Giardia Kök: Sarcomastigophora Kök altı: Mastigophora Sınıf: Zoomastigophora Dizi: Diplomonadida Aile: Hexamitidae Soy: Giardia

Giardia, Giardiosis

 Giardia duodenalis  G.murris  G.agilis  G.psittaci  G.ardeae Giardia, Giardiosis

 Atılan kist sayısı  Kist atılım süresi  Fecal-oral bulaşma Epidemiyolojisi

 Avrupada G.duodenalis enfeksiyonlarının prevalansı buzağı ve kuzularda %30, kedi ve köpekler %3-15  Genç hayvanlarda %70  Genç köpeklerde %20  Almanyada yapılan bir araştırmada köpeklerin %1’inin insanlarda hastalık oluşturan genotipi saptanmıştır. Yayılışı

Giardiosis Klinik belirtiler Birçok olay semptomsuz seyreder. Klinik bir tablo şekillenmişse başlıca belirtiler; İshal başlangıcında karın ağrısı, mide bulantısı, kusma, iştahsızlık, arasıra ateş yükselmesi, yangıya bağlı ishal absorbsiyon bozukluğuna bağlı yağlı dışkıdır (Steatorrhoea). Dışkı mukuslu ve köpüklü de olabilir. Kan olmaz. Dışkıda aşırı miktarda yağ vardır. Yağda eriyen vitaminlerin eksikliği ortaya çıkar.

 Trofozoitlerin yoğun istilasında;  Barsakta epiteltum bozuklukları  Eritrositlerin yoğun imhası  Villus atrofileri  Propria da yangısal değişiklikler  Emilme ve sindirim bozuklukları  Barsak bakteri florasının bozulması

Giardiosis-Tanı Dışkının makroskobik ve mikroskobik incelemesi Natif lugol Flotasyon yöntemleri (ZnSO4, doymuş NaCl) SAFC metodu ELISA PCR

Kistler aranır. Taze preparatlarda trofozoitlerde görülebilir. (ishalli vakalarda). Nekropside barsaktan histopatolojik kesitler Tuşe preparatlar

Giardiosis-Tedavi Köpek-Kedi: Metronidazole Tinidazole Albendazole Fenbendazole Ruminantlarda : Albendazole, fenbendazole Aşı

Giardiosis- Korunma Korunmada hijyen, dışkı kontrolü ve genel bakım besleme koşullarının iyileştirilmesi önemlidir. Kistlerin 60°C üzeri sıcaklıklara, kurumaya ve direkt güneş ışığına duyarlı olduğu rutin su dezenfeksiyonunda kullanılan klor gibi kimyasallara dayanıklı olduğu bilinmelidir. Kontomine bir çevrede tedavi sonrası renenfeksiyon görülebilir.

 Hindi ve diğer kanatlılar  Hindilerin barsak sisteminde parazitlenir.Bunu sekumda belirti oluşturmayan gelişme dönemleri takip eder.Daha sonra hayvan dışkı ile kist atar.Bulaşma kistler vasıtasıyla olur.  %80’lerde mortalite  Tüy döküntüsü  Deride kızarıklık  İshal  İyi beslenmeye rağmen kilo kaybı  TANI’da nekropsi==>Barsak mukozasından hazırlanan natif preparatlarda etken kolaylıkla görülür. Spironükleus melagridis

Histomoniosis Aile: Monocercomonadidae Cins: Histomonas Histomonas meleagridis veteriner hekimlik ve kanatlı sektörü için önemli etkenlerdendir.

Histomonas meleagridis enfeksiyöz entero- hepatitis, karabaş hastalığı. Dünyada yaygındır. Konakları hindi, sülün, tavuk ve değişik kanatlılar olup, hindilerde önemlidir. Konakta sekum boşluğu, sekum mukozası ve karaciğer parankimasına yerleşir.

