ENDÜSTRİ BİTKİLERİ HASTALIKLARI VE MÜCADELE YÖNTEMLERİ Uzm. HALE GÜNAÇTI ADANA ZİRAİ MÜCADELE ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ-2008

ANASON YAPRAK LEKESİ (Cercospora malkoffii) Etmen anasonun yaprak ve diğer yeşil aksamında yuvarlak kül renginde lekeler şeklinde görülür. İlk infeksiyonlar Mayıs Haziran aylarında görülür. Etmen kışı, tohum ve hastalıklı bitki atıklarında geçirir. Tek konukçusu anasondur. Hastalık, anasonun yaygın ekiminin yapıldığı Ege Bölgesinde yaygındır. Hastalık bölgede görülür görülmez ilaçlama yapılmalı ve ilaçlamaya çiçeklenme başlangıcına kadar 14 günlük aralıklarla devam edilmelidir. Hastalığa karşı ülkemizde ruhsatlı bir ilaç bulunmamakla birlikte bordo bulamacı hastalığa karşı kullanılmaktadır.

Enfekteli çiçek tomurcukları açılmaz solar ve kururlar. ASPİR YAPRAK LEKESİ (Alternaria carthami) Hastalık, yapraklarda kahverengi lekeler şeklinde görülür, ilerleyen zamanlarda çiçek sapları ve ince dallara da yayılabilir. Enfekteli çiçek tomurcukları açılmaz solar ve kururlar. İlk belirtiler görüldüğünde ilaçlamaya başlanmalı ve hastalığın seyrine göre 2-3 ilaçlama yapılmalıdır.

Etmen, tohumla ve enfekteli bitki atıkları ile ertesi yıla taşınır.

ASPİR YAPRAK LEKESİ HASTALIĞlNA KARŞI ÖNERİLEN İLAÇLAR Etkili Madde Adı ve Oranı Formülasyonu Dozu (Preparat)l00lt suya Bakıroksit % 50 WP 300 g Bakıroksiklorür % 50 Maneb % 80 200 g Propineb % 70  

HAŞHAŞ KÖK BOĞAZI YANIKLIĞI (Dendryphion papaveris) Bitkinin kök boğazı bölgesinde kahverengilileşme ve çürüme sonucu bitkide devrilme ve ölümler şeklinde hastalık belirtileri görülür. İlerleyen dönemlerinde yaprak ve gövde lekeleri ile kapsüllerde çürümeler de görülebilir. Hastalık erken dönemde bitki ölümü, geç dönemlerde ise kapsüllerde çürümelere neden olarak verim kaybına yol açar.   Etkili Madde Adı ve Oranı Dozu (Preparat) 100 It suva Carboxin % 37.5 + Thiram % 37.5 1 kg Ekimden önce tohum ilaçlaması şeklinde yapılır.

(Peronospora arborescens) HAŞHAŞ MİLDİYÖSÜ (Peronospora arborescens) Fide dönemlerinde enfeksiyon belirtileri başlar ve ilerleyen vejetasyon dönemlerinde hastalık gelişmeye devam eder.   Öncelikle yapraklarda sarımtrak lekeler belirir sıcak kuru havalarda lekeler kurur ve nekrotik alanlar oluşur.

Haşhaş mildiyösüne karşı ruhsatlı bir preparatımız bulunmamaktadır. Enfeksiyon büyüme noktalarında oluşursa bitki gelişemez ve bodur kalır. Hastalıklı yapraklar kıvrılır ve kıvırcıklaşır. Bulaşık alanlarda ekim nöbeti ile inokulumu azaltmak en etkili savaşım yöntemidir. Haşhaş mildiyösüne karşı ruhsatlı bir preparatımız bulunmamaktadır.

Hasta bitkiler kök boğazından incelerek ve çürüyerek devrilir ve ölür. SUSAM VE ANASONDA ÇÖKERTEN (Rhizoctonia solani, Fusarium oxysporum, Alternaria tenus) Hastalık nemli havalarda ve tarlanın su tutan bölümlerinde yer yer sararma ve kurumalarla kendini gösterir. Hasta bitkiler kök boğazından incelerek ve çürüyerek devrilir ve ölür. Toprak kökenli çökerten hastalıklarında kültürel mücadele yöntemleri yanında kimyasal mücadelede yapılmalıdır. İlaçlar tohum ekimi yapılırken tohum yatağına verilmelidir. Etkili Madde Adı ve Oranı Formülasyonu Dozu (Preparat) Dekara PCNB (Quintozene), % 18 Toz 2.5 * - 5 kg ** * : Karık usulü ekimde **:Serpme usulü ekimde

ŞERBETÇİOTU MİLDİYÖSÜ (Pseudoperonospora humuli) Hastalık belirtileri; sürgünlerde yapraklarda, koza ve çiçeklerde görülür. İlkbaharda toprak yüzeyine çıkan sürgünlerde yaprak gelişmesi zayıftır. Yaprak alt yüzeyinde gri renkli lekeler şeklindedir, zamanla bu lekeler büyür kahverengileşir ve kuruyarak nekrotik lekeler haline gelir.

