN-XI For.jugulare N.vagus Fibrae corticonucleares R.internus (N.vagusa katılımı) Nuc.ambiguus Radix cranialis R.externus (N.accessorius) For.magnum Radix spinalis M.sternocleidomastoideus Nuc.spinalis nervi accessorii M.trapezius Spinal kökler : Medulla spinalis’in ilk 5 servikal segmentinden orijin alan lifler, sulcus posterolateralis yakınından çıkar. Yukarıya yönelir, for.magnum’dan geçip, cranium’a girer ve dışyana doğru dönerek for.jugulare’ye doğru uzanır. Kranial kökler : Nuc.ambiguus orijinli (4-5 tane) olup; bulbus’u, sulcus retroolivaris’ten terk eder ve dışyana-for.jugulare’ye uzanır. Burada her iki kök birleşir ve truncus nn.accessorii’yi oluşturur.

N.ACCESSORIUS (Eklenti Siniri) CN-XI For.jugulare Pons Medulla oblongata N.vagus (CN-X) Radix cranialis Radix spinalis Kranial köklerin ayrılımı ve R.internus olarak N.vagus’a katılımı For.magnum Medulla spinalis (C1-C5) N.accessorius M.trapezius M.sternocleidomastoideus Truncus nn.accessorii, for.jugulare’den çıkınca kranial kökleri r.internus şeklinde n.vagus’a katılır. Palatum molle,pharynx ve larynx kaslarına CN-X ile birlikte gider. Spinal kökleri ise r.externus şeklinde gerçek n.accessorius olarak aşağı ve arka-dış tarafa doğru yönelir; v.jugularis interna ile yakın komşuluk yaparak seyreder. Boyunda proc.styloideus, m.stylohyoideus ve m.digastricus-venter post.’un derininden geçer, M.scm ve M.trapezius’u innerve eder.

N.ACCESSORIUS (Eklenti Siniri) CN-XI V.jugularis interna A.carotis interna N.accessorius CN-XI M.trapezius M.sternocleidomastoideus

N.ACCESSORIUS – MOTOR ÇEKİRDEK (SVE) N.accessorius’un 2 motor çekirdeği var. 1- Nuc.nervi accessorii -Nuc.spinalis: Medulla spinalisin üst 5 segmenti içinde cornu anterius’un dışyan tarafında columna grisea anteriorda yer alır. SVE karakterli bir çekirdektir. Embriyolojik dönemde, nuc.ambiguus’ un aşağıya doğru kayması sonucu bu çekirdeklerin oluştuğu kabul edilir. 2- Nuc. ambiguus : Medulla oblongata’ nın tegmentum bölümünde yer alan bu çekirdek, CN- IX, X ve XI ‘in ortak çekirdeğidir. Bu çekirdeğin alt bölümü n.accessorius’a aitmiş gibi olsa da gerçekte n.vagus’a aittir. PONS BULBUS Nuc.ambiguus (Alt bölümü) Nuc.nervi accessorii MEDULLA SPINALIS

N.accessorius

N.ACCESSORIUS (Eklenti Siniri) CN-XI (CN-V) N.hypoglossus (CN-XII) Bulbus Radix cranialis CN-XI) N.accessorius (CN-XI) Pars vagalis Radix spinalis (CN-XI) (N.vagus’a katılır) Dil intrinsek kasları M.styloglossus Pars spinalis M.genioglossus Medulla spinalis M.geniohyoideus M.hyoglossus M.trapezius Os hyoideum M.thyrohyoideus M.sternohyoideus M.sternothyroideus M.scm Ansa cervicalis M.omohyoideus

Canalis nervi hypoglossi N.HYPOGLOSSUS - CN XII (Dilaltı siniri) N.hypoglossus Nuc.nervi hypoglossi For.magnum Canalis nervi hypoglossi N.spinalis (C1) N.hypoglossus BULBUS Motor (GSE) bir sinir olup, lifler 10-15 kök olarak sulcus preolivaris’den (sulcus anterolateralis) bulbus’u terk ederler. 2 demet şeklinde toplanan lifler a.vertebralis arkasında olarak canalis n.hypoglossi yoluyla tek bir sinir olarak cranium’dan çıkar. Çekirdek : Medulla oblongata’nın tegmentum bölümünün orta çizgi yakınlarında ve derinliklerinde yer alan nuc.nervi hypoglossi’dir.