Histomoniosis  Hem ameboid hem de flagellar hareket gösterirler  Kist formu yoktur  Yerleştiği bölgeye, çevresel faktöre,yaşam evresine ve enfeksiyon safhasına göre morfolojisi değişir  İnvazif safha  Vejetatif safha  Resistant safha  Flagellumlu safha

Histomonas meleagridis Bulaşma

Histomoniosis - Epidemiyoloji Epidemiyolojide etkili faktörler: Heterakis gallinarum : Bulaşmada önemlidir. Bu askaritin yumurtaları %1 oranında enfekte olurlar. Ancak yumurtalar dış şartlara oldukça dayanıklıdır ve 2 yıl kadar canlı kalır ve protozoonu taşırlar. Yer solucanları hastalığın yayılışında önemli yere sahiptir. H. gallinarum yumurtalarını alırlar. Bu askaritin larvalarını vücutlarında biriktirirler. Özellikle Sonbahar aylarında ilk yağışları takiben ani enfeksiyonlar oluşabilir. Tavuklar hindiler için enfeksiyon kaynağıdır. Karışık yetiştirme risk faktörüdür. Tavuklar etkilenmez. Yaşla birlikte enfeksiyona duyarlılık azalır, reenfeksiyonlara karşı bağışıklık gelişir.

Histomoniosis meleagridis Klinik Belirtiler İnkübasyon süresi 2-3 hafta, Düşkünlük, halsizlik, bitkinlik ilk bulgulardır. Kanatlar ve kuyruk aşağı sarkmış, tüyler kabarmış. Baş kararmış (siyanotik renk), Kükürt sarısı ishal (hastalık için tipikdir).

Histomoniosis Patogenezis Sekumda giderek büyüyen ülser Sekum duvarı kalınlaşır Seröz/Hemorajik bir eksudat sekum lumenine dolar Sekum sert bir sosis gibi büyür Ülser delinip peritonit oluşur KC deki nekrotik sahalar ve doku dejenerasyonu

Histomoniosis Tanı KC ve sekumdan doku kazıntısı alınır, iyice ezilip froti yapılır, froti giemsa ile boyanır ve 1-4 flagellumlu form aranır. Nekropside KC deki tipik nekrotik alanlar görülebilir. PCR  Insitu hibridizasyon  Immunohistokimyasal

Histomoniosis - Tedavi Hastalık tespit edilen sürülerde tüm hayvanlar ilaçlanır. Tedavi ve koruyucu amaçla ilaçlar kullanılır. Nitroimidazole’lerden; (Ronidazole,İpronidazole, dimetridazole) Nitrothiazole türevleri Nitarsone

Histomonas enfeksiyonları koruma ve kontrol Tavuk ve hindiler ayrı yetiştirilmeli, Tavuk yetiştirilen yerlere en azından 2 yıl süreyle hindi sokulmamalı Tavuklar H. gallinarum’a karşı tedavi edilmeli Hastalık riski olan yerlerde yem içinde veya suları ile koruyucu amaçla dimetridazole, ipronidazole gibi ilaçlar kullanılmalı. Kümes altları sık sık flambe edilmeli

 İnsan ve maymunların kalın ve kör barsağında yaşar  Pseudopodları ile hareket eden amiplere benzeyen ve sadece trofozoit formu bulunan bir protozoondur.  Enterebius vermicularisin dağılımıyla orantılı bir şekilde 20 yaş altı kadın ve gençlerde sık görülür Dientamoeba fragilis

 Amip benzere kamçılı olarak tanınır  Kist şekli yoktur  Hareketi amibe benzeyen trofozoit formu vardır  Fagositoz ile beslenir  Barsaklardaki trofozoitler iki ye bölünerek çoğalırlar Dientamoeba fragilis

 Fekal-oral bulaş söz konusur  E.vermicularis yumurtaları ile de bulaşma olabilir  Apatojen olup olmadığı tartışılır lakin bu protozoonun görüldüğü insanlarda ishal haksizlik kg kaybı bulantı- kusma ve gaz gibi şikayetler mevcuttur.  Tanısı için gün içinde3 defa dışkı alınıp boyanmalıdır.Trofozoitler birkaç saat içinde dejenere olduğu için hızlıca fikzasyon yapılmalıdıri  Antiamibik ilaçlar tedavide önerilir. Dientamoeba fragilis

Sarcodina Amipler Belirli bir vücut şekilleri yoktur. Psöydopodlarla hareket ederler. İkiye bölünerek eşeysiz çoğalırlar. Büyük çoğunluğu holozoik olarak (fagozitozis ile) beslenir. Büyük bir kısmı suda ve nemli topraklarda serbest olarak yaşar.

Sarcodina -Özellikler Simbiyotik yaşayanlar (Entamoeba), Serbest yaşayanlar Acanthamoeba ve Naegleria, Patojen türlerin kistleri vardır. Çoğunlukla kistleriyle bulaşırlar. Kistleri klorlanmaya karşı dayanıklıdır.