Hastalığa yakalanmış genç kozaların çanak yaprakları önce kahverengi sonra esmer bir renk alır. Çiçekler önce esmerleşir ve sonra kururlar.

ŞERBETÇİOTU MİLYÖSÜNE KARŞI TAVSİYE EDİLEN KİMYASALLAR Etkili Madde Adı ve Oranı Formülasyonu Dozu ( Preparat) 100Itsuva Tüm vetejasyon boyunca sakıncasız olarak kullanılabilecek ilaçlar: Propineb, % 70 WP 150g Mancozeb, % 80 Maneb, % 80 Kalıntısından ötürü yalnızca çiçek dönemine kadar kullanılabilecek ilaçlar: Bakır oksiklorür % 50 500 e  

TÜTÜN FİDELERİNDE ÇÖKERTEN (Rhizoctonia solani, Fusarium spp. Phytium spp. Alternaria spp. Sclerotinia sclerotiorum) Belirtiler, başlangıçta tohumun çimlenmesini takiben fidelikte bitki gelişiminin görülmediği ‘ayna’ denen boş alanların görülmesi şeklinde olur. Bu yama şeklindeki boşluklar, fideliğin özellikle su tutan ve sık dikim yapılan yerlerinde görülür. Fide oluşumundan sonra ise sararmalar şeklinde belirti verir. Bu tür fidelerin kökleri iyi gelişmemiş olup enfeksiyonun başlangıcında suda haşlanmış görünümlüdür. Ekim sıklığı, kapalı yastıkta 1g/m2 açık yastıkta 1,5g/m2 olmalıdır.

Hasta fideler kök boğazına yakın kısımdaki çürüme nedeniyle devrilir ve kurur. Tütün fideliklerinde hemen her yıl önemli zararlara neden olan çökerten hastalığı, daha fazla fide elde edilmesi amacıyla yapılan sık dikim nedeniyle, hastalık şiddetini ve tohum maliyetini arttırmaktadır. Kültürel mücadelenin yanı sıra kimyasal mücadele yapmak hastalığın kontrolü için çok önemlidir. İlaçlamalar, kullanılacak ilaca bağlı olarak tohumlar ekilip kapak gübresi örtüldükten sonra yada fideler çıkışı tamamladıktan sonra hastalık görüldüğünde yapılmalıdır.

TÜTÜN FİDELERİNDE ÇÖKERTEN HASTALIĞINA KARŞI ÖNERİLEN KİMYASALLAR Etkili Madde Adı ve Oranı Formülasyonu Dozu (Preparat) 100Itsuva Uygulama Zamanı Bakır sülfat % 98 Kristal 600 g Tohumlar ekilip kapak gübresiyle örtüldükten sonra Bakıroksiklorür (Enaz % 50bakır) WP 400 g fidelerin çıkışı tamamlandıktan sonra hastalık görüldüğünde Bakıroksit % 50 bakır " Bakır karbonat % 50 bakır Captan % 50 200 g Pencycuran % 20 +Captan % 50 WS 75g veya 2.5-3 g/m2 Propamocarb hydrochloride 722 g/1 EC 7.5 ml/m2 Thiram % 80 200 g veya 2,5-3g/m2  

TÜTÜN KÜLLEMESİ (Erysiphe cichoracearum) Hastalıga yalnız tarla döneminde rastlanır. Belirtiler, yaprak üst yüzeyinde beyaz lekeler şeklinde görülür. Hastalık için uygun koşullar geliştiğinde belirtiler bitki sapı, gövde ve çiçek kapsülünde de görülür. Hastalıklı yaprakların kimyasal yapısının büyük ölçüde değişmesi nedeniyle kalitesi de düşmektedir.

TÜTÜN KÜLLEME HASTALIĞINA KARŞI TAVSİYE EDİLEN KİMYASALLAR Etkili Madde Adı ve Oranı Formülasyonu Dozu ( Preparat) 100lt.suva Tridemorph 750 g/1 EC 40 ml Quinomethionate, % 25 WP 25 g Quinomethionate 500 g/1 SC 12.5ml   İlaçlamaya ilk külleme belirtileri görüldüğünde, yaprağın alt ve üst yüzünde ince bir film tabakası oluşturacak şekilde yapılmalıdır.

TÜTÜN MİLDİYÖSÜ (Peronospora tabacina) Bitkinin tüm gelişme dönemlerinde hastalık görülebilir ancak en uygun koşullar, fidelik döneminde oluşur. Hastalığa yakalanmış fideler sararmıştır. Hasta fidelerin uç kısımları aşağıya doğru kıvrılır. Yaprakların alt yüzeyinde gri renkli küf kitlesi görülür, üst yüzey ise sarı renklidir.

TÜTÜN MİLDİYÖSÜNE KARŞI TAVSİYE EDİLEN KİMYASALLAR Etkili Madde Adı ve Oranı Formülasyonu Dozu (Preparat)100lt.suya Propineb % 70 WP 100 g Maneb % 80 90 g Mancozeb % 80 Metiram kompleks % 80 Metiram % 80  

TÜTÜNDE VAHŞİ ATEŞ YANIKLIĞI (Pseudomonas syringae pv. tabaci) Etmen,topraktaki bitki atıklarında, infekteli tohumlarda ve konukçusu olan bitkilerde kışlar. Genellikle ilk belirtiler genç bitkilerin yapraklarında oluşturur. Bitkilerin uç kısımlarında kurumalar ve suda ıslanmış gibi belirtiler görülür. Yuvarlak sarı etrafı haleli lekeler oluşur. Özellikle nemli koşullarda hastalık şiddeti artar. Kimyasal mücadelesi; tohum ve fide ilaçlamaları şeklinde yapılır.Tohum ilaçlaması ekimden önce fide ilaçlamaları ise, tohumlar çimlenip toprak yüzeyini örttükten sonra 8-10 gün aralıklarla 2-3 uygulama şeklinde yapılır.

TÜTÜNDE VAHŞİ ATEŞ HASTALIĞINA KARŞI TAVSİYE EDİLEN KİMYASALLAR Etkili Madde Adı ve Oranı Formülasyonu Dozu ( Preparat) 100 It.suya *Formaldehit, % 40 Sıvı 21t CuSo4, % 99.5 + CaO Bulamaç 1 kg+1 kg ** Bakıroksiklorür, %50 WP 400 g *Tohum ilaçlaması ** Sönmüş kireç

Ayçiçeği Mildiyösü Plasmopara helianthi Novot. Plasmopara halstedii (Farl.) Berl. et Toni Ayçiçeğinin en önemli hastalığıdır. Toprak kökenli bir hastalık olup kışı tohum, toprak ve bitki artıklarında geçirerek ayçiçeği bitkilerini hastalandırır. Bitkide sistemik ve lokal infeksiyonlar meydana getirir Belirtiler etmenin bitkiyi yakaladığı döneme göre değişir 22

23

Plasmopara helianthi Ayçiçeği mildiyösünün tarlada görünümü 24

Plasmopara helianthi Ayçiçeğinde mildiyö 25

Ayçiçeğinde Mildiyö Plasmopara helianthi 26

Ayçiçeği Mildiyösünde Mücadele Kültürel Önlemler Dayanıklı çeşit ekimi Temiz tohumluk kullanmak Sık ekimden kaçınmak Hastalıklı bitkilerin yok edilmesi Düzenli yabancı ot savaşımı Ekim nöbeti ( 7 yıllık münavebe ) 2 yapraklı dönemde % 50 infeksiyonda tarlada ayçiçeğinden vazgeçme 27

Ayçiçeği Mildiyösünde Kimyasal Mücadele Ekim öncesi tohum ilaçlaması şeklinde uygulanır Etkili Madde Doz (Prep.) 100 kg / tohum Metalaxyl % 35 500 g Metalaxyl 200 g/l 1000 ml Propamocarb hydrochloride 722 g/l 500 ml 28

Yerfıstığı Hastalıkları ve Mücadelesi Yerfıstığında verim düşüklüklerine neden olan hastalıklar; Kök boğazı çürüklüğü (Aspergillus niger )  Sap çürüklüğü (Sclerotium rolfsii)  Yaprak leke (Cercospora arachidicola) 29

Kök Boğazı Çürüklüğü (Aspergillus niger) Hastalığın ilk belirtileri bitkinin tümünün yada birkaç dalının birden aniden solması şeklindedir. Kök boğazı çürüklüğü tohumla taşınan bir hastalıktır. 30

Hastalık ekimden önce tohum ilaçlaması yapılarak önlenebilir. Patojen bitkinin toprak yüzeyine yakın, kök boğazına yakın yerlerde tutunarak iletim demetlerini tıkar ve zamanla bitkinin kurumasına neden olur. Hastalık ekimden önce tohum ilaçlaması yapılarak önlenebilir. Kök Boğazı Çürüklüğü (Aspergillus niger) 31

Yerfıstıklarında Kök Boğazı Çürüklüğü Etkili Madde Adı ve Oranı Formülasyonu Dozu ( Preparat) 100 kg Tohuma Chlorothalonil, % 75 WP 500 g PCNB (Quintozene), % 18 TOZ Carboxin. 37.5 +Thiram .% 37.5 Mancozeb % 60 Toz Mancozeb % 80

Yerfıstıklarında Cercospora Yaprak Leke Hastalığı (Mycosphaerella arachidis) (M. berkeleyi) Hastalık bitkinin ileri gelişme dönemlerinde yerfıstığı ekildikten 3-4 hafta sonra ve yaprak ayası üzerinde kahverengi lekeler şeklinde görülür. Tüm yaprak ayasını kaplayarak yaprağın tamamen kurumasına neden olur. Genç yapraklar hastalığa daha çok duyarlıdır 33

Yerfıstıklarında Cercospora Yaprak Leke Hastalığı Etkili Madde Adı ve Oranı Formülasyonu 100It.suva Dekara Bakır sülfat + CaO % 1'lik Bulamaç 1 kg + 500 g   Bakır oksiklorid %50 WP 400 g Maneb % 80 250 g Mancozeb %80 200 g Kükürt % 98 Toz 2250 g  

Gövde Çürüklüğü (Sclerotium rolfsii) Etmen bitkinin sap ve toprak altı meyvelerini çürütmek suretiyle etkili olur. Belirtileri, gövde de beyaz renkli kül serpilmiş gibidir. 36

Mancozeb, Benomyl ve Bakır hidroksitli ilaçlardan biri tercih edilir. Ekim nöbeti uygulaması ve hasat sonrası bitki artıklarının yok edilmesi hastalığın yayılmasını önlemektedir. Kimyasal mücadelede Mancozeb, Benomyl ve Bakır hidroksitli ilaçlardan biri tercih edilir. 37

PAMUK HASTALIKLARI Hastalık Belirtileri Fide ve kök çürüklüklerine neden olan etmenler Rhizoctonia solani Aspergillus niger Fusarium spp. Macrophomina spp. Hastalık etmenleri kışı toprakta ve bitki artıklarında geçirir.Fidelerin toprak yüzeyine çıkmadan yada çıktıktan sonra ölümüne sebep olurlar. Hastalık Belirtileri Köklerde kabuk dokusunda renk değişimi, yumuşama ve çürümeler kök boğazında kahverengileşme ve incelme sonucu bitkide devrilme bitki de toprak seviyesinin biraz altında kırmızı kahverengi içe çökük lekeler oluşur.Yağışlarla birlikte hastalık ilerler ve bitki ölür.

Mücadele yöntemleri Kültürel önlemler Kimyasal mücadele 1-Pamuk ekimi erken yapılmamalı 2-Toprak kuru tutulmalı 3-Derin ekimden kaçınılmalı Kimyasal mücadele Etkili madde Formülasyon Doz Quintozone%10+Captan Toz 700gr/100kg tohum Carboxin%37+Thiram WP 500gr/100kg tohum

Etkili MaddeAdı ve Oranı Formülasyonu Dozu ( Preparat) 100 kg havı alınmış Pamuk tohumuna Carboxin %37+ Thiram % 37.5 WP 500 g* 600 g** Carboxin 205 g/1+ Thiram 205 g/1 FF 400 ml*** 500 ml * 600 ml** Chloroneb % 10 TOZ 2kg Quintozene (PCNB) % 18 2,5 kg Quintozene (PCNB) % 75 600 g Quintozene % 10+Captan % 10 700 g/dekara Pencycuron % 20+Captan % 50 500 g Tolclotbs-Methyl % 10 * Az havlı pamuk tohumu ** Çok havlı pamuk tohumu *** Delinte pamuk tohumu

Alternaria macrospora YAPRAK HASTALIKLARI Alternaria macrospora Hastalık belirtileri çıkış sonrası kotiledon yapraklarda görülür.Lezyonlar, kahverengi mor alanlar ve küçük yuvarlak lekeler şeklindedir. Cercospora gossipina Etmen erken dönemde yaprakta kırmızı yuvarlak lekeler şeklinde görülür. Ascochyta gossypi Toprak kökenli olan etmen kotiledon yapraklarda açık kahverengi lekelere neden olur,lekeler zamanla gövdeye doğru yayılır.