N.HYPOGLOSSUS ÇEKİRDEĞİ MOTOR Nuc.salivatorius inf. Nuc.nervi hypoglossi Nuc. dorsalis nervi vagi Nuc.ambiguus (Orta bölümü) Nuc.nervi accessorii

N.HYPOGLOSSUS - SEYRİ M.digastricus (venter post.) M.mylohyoideus Boyunda v.jugularis int. ile a.carotis int. arasında, m.digastricus (venter post.)’ un derininde seyreder. Aşağıya doğru ilerler ve a.occipitalis’in arkasından dolanıp öne doğru uzanır. Trigonum caroticum’a girer radix sup. (r.descendens nervi hypoglossi) ve r.thyrohyoideus ’u verir. N.accessorius N.vagus M.hyoglossus V.jugularis int. Os hyoideum CN-XII R.descendens N.hypoglossus A.carotis int. Daha sonra bir kavis yapar, m.digastricus ara tendonunun derininden yukarı doğru ilerleyerek trigonum submandibulare’ye girer. M.hyoglossus ile m.mylohyoideus arasında öne-yukarı uzanarak dil kökünden dil ucuna kadar ilerler ve dil kaslarını (m.palatoglossus hariç) innerve eder.

N.HYPOGLOSSUS - SEYRİ ve DALLARI N.glossopharyngeus Chorda tympani (CN-VII) N.lingualis (V3) N.hypoglossus N.hypoglossus M.stylohyoideus A.occipitalis M.hyoglossus V.jugularis int. A.occipitalis Rr.linguales M.hyoglossus V.profunda linguae V.dorsalis linguae A.lingualis R.scm A.carotis communis A.carotis externa M.digastricus (Venter post.) V.jugularis interna R.sternocleidomastoidei

N.HYPOGLOSSUS - SEYRİ ve DALLARI C1 spinal sinir C2 spinal sinir R.thyrohyideus C3 spinal sinir M.thyrohyoideus M.omohyoideus (Venter superior) Ansa cervicalis (Radix inferior) Ansa cervicalis (Radix superior) M.sternohyoideus M.omohyoideus (Venter inferior) M.sternothyroideus 1- R.throhyoideus – C1’den gelen dal olup, m.throhyoideus’u innerve eder. 2- Radix sup. (r.descendens nn. hypoglossi) – Gerçek CN-XII dalı değildir. C1-2? kaynaklı olup, ansa cervicalis oluşumuna katılır.

N.HYPOGLOSSUS - SEYRİ ve DALLARI Dilin intrensek kasları : N.hypoglossus M.longitudinalis superior linguae Nuc.nervi hypoglossi M.transversus linguae M.verticalis linguae M.stylo-glossus M.longitudinalis inferior linguae Rr.linguales C1,2,3 Rami ventrales Gang.cervicale superius Ansa cervicalis (Radix superior) M.genioglossus M.geniohyoideus Ansa cervicalis (Radix inferior) M.hyoglossus M.thyrohyoideus Ansa cervicalis M.omohyoideus (venter sup.) M.sternohyoideus M.sternothyroideus 3- Rr.linguales – Dilin intrensek kasları ile ekstrensek kaslarını (m.palatoglossus hariç) innerve eden gerçek CN - XII’dir.

ANSA CERVICALIS OLUŞUMU N.hypoglossus R.geniohyoideus (C1) C1 spinal sinir lifi C1 spinal sinir C2 spinal sinir M.geniohyoideus C3 spinal sinir R.thyrohyoideus (C1) M.thyrohyoideus Ansa cervicalis (Radix inferior) Ansa cervicalis (Radix superior)

N.HYPOGLOSSUS DAĞILIMI Medulla oblongata Dilin intrinsek kasları Canalis hypoglossi N.hypoglossus (CN-XII) Dilin extrinsek kasları

KRANİYAL SİNİRLERİN GENEL ÖZELLİKLERİ Spinal sinirlerlerden farklı olarak düzensiz çıkış düzeyleri Kafatasını farklı delik ya da kanallardan terk etmesi Farklı işlevsel lif komponentlerinin olması CN IV dışında hepsi ön yüzden çıkar CN VIII kafatasını terk etmez Motor çekirdeklerin periferik uzantıları (CN-IV dışında) aynı taraf yapılarına ulaşır Duysal ganglionları çıkış yerlerine yakın ya da uzak olabilir Motor çekirdekleri, ikisi hariç (VII ve XII) her iki korteksten innerve olur 4 kranial sinirin (CN III-VII-IX-X) parasempatik özellikleri vardır. CN V-VII-IX-X , brankial arkus taslaklarından gelişen kasları innerve eder

BAŞARILAR …