KANSERLİ YAŞLILARDA BAKIM Hazırlayanlar Esra BARAN Hülya TEKİN Şeyma ÇAKMAK Danışman: Sevilay KILINÇKAYA 1 YAŞLI BAKIM MESLEK UYGULAMALARI II

2 İÇİNDEKİLER 1.0 : Kanser nedir? : Nasıl Oluşur? : Nedenleri :Genel Belirtileri : Tanı Yöntemleri : Tedavi : Yaşlılarda Sık Görülen Kanser Türleri…………………… : Akciğer Kanseri………………………………………………………………………………………………………… : Prostat Kanseri………………………………………………………………………………………………………… : Kolon(Bağırsak) Kanseri…………………………………………………………………………………………… : Mide Kanseri…………………………………………………………………………………………………………… : Bakım Uygulamaları………………………………………………………………………………………………… : Beslenme………………………………………………………………………………………………………………… : Hijyen……………………………………………………………………………………………………………………… : Psikolojik Destek……………………………………………………………………………………………………… : Fiziksel Egzersiz ve Spor…………………………………………………………………………………………… : Terminal Dönem………………………………………………………………………………………………………31 KAYNAKÇA…………………………………………………………………………………………………………………..….33

Organizmadaki hücrelerde kontrolsüz büyüyen kötü huylu tümörlere verilen genel addır. Kanser, genellikle kontrolden çıkan hücrelerin sürekli çoğalmalarıdır. Sıklıkla çevre dokulara veya uzak organlara yayılma eğilimindedirler. KANSER NEDİR? 3

4 NASIL OLUŞUR? Normal hücre Etkenler ile hücrenin anormal çoğalması. Tümörün kan dolaşımı sisteminden beslenmesi Tümörün kan dolaşım sistemi ile diğer organlara hücum etmesi.

5 NEDENLERİ -Sigara-Alkol-Yanlış beslenme-Hareketsiz yaşam-Aşırı güneş ışını-solaryum-Bazı virüsler-Radyasyon-Kimyasal maddeler-Çevre Kirliliği-Genetik ve yaş

 Ateş  Ağrı  Kanama  Halsizlik  Cilt değişiklikleri  Öksürük ve horlama  Ben ve siğillerdeki değişiklikler  Memede veya vücutta hissedilen kitleler  Dışkılama ve idrar yapma alışkanlığında değişiklik. 6 GENEL BELİRTİLER

1)Hikaye: Hangi şikayetlerin olduğu, bunların ne zaman başladığı,ne kadar sürdüğü şeklinde soruşturma tanı koymanın ilk basamağıdır. 2)Muayene: Vücudun her bölümü ayrıntılı olarak muayene edilmelidir. 3)Laboratuvar incelemeleri: Kan sayımı, biyokimyasal analizler, röntgen incelemeleri, radyoizotop taramalar, endoskopi, ultrasonografi, bilgisayarlı tomografi, magnetik rezonans görüntüleme, sitoloji, biyopsi ve histopatalojik tanı. 7 TANI YÖNTEMLERİ

8 TEDAVİ (-Cerrahi-)(-Radyoterapi-) (-Kemoterapi-) (-İmmünoterapi-)

9 YAŞLILARDA SIK GÖRÜLEN KANSER TÜRLERİ

10 -Doğrudan doğruya akciğer dokusundan gelişebildiği gibi kan damarları, sinirler, kıkırdak dokusu, lenf bezleri yada plevradan da gelişebilir. -65 yaş üzerinde artmaktadır, tanı anında ortalama yaş 70’dir. 1-AKCİĞER KANSERİ:

11 ETYOLOJİ Sigara Hava kirliliği Tahriş edici etkenlerin solunması Tanı Yöntemleri: Radyolojik inceleme Bronoskopi Biyopsi

Öksürük Balgam Solunum güçlüğü Kilo kaybı Halsizlik İştahsızlık Anemi Hemoptizi(kanlı öksürük) 12 BELİRTİ VE BULGULAR

13 TEDAVİ (-Cerrahi-)(-Radyoterapi-) (-Kemoterapi-) (-İmmünoterapi-)

2-PROSTAT KANSERİ -Avrupa’da 70 yaş üzeri erkeklerde en sık görülen kanser türü olduğu belirlenmiştir. 14 -Prostat kanseri yaşla birlikte belirgin bir artış göstermektedir.

15 ETYOLOJİ Kesin nedeni bilinmemekle birlikte; Kronik prostatit Damar sertliği Aşırı cinsel aktivite Beslenme alışkanlıkları Ayakta idrar yapma Hormonal faktörler ve yaş Tanı Yöntemleri: PRİ (Parmakla rektal inceleme) Transrektal ultrason Biyopsi

16 BELİRTİ VE BULGULAR İdrar akımında zayıflık Hematüri (İdrarda eritrosit bulunması) Gece idrara çıkma İdrarın kesik kesik gelmesi Basıya bağlı olan sık idrara çıkma İdrar inkotinansı gibi alt üriner sistem şikayetleri Bele vuran ağrılar

17 TEDAVİ (-Cerrahi-)(-Radyoterapi-) (-Hormonal tedavi)

18 3-KOLON (BAĞIRSAK) KANSERİ Kanser hücrelerinin kontrolsüz çoğalmasıyla ortaya çıkan bir hastalıktır. Ülkemizde kalın bağırsak kanserleri tüm kanserler arasında 3. sırada yer almaktadır. Yaş arttıkça risk artmaktadır.

19 ETYOLOJİ Kesin olarak bilinememektedir.Fakat oluşumunda etkili olan bazı çevresel ve genetik nedenler vardır. Tanı Yöntemleri: Kolonoskopi Biyopsi

İshal Kabızlık Dışkıda incelme Güçsüzlük Yorgunluk Kilo kaybı Hematokezya Karında şişkinlik ve ağrı Bağırsakların yeterince boşalamaması hissi 20 BELİRTİ VE BULGULAR

21 TEDAVİ Ana tedavi yöntemi cerrahidir. (-Kolostomi-)

22 4-MİDE KANSERİ Erkekte daha sık görülür. Batı toplumlarında en sık 70’li yaşlarda görülmesine karşın ülkemizde ortalama yaş 10 yıl daha gençtir. Dünyada en sık görülen 4. kanser türü kabul edilmektedir.

23 ETYOLOJİ  En önemli faktör beslenmedir. Bunun yanı sıra;  Enfeksiyonlar(H.plori), sigara-alkol ve genetik faktörlerdir. Tanı Yöntemleri: Endoskopi Biyopsi Çift kontrastlı radyografi(endoskopi imkanı olmayan merkezlerde)

24 BELİRTİ VE BULGULAR  Hazımsızlık  Şişkinlik  Bulantı  Kusma  İshal  Halsizlik  Doluluk hissi  Kan pıhtıları  Asidite ve geğirme  Disfaji (yutma güçlüğü)  Orta derecede kansızlık

25 TEDAVİ Erken dönemde cerrahi uygulanır. Lokal olarak ilerlemiş durumlarda radyoterapi ve kemoterapi verilir. Hastalığın yaygın olduğu durumlarda kemoterapi ile yanıt alınırsa, yaşam 1 yıl kadar uzayabilir.

26 BAKIM UYGULAMALARI

27 BESLENME  Güzel kokulu yiyecekler tercih edilmelidir.  Hastanın sevdiği kalorisi yüksek gıdalar hazırlanmalıdır.  Az miktarda fakat sık olarak yemek verilmelidir.  Sulu yiyecekler tercih edilmelidir.  Yağlı ve yağda kızartılmış yiyecekler verilmemelidir.  Yemeklerden yarım saat önce bulantı kusma önleyici ilaç verilmelidir.  Hastanın arkadaşları veya aile çevresiyle yemek yemesi teşvik edilmelidir.

28 HİJYEN  Düzenli olarak ağız bakımı yapılmalı.  Eller bol su ile yıkanmalıdır.  Vücut temizliği düzenli olarak yapılmalı.  Kolonizasyon riski yüksek olduğundan vücut nemli bırakılmamalıdır.  Yatak çarşafları sık sık değiştirilmelidir.  Açık yarası bulunan hastalarda uygun pansuman yapılmalı.

29 PSİKOLOJİK DESTEK  Hastanın korkularını ve endişelerini paylaşabileceği sohbet ortamı sağlanmalı.  Hasta hazır olmadan konuşmaya zorlanmamalı.  Hastaya güvende olduğu hissi verilmeli.  Hastanın kişiliğine uygun hobiler, uğraşlar hastayla işbirliği içinde sağlanmalıdır.  İleri derece depresyonda antidepresan ilaçlar verilebilir.

30 FİZİKSEL EGZERSİZ VE SPOR  Düzenli egzersiz programı hazırlanmalıdır.  Hastaya acı veren mutsuz hissettiren aktivitelerden kaçınılmalıdır.  Hastanın yaptığı egzersizlere eşlik edilmelidir.  Eğer hasta yataktan çıkamayacak durumdaysa pasif egzersizler tercih edilmelidir.

31 TERMİNAL DÖNEM  Hasta yutma güçlüğü yaşıyorsa katı gıdalar verilmemeli.  1-2 saat arayla pozisyon değişikliği yapılmalıdır.  Hastanın ağrısının olup olmadığı sorgulanmalı.  Hastaya kim olduğumuz gün saat hakkında hatırlatma yapılmalı.  Kurumayı önlemek için dudak nemlendiricisi veya vazelin kullanılmalı.

32  Hasta battaniye veya yorgan ile sıcak tutulmalıdır.  Hastanın kafasını ve göğsünü belli oranda kaldırmak için yastık kullanılabilir.  Hastaya nazikçe dokunmak, ellerini tutmak yararlı olacaktır.  Hastada inkontinans gelişebileceği için tek kullanımlık su geçirmez pedler kullanılabilir.

33 KAYNAKÇA Rees,Dr.Gareth (2004) KANSER ( İstanbul: Turgut yayıncılık A.Ş ) KUTLUK, Doç. Dr. Tezer ve Doç. Dr. Ayşe KARS. KANSER KONUSUNDA GENEL BİLGİLER. Ankara: Türk kanser araştırma ve savaş kurumu yayınları,1992. KARAKUŞ, Leyla ve Yaman KARAKOÇ. ONKOLOJİK HASTALIKLAR VE HEMŞİRELİK BAKIMI EL KİTABI. Ankara: Mavi Ambalaj,2005. Anonim “Kanser hastaları ve hasta yakınları için pratik günlük yaşam rehberi” tarihinde erişildi. ÖZDOĞAN, Dr. Mustafa. “Kanserli bir kişinin yaşamının sonuna geldiğinin belirtileri ve hasta yakınları için öneriler” tarihinde erişildi. BOSTANKOLU, Özge, Banu ÖZTÜRK, Uğur COŞKUN, Süleyman BÜYÜKBERBER ve Mustafa BENEKLİ. “YAŞLI HASTALARDA KANSER KEMOTERAPİSİ” Uluslararası Hematoloji-Onkoloji Dergisi,2008.

34

35 TEŞEKKÜRLER..