Mücadele yöntemleri Yaprak hastalıkları ile mücadele yöntemleri benzerlik gösterir. Bitki artıkları uzaklaştırılmalıdır.Bölgemizde ilaçlı mücadeleye gerek yoktur. Alternaria yaprak lekesi Ascochyta yaprak lekesi Cercospora yaprak lekesi

GÖVDE VE KÖK HASTALIKLARI Verticillium solgunluğu (Verticillium dahliae) Etmen kışı toprakta sklerot olarak geçirir. Kılcal köklerden bitkiye girer ve tohuma kadar ilerler. Hastalık Belirtileri Belirtiler alt yapraklardan başlayarak üst yapraklara kadar ilerleyen solma ve pörsüme şeklindedir. Daha sonra damar araları sararır, kurur ve esmerleşir, yapraklar dökülür. Hastalık erken başlamış, ekim geç yapılmışsa hasta bitkilerin boyları kısalır, koza adedi azalır ve oluşan kozalar küçük kalır

Kültürel önlemler 1-Ekim nöbeti uygulanmalı,dayanıklı çeşitler ekilmeli 2-Hastalıklı bitki artıklarının imha edilmeli 3-Dengeli gübreleme ve sulama yapılmalı yabancıotlarla mücadele edilmelidir. Etmene karşı etkili ve ucuz kimyasal yoktur. Verticillium solgunluğunun yapraktaki simptomları

Verticillium dahliae’nin iletim demetlerinde ve bitki genelinde oluşturduğu simptomlar

Fusarium Koza Hastalığı KOZA HASTALIKLARI Koza hastalıkları pamuk yetiştiriciliği yapılan tüm alanlarda görülürler. Kayıplar yüksek nemli koşullarda daha fazladır. Fusarium Koza Hastalığı İlk olarak koza ve çenetlerde nekrotik lezyonlar görülür.Kozada kararmalara neden olur.Nemli koşullar arttığında fungus kapsül içine girer ve kapsülün mavimsi siyah bir renk almasını sağlar. Xanthomonas Koza Hastalığı Patojen koza üzerinde küçük yuvarlak,koyu yeşil ve suda ıslanmış gibi yağlı lekelere neden olur.Lekeler zamanla birleşir ve tüm kozayı kaplar.

Mücadele yöntemleri *Hastalık kültürel yöntemlerle önlenmeye çalışılır. Bitkiye daha fazla güneş ışığı sağlamak ve nemi azaltmak esastır Okra yapraklı çeşit ekimi sağlanmalıdır. En önemli yöntem temiz ve kaliteli tohum kullanılmasıdır. Xanthomonas koza çürüklüğü Fusarium koza çürüklüğü

KÖŞELİ YAPRAK LEKE HASTALIĞI Etmen Xanthomonas campestris pv. malvecearum isimli bir bakteridir. Hastalık Belirtileri Hastalık bitkinin koza,yaprak ve taraklarında koyu yeşil ve kahverengi lekeler şeklinde görülür.İlk lekeler bitkinin kotiledon yapraklarında açık yeşil yuvarlak yağ lekesi gibidir. Lekeler zamanla kuruyarak kabuk görünümü alır.İklim koşulları uygun giderse lekeler gerçek yapraklara,sapa ve kozalara geçer. Hastalığın ileri devrelerinde genç sürgün ve dallarda uzunlamasına dar lekeler oluşur, bu lekeler zamanla kararır ve dallarda kırılmalara yol açar.

Mücadele yöntemleri Kimyasal mücadele 1-Hastalık tohumla taşınır.Temiz tohumluk kullanılmalıdır. 2-Hasat sonrası bitki artıkları tarladan toplanmalıdır. 3-Tarla drenajı iyi olmalıdır.Fazla sulamadan kaçınılmalıdır. 4-Ekim nöbeti yapılmalı. Kimyasal mücadele Etkili madde adı Formülasyon Doz Mancozep %60 WP 150gr/300kg tohum

Xanthomonas campestris pv. malvecearum Pamukta köşeli yaprak leke hastalığının yaprakta oluşturduğu simptomlar