Ankara Üniversitesi Türk Dili Bölümü Kamil SÖNMEZ Ankara Üniversitesi Türk Dili Bölümü ksonmez@education.ankara.edu.tr

“Konuş ki kim olduğunu söyleyeyim.”(Sokrat )

“Öz olmayınca söz yükselmiyor göklere”(Sheakespeare)

“Dilimin sınırları, evrenimin sınırlarıdır.” (Humbolt)

“Ne kadar bilirsen bil, söylediklerin karşındakinin anladığı kadardır.”(Mevlana)

SEKİZ CENNET EDE BİR SÖZ” “ŞU CİHAN CEHENNEMİNİ SEKİZ CENNET EDE BİR SÖZ” (Yunus)

“İNSANDA DİLİNCE DEĞİŞİR KADER, YA YURDA BAŞ OLUR, YA BAŞI GİDER.” (Kutadgu Bilig)

KONUŞMA VE BEDEN DİLİ: Konuşma sanatı kişilerin karar verme güçlerini geliştirerek onlara çok yönlülük ve takım çalışması gerçekleştirme yeteneği kazandırmaktadır. Bu seminer katılımcıların çekingenliklerini üstlerinden atarak hitabet güçlerini geliştirmeyi, ses tonunu etkili kullanmanın yollarını göstermeyi, jest ve mimikleri yerli yerinde kullanarak etkili konuşma tekniklerini öğretmeyi amaçlamaktadır. Aynı iş yerinde aynı kültür ve eğitim düzeyindeki iki kişi karşılaştırıldığında kişisel imajı etkili olan kişi çevresinde daha çok fark yaratabiliyor, daha çok seviliyor, daha kolay güven kazanılıyor ve bu şekilde daha çabuk başarı kazanıyor.

Kör nokta nedir? Bizim göremediğimiz ama karşımızdaki insanların gördüğü negatif yansımalardır. Kişinin karakter yapısıyla, iç alemiyle bu çalışmaların kesinlikle ilgisi yoktur, tamamıyla dışavurumla ilgilidir. Göz teması, ses tonu, yüzümüzdeki soğukluk, kelimelere can verilememesi, çok hızlı konuşulması, sürekli konuşan beden dilimizin beton gibi oluşu, sağlıklı ve doğru nefes alınamaması vb. davranışlarımızın ‘hayatın servisi’ anında, her an yerinde, zamanında ve dozunda dışarıya yansıyamaması iletişimde kör noktaların oluşmasına neden olur. Aslında iletişim kazalarının oluşmasının en büyük nedeni kişinin kendisine engel olmasıdır. Yani bir türlü kendi önümüzden çekilemedik!  

KONUŞMA KUSURLARI A.FİZİKSEL KUSURLAR: 1.BOĞUMLANMA: Seslerin tam olarak çıkartılamamasıdır. Dil-dudak ve çene tembelliklerinden dolayı gerçekleşir. Atlama: Gassay, kensi, kak, bişe, kaşlaşma,nassın. Yuvarlama: Gaste, filcan, şemşiye. Yerel ağız: Bomba, İnciluz, aşık, hızlar, alıveycen,eellibeş. Islıklama, gılama, pelteklik : kısım, biv, Sansal BüyükA. Hızlılık, tutukluk: Hızlı ve kesik konuşmalar. Yavaşlık: Hatemi kardeşler. Söyleyiş hataları: Menfaat, inkilap, hakem, rakım, yarın, çam eğrisi,payton,eşortman,satlık,miyane,tümür,elaka.

2. VURGU: Seni kara saplı bir bıçak gibi sineme sapladılar. 3. TONLAMA: Geldim –gördüm-yendim.(Orta pes tonlar güven verici ve etkileyicidir.) 4. ULAMA: Yazdıkların- olmasa 5. DURAK: Ağlasam/ sesimi duyar mısınız mısralarımda// 6. EZGİ: Karadutum çatalkaram çingenem/

SESLER SESLİ VE SESSİZLER Türkçe 8 ünlü(sesli), 21 ünsüzden(sessiz) oluşur. Ünlüler(sesliler): a,ı,o,u (kalın); e,i,ö,ü, (İnce). Ünsüzler(Sessizler): Ünlülerin dışında kalan seslerdir.