Entamoeba cinsi Omurgalı ve omurgasızların sindirim kanalında bulunurlar. Endozom (nükleolus), çekirdeğin merkezinde veya merkeze yakın olarak yer alır. Kistleri genellikle vardır. Memelilerde bulunanlar, olgun kistlerinde bulunan çekirdek sayılarına göre dört gruba ayrılır. Olgun kistlerinde 4 çekirdeği olanlar(Histolytica grubu) Olgun kistlerinde 8 çekirdeği olanlar (Coli grubu) Olgun kistlerinde tek çekirdeği olanlar (Bovis grubu) Kistleri olmayanlar (Gingivalis grubu)

Entamoeba histolytica/dispar Amipli dizanteri, amibiozis Dünya‘da yaygındır. Ülkelerin gelişmişlik durumuna göre hastalık prevalansı değişmektedir. Konakları İnsan ve diğer primatlar, köpek, kedi, domuz, rat, fare, kobay

Entamoeba histolytica/dispar Yerleştiği Yer: Kalın bağırsaklar, bazen karaciğer, arasıra akciğerler, seyrek olarak beyin, dalak, deri ve diğer organlar. Bulaşması: Kistlerinin ağız yoluyla alınmasıyla olur. Trofozoitlerle enfeksiyon olmaz. Bunlar mide sekretleriyle ölürler.

E. histolytica - E. coli farkları Trofozoit: Fagosite edilmiş eritrosit olması. (E. coli’de yok) Kist: Çekirdek sayısı 4, (E.coli’de 8), Endozom: Merkezi (E.coli’de kenarda) E. hist.-trofozoit E. Coli-trofozoit E. hist.-cyst E.coli-cyst

Tanı Trofozoitler ishalli dışkılarda görülür. Genellikle olgun kistler aranır. Kıvamlı dışkılarda parazitler, dışkının dış kısmındaki mukuslu/kanlı kısmındadır. Dışkıdan froti yapılır Natif lugol ZnSO4 flotasyon Birer hafta ara ile üç yoklama yapılmalıdır.

Tedavi-Korunma İnsanlar: metranidazole, tinidazole, Köpek-kedi: metranidazole (günde 2x10-25 mg/kg,p.o, bir hafta), furazolidone (günde 3x2-4mg/kg., p.o, bir hafta) Su ve gıda hijyeni korunmada önem taşır. İnsan dışkısı ile bulaşım önemlidir.

Trichomonadidae Bu aileye bağlı bulunan türlerden önemli olanları ve konakları: Tritrichomonas foetus: Hayvanlar Trichomonas gallinae : Kanatlılar Trichomonas vaginalis: İnsanlar

Tritrichomonas foetus Sığır Genital Trichomoniosisi 3 adet ön kamçı Arka flagellumu dalgalı zar oluşturarak serbest kalır Kosta ve aksostil belirgin Pelta yok

Sığır Genital trichomoniosisi Bulaşma Ana bulaşma yolu çiftleşme ile olur. Seyrek olarak ise; Enfekte boğaların suni tohumlamada kullanılmasıyla ve Sterilizasyona dikkat edilmeden peş peşe yapılan genital müdahalelerle bulaşma olabilir.

Sığır Trichomoniosisi Biyolojik gelişme Uzunlamasına ikiye bölünerek çoğalır Prepusyum boşluğu ve glans peniste yaşarlar Etkenler çiftleşme ile enfekte boğadan ineğe gecerler Etken öce vaginaya gider vaginitis oluşturur, sonra uterusa geçerek metritise neden olur.Uterusa yerleştikten sonra vaginada görülmez.Sonra gebe hayvanlarda plasentitis oluşturur. İneklerde self-kür olayı vardır. 2-3 östrus siklusu sonucu parazitler tamamen atılır.

Sığır Trichomoniosisi Epidemiyoloji Enfeksiyon kaynağı boğalardır. Boğalarda klinik belirti görülmemesi Boğaların tedavi edilmediği sürece etkeni taşımaları nedeniyle Boğa ile tohumlama yapılan sürülerde sorun olur. Kontrollü suni tohumlama yapılan sürülerde enfeksiyon görülmez. Suni tohumlama da sterilizasyon ve suni tohumlamada kullanılan boğaların enfekte olmaması önemlidir.

 Gebe olmayan ineklerde parazitler vaginada 2-3 haftada çoğalır.Vagina da önemli belirti göstermeden serviksi geçerek uterusta kataral endometritise neden olur.Takip eden- östrus boyunca etken uterustan azalarak atılır. Patogenez

 Gebe hayvanlarda akut dönemde en belirgin özellik haftalık erken abortların görülmesidir.Yavru çok küçük olduğu için atık farkedilmez ve hayvan yeniden gebe kalabilir.Bağışıklık gelişirse kendi kendine iyileşir.Yavru zarları atılmayıp içerde kalırsa kronik endometritis sonucu kısırlık şekillenir.Bazı durumlarda abort olmaz yavru içerde ölüp atılmaz ve uterusta masere olur ve pyometra gelişir. Patogenez

 Boğalar belirti göstermeksizin uzun yıllar boyu enfeksiyon kaynağı olarak kalırlar.Etken prepusyum boşluğunda noduller oluşturur daha sonra kendiliğnden nodüller ortadan kalkar. Patogenez

Sığır Trichomoniosisi Tanı Sürüde infertilite problemleri sürüye yeni bir boğa katılması Boğalarda ise prepusyum boşluğu serum fizyolojik ile yıkanır ve elde edilen sıvı Fötal zarların suları, plasenta ve fötusun mide içeriği Besi yerlerine (CPLMS : Cystein-pepton- liver extract-maltose-serum; BGPS : Beef extract-glukoz-pepton-serum ; Diamond’s besi yeri) ekim yapılarak parazit çoğaltılır. Serolojik testler (Vajinal akıntıdan yapılan mukus aglutinasyon testi) sürü taramalarında kullanılır. TRİCİN TESTİ Parazit vajina ve uterustaki mukus ve eksudatda bulunur. Elde edilen sıvı santrifüj edilir ve sedimentden preparatlar hazırlanıp, boyanarak trofozoitler aranır.

Sığır Trichomoniosisi Tedavi Boğalarda kıymetli olanlar tedavi edilmeli. Bunun için; Dimetridazole İpronidazole Prepusyum ve penis tripaflavin, akriflavin içeren merhemler ile ovulur. Uretra içine akriflavin %1 lik 30 ml verilir. İneklerde ise self-kür olayı olduğu için tedaviye gerek kalmaz. Enfekte hayvanlar 3 ay kadar çiftleştirilmezse iyileşir.

Sığır Trichomoniosisi Kontrol Genel Kontrol-Korunma: Çiftleşme ile bulaşabilen hastalıklarda genel kontrol tedbirleri alınır. Suni tohumlama tercih edilmeli Bu işlem sırasında asepsi-antisepsiye uyulmalı Tohumlamada boğa kullanılacaksa iyice kontrolü yapılmalı Sürüye yeni damızlık inek alındığında kontrolleri yapılmalıdır.

Sığır trikomoniozisi-Kontrol Hastalık Çıktığında Çiftleşmemiş erkek ve dişiler sürüden ayrılır ve sağlam kabul edilir. Değerli olan boğaların tedavisi yapılır, diğerleri kesime sevk edilir. Daha önce çiftleşmiş olan inekler enfekte kabul edilir. Komplikasyonsuz olanlar 3 ay çiftleştirilmez ve bir yıl boyunca da suni tohumlama uygulanır. Bunlardan gebe kalan ve normal doğum yapanlar sağlam kabul edilir.

 Armut şeklindedir.  Ön tarafında 4 adet serbest kamçı bulunur.  Dalgalı zar vucut uzunluğunun 2/3 üne kadar uzanır.  Arka tarafında serbest kamçıya sahip değildir. Trichomonas gallinae

Esas konakları evcil güvercinler olup, diğer kanatlılarda da görülür. Kanatlılarda üst sindirim yolları trichomoniosisi Dünya da yaygındır. Türkiye de güvercinlerde görülmektedir.

Trichomonas gallinae Bulaşması Enfekte anneler yuvadaki yavrularına hastalığı bulaştırırlar. Güvercin sütü ile anne yavruya etkenleri verir. Erişkin güvercin ve diğer kanatlıların enfeksiyonu ise enfekte güvercinlerin su içtiği yerlerden kısa süre sonra su içmekle olur. Yırtıcı kuşlar enfekte güvercinleri yiyerek enfekte olur.

Trichomonas gallinae Epidemiyoloji Hastalık çok genç güvercinlerde görülür ve önemlidir. Daha önce enfeksiyonu atlatan yaşlı güvercinler etkilenmezler. Enfekte erişkin güvercinler hastalık kaynağını oluştururlar. Hindi ve tavuk gibi kanatlılar ise bulaşık sulardan su içmekle etkeni alırlar.

Trichomonas gallinae patogenezis ve klinik belirtiler Ağız mukozasında küçük sarı, dairemsi alanlar gelişir, zamanla bunların sayıları artar, genişler ve büyük kazeifiye kitleler oluşur. Farinks, özefagus, kursakda küçük sarımsı- beyaz odaklar gelişir. Bunlar da büyük kazeöz lezyonlara dönüşebilir.

Trichomonas gallinae patogenezis ve klinik belirtiler Kursakta sıvı birikir, oluşan kazeifiye kitleler ve sıvı birikimi lümeni doldurur. İç organlarda ise dairesel katı sarı kazeöz nodüller görülür. Bunların çapları genellikle 1 cm civarındadır.

Trichomonas gallinae Tanı Üst sindirim yollarındaki tipik patolojik lezyonlar tanıda önemlidir. Lezyonlardan alınan kazıntının mikroskobik incelemesi ile parazitlerin görülmesiyle kesin tanı konur. Ayırıcı tanıda kanatlı çiçeği, A-vitamini noksanlığı ve moniliosis enfeksiyonları akla getirilmelidir.

Trichomonas gallinae Tedavi-Kontrol Enheptin (2-amino-5-nitrothiazole) ve dimetridazole kullanılır. Enheptin içme sularına %1.25 oranında 1-2 hafta süreyle kullanılır. Özellikle enfeksiyonun yayılmasında birinci derecede sorumlu yaşlı güvercinlerin sularına ilaç katılması Güvercinlerin ticari amaçlı yetiştiriciliğin olduğu tavuk, hindi kümeslerine girişlerinin engellenmesi.

Trichomonas vaginalis Kadınların vaginal trichomonoisis etkenidir. 4 adet anterior flagellum ile arkaya doğru seyredip dalgalı zar oluşturan posterior flagellumu vardır. Posterior flagellumun serbest ucu yoktur. Kosta ve aksostil arasında çok sayıda granül vardır. Aksostil ince olup arkadan vucudun dışına taşmıştır.

Trichomonas vaginalis Kozmopolit bir parazittir. WHO 1998 verilerine göre her yıl 170 milyon insan enfekte olmaktadır. Kadınların sexüel olarak aktif olduğu yaşlarda görülür. Parazit idrar ve ürethral akıntıda bulunabilir. Erkeklerde prostat masajını takip eden eden akıntıda görülebilir. Kist formu olmadığı için insandan insana cinsel ilişki ile bulaşır. Havlu gibi ortak tuvalet malzemeleri ve iç çamaşırlarında parazitin 24 saat canlı kalabildiği bildirilmiştir.

 Bu protozoon kadınlarda vagina ve ürethraya yerleşir nadiren uterusa geçer.  Erkeklerde prostat,vesica seminalis ve ürethrada yaşar.  Cinsel ilişki ile bulaşır.  Bütün kamçılı protozoonlar gibi uzunlamasına ikiye bölünerek çoğalır.  Kist formları yoktur. Trichomonas vaginalis

 Etken ürögenital sistem dışında yaşayamaz  İnkübasyon süresi 6-10 gündür  Vaginaya yerleşip çoğaldığında vaginal salgı yeşilimsi- sarımsı renkte ve kötü kokuludur  Vulva ve vaginada şiddetli kaşıntı  Vagina hemorajik ve çilek görünümde  Erkekler de asemptomatik  Reenfeksiyon riski var Trichomonas vaginalis

Eşlerin her ikisid tedavi edşlmelidir. Erkekler asemptomatik oldukları için tedavi görmek istemezler ama tedavi olmayan erkeğin sürekli partnerine paraziti bulaştırma riski unutulmamalıdır. Metradinazole en etkili ilaçtir. Prezervatif kullanımı önerilmektedir. Çok sık partner değiştirilmemelidir. Belirti gösteren bireylerin partnerlerininde tedavi olması gerekmektedir.