SESSİZ DÜŞMESİ “y” sesi, Bazı hallerde öndamaksı g ye benzer biçimde gevşer ve kendisinden önceki sesliyi uzatıp kaybolur: öyle>öle, böyle>böle, söylemek>sölemek. İki sesli arasında da y nin eriyip bir büzülme uzunluğu bıraktığı olur: büyük>bük, iyi>i,küçüğüyle>küçüle, yazmayayım>yazmim. “h” sesi, Sızmalı bir gırtlaksı olan h türlü durumlarda erir ve düşer: daha>da, pahalı>palı, tuhaf>tuaf, muhallebi>maallebi. Birleşim ve öbekleşme durumunda ikinci kelime başındaki h düşer, veya eriyip bir büzülme uzunluğu bırakır: hastahane>hastane, postahane>postane. NOT: “Ben bir da(h)a gideceğim.”, “takımlar sa(h)adan çıkıyor.”Bu ifadelerde “h” muhakkak dikkate alınmalıdır.

SESSİZ DÜŞMESİ Sonsesteki çift sesdeşlerden sonuncusu söyleyişte düşebilir: çift>çif, dost>dos, rast>ras, abdest>aptes. Bunların da bir sesli önünde türlü davranışları olur: çift-i, dost-um, rast-gelmek. “r” sesi, kelime sonlarındaki r sesleri fazla titremeden çıkarlar. Bu durum r sesinin söylenmemesi gibi bir durumu düşündürmektedir. R ile biten bir kelimeden sonra sesliyle başlayan bir kelime varsa r muhakak söylenmelidir: bir ev, Kelime ortasındaki r ler de tam olarak seslendirilmelidir: yaparlar, giderler, tutuyorlardı. Bura,şura,ora,nere zarflarının son ünlüleri da,de,dan,den ile birleşince düşerler:burada<burda

SESLİ DÜŞMESİ Eklemede düşme, iki heceli bir sıra isim tabanlarımız vardır ki çekim sırasında bir sesli önünde hemen daima orta hece seslilerini düşürürler:beniz<benz-i, beyin<beyn-i, karın<karn-ından, filim<film-i(yabancı kelimelerde de durum aynıdır). İsim ve eylem eklemelerinde de yaygın olarak bu kural göze çarpar:şura<şur-dan, yukarı<yukar-sı, çocukları<çocuk-lar-nız, götürür<götür-r-üm,ileri<iler-de. Eylem çatı ekleri de yardımcı seslerin bazan sesli düşürerek kelimeyi kısaltırlar: ayır<ayr-ıl-mak, devir<dev-ril-mek, “ğ” , kelime içinde ses değişmeleri yapabilir. Hece sonunda, kendinden önce gelen ünlü bir değer uzar: ağlamak<aa:lamak, boğmak<boo-mak. “o”, “a” sesleri arasında karışık sesliler oluşur: boğaz:boaz, poğaça:poça.

SESLİ DÜŞMESİ “o”, “u” sesleri arasında kaynaşarak karışık sesli oluşturur: oğul<oul, doğu<dou. “a”, “a” sesleri arasında ise, a b,r değer uzun söylenir: sağanak<saa:nak, mağara<maa:ra. “a”, “ı” sesler arasında a bir değer uzun söylenir: kağıt<kaa:ıt, çağır<çaa:r “e” , “e” sesleri, arasında y sesine dönüşür: beğeni<beyeni, değer<deyer, meğer<meyer “e”, “i” sesleri arasında y ye dönüşür: değişim<deyişim, eğilim<eyilim, eğitim<eyitim. “ğ” hece sonundaysa kendisinden önce gelen sesli uzar: daa:lamak,yaa:mur. İkinci hecelerin ortasındaki dar ünlüler birçok kelimede sesli ek aldıklarında düşerler: ağ(ı)z-a<ağza,fikire<fikre.

DUDAKSILAŞMA l>n değişmesi: Kalın ve ince l n geniz diş sesinden sonra çoğu zaman söyleyişte ve her çevrede tam benzeşmeye uğrayarak n sesine dönebilir: yanlış<yannış, karanlık<karannık, dinlenmek<dinnenmek, önlük<önnük, insanlar<insannar, canlanmak<cannanmak, dayımlan<dayımnan, sürylen<sürüynen. Dağılma ve çift değişme, birleşik kaymalı ç ve c seslerinin içseste diş sesdeşleri önünde çözülmesi olayıdır. Bunlar çoğu zaman söyleyişte meydana geldikleri tş, dj, sesliklerinden birincilerini düşürüp dişeti seslerine, ş ve j ye dönerler: içten<işten, geçti<geşti, içtima<iştima, vicdan<vijdan, meclis<mejlis, Necdet<Nejdet

SESLİ DARALMASI acak, ecek ekleri sonu sessizle biten kelimelere eklendiklerinde “a”, “ı” olarak; “e”ler de ,”i” olarak daralırlar: yap-ı-cak, ed-i-cek, al-ı-cak. yapacak<yap-ı-cak(yapacağım<yapıci:m/yapıca:m) Eylem kökleri içinde yuvarlak sesliler bulunuyorsa , “a” lar, “u” ve “e” ler , “ü” olarak darlaşır: donacak<don-u-cak, duracak<dur-ı-cak, İki sesli arasındaki y sessizinden önceki sesliler daralır: anlıyamadım, söyliyemem,. “y” sessizi acak,ecek ekleriyle bağlandığında kendinden önceki sesliyi daraltıp sonraki sesliyi de düşürür: söyleyecek<söylicek, gülmeyecek<gülmiycek.,bekleyecek<bekliycek.

SESSİZ BENZEŞMESİ Türkçe’de sert sessizlerden sonra sert sessiz gelir(p,ç,t,k,s,ş,h,f):kitapçı,taraftar. Yabancı sözcüklerin gövdelerinde bu kural aranmaz: istikbal, mahcup, takdir. p,ç,t,k sert sessizleri iki sesli arasında yumuşar; b,c,d,g ye dönüşür: kitabı.

SÖYLEYİŞ KUSURLARI: Seyirciden olumlu tepkiler aldık Dünyanın ilk üç bıçaklı traş makinesi Alıcı kılığındaki polisler Faydalar faydasız Koptum Sıyırmış 5 gibi gelirim Sakin ol ahbap Dehşetsin Cool Large Eşanlamlı sözcükleri kullanmak: çetin ve zor/ ilave ek/koşulumuz şartımız/ arzunuz isteğiniz

Geldim ben/ Yeniden sevedebilirim. 8. ANATOMİK KÖKENLİ SORUNLAR: Ses kısıklığı, tavşan dudaklık, deviasyon, dişleklik vd. 9. GRAMER YANLIŞLARI: Geldim ben/ Yeniden sevedebilirim. Yanlış türetmeler yapmak: Sataraktan, demincek, sonracıma, mükemmelen. Fiil çekim eklerini eksik boğumlamak: vermişik, yemişiniz. İle,ise,ken bağlaçlarını konuşmak: kurumlar ile/ yapıyor iken/ çalışanlar ise. Çoğullaştırmada hatalar: mürettebatlar, evraklar, materyaller

B. DAVRANIŞA DÖNÜK KUSURLAR: Gevezelik: Toplu taşıma araçlarında sık karşılaşmak mümkündür . Bir de askerlikleri hiç bitmez. Tekrarcılık: Bir konuyu yüz kez dinlemiş olabilirsiniz Gafçı: Daha çok hastanelerde karşılaşılır. Bilgiç: her zaman bir fikri vardır. Dedikoduculuk: İtirazcılık- inatçılık: Oldukça olumsuz davranış modelidir. Alaycılık: İftiracılık:

Kırıcılık: Yapmacıklık: Övünmecilik: Nasihatçılık: Kabalık: Yalancılık: Antipatiklik-baskıcılık: Yabancı sözcük kullanımı: Simit land, Lahmacun centre. Dinlememe: ( ......) Moda ifadeler: Acayip güzel, malumunuz veçhile, fevkaledenin fevkınde, korkunç yararlı, dehşetsin. Argo kullanımı:

C. ANLAM-İÇERİK DİNLEYEN YÖNÜNDEN: İlginçlik Yakından uzağa ilkesine uygunluk Merak İlgi alanına dönüklük Hoşagiderlik Anlaşılırlık Tutarlılık Açıklık-sadelik-akıcılık Özgünlük

1.Yeterli süre kullanımı ANLATAN YÖNÜNDEN: 1.Yeterli süre kullanımı 2. Konuya hakimiyet 3. Hazırlık 4. Samimiyet 5. İkna-hitabet 6. Nezaket 7. Giyim 8. Göz iletişimi 9. Yeterli dönüt

Sözcük hazinesi ve güçlü sözcükleri kullanmak: a. Güçlü sözcükler:hemen/ivedi/en kısa süre/acil b. Güçlü fiiller: yükseliyor/artıyor/tırmanıyor. c. Üçlemeler: Para, para, para/ Geldim, gördüm, yendim/ Türk, övün, çalış, güven./Önce seçim, seçim, seçim diyorduk; şimdi de geçim, geçim, geçim diyoruz./Yap işlet devret. d. Motif üçlemesi: Sizden beklediğim, başarıyı hedeflemek, başarmak için çalışmak, başarıyı yakalamaktır arkadaşlar.

e. Sloganlar kullanmak: Birimiz hepimiz, hepimiz birimiz için. f. Zıtlıklardan yaralanmak: Kelebek gibi uçar, arı gibi sokar. g. Ritmik yinelemeler: Devlet ne yapsın? Devlet ekonomiye baksın, yürütmeye baksın, alt yapıyı güçlendirsin. Devlet ne yapsın? Devlet siyasi istikrarı sağlasın... h. Koşullu tümceler: Ya bitecek ya bitecek./ Ya alacağız ya alacağız.

Olumsuz ifadelerden kaçınmak: Zayıf/ince yapılı-Anladın mı/ anlatabildim mi-sorun/gereksinim “Ama” bağlacını kullanmamak: Çalıştın ama başaramadın/ çalıştın ve başaramadın.-Ödeme gününüzü değiştirebilirsiniz ama(ve) bunu için bir dilekçe göndermelisiniz. Emir ifadelerinden sakınmak: Sıraya girin/ sıraya girmenizi rica ediyorum.-Cevabınızı en kısa sürede bildirin/ cevabınızı hemen alabilirsek iyi olur.

Yetersizliklerden kaçınmak: Hafta başına yetiştiremem/ Çarşamba gününe hazır olur.-Elimden bir şey gelmez/ Konuyu yetkililerle görüşebilirsiniz.-yetkili değilim/ konuyu yetkililer açıklayacak. “Hayır’dan” uzak durmak: Hayır bunu yapmayacağım/ Böyle yapmayı tercih etmiyorum.

KONUŞMANIN PSİKOLOJİK BOYUTU: Heyecan Korku Utanma Kekemelik Empati/anlayış Duygu

E. ZİHİNSEL YÖNÜ: Bilgi Zeka(dil)

SOSYOLOJİK YÖNÜ: Toplum açısından:Su küçüğün söz büyüğün/Bir sus iki dinle. Demokratik/anti-demokratik tutumlar Eğitim Aile

FİZYOLOJİK YÖNÜ: Nefes alma Ses organları İşitme organları

ESTETİK YÖNÜ: Hitabet sanatı BEDEN DİLİ FİZİKİ GÖRÜNÜM

ETKİLİ İLETİŞİM DAVRANIŞLARI Yargılama yerine tanıtmayı hedeflemek. Sorun çözücü olmak. Aldırmazlık yerine anlayışlı olmak. Üstünlük yerine eşitlikçi olmak. Kesin tutum yerine denemeci olmak. Kendimiz için değil, başkaları için konuşmak Emir vermeden konuşmak ve “hayır”ı kullanmamak.

Konuşma Planı: Konuşmada: giriş-gelişme-sonuç paragrafları oluşturma. Tekrar özetleme. Ara güdülemeler yapma. Duygulara yer verme. Sloganları satma, onlar alsınlar. Harekete geçirme. Övgü dolu sözcüklere yer vermeme(Eğer içinizden gelmiyorsa).

Eylem soruları sorma. Neyi anlattığınız değil nasıl anlattığınız önemlidir. Eğlenceli anlatım en iyisidir(Tabiki başsağlığı verirken değil!). Sizi dinleyenlerin beklentilerine kulak verin. Sesin şiddetini ve tonlamaları doğru kullanın. Konuşmaların başında ve sonunda espri etkilidir(Yapamıyorsanız bu maddeyi unutun). Sahnede olduğunuzu unutmayın ve sahneyi iyi kullanın(yirmilik çiviyle çakılmadan).

Bir aksesuarla oynamayın dikkat dağıtır. Saatinize bakmayın. Bilinçsizce yargılarda bulunmayın(Görmeyene yeşili anlatmayın). Din, siyaset, inançlar konusunda tartışmayın(Kazanan görülmedi). Süre uzayacakmış gibi konuş ama kısa kes. Değer, başarı ve birlikteliği vurgulama. Konuştuğunuz kişiye muhakkak ismiyle hitap etmek gerekmektedir. “Unutmayın iki kulağımız bir ağzımız var.”

Konusmaya girerken : 1.    Espri ile giriş yapmak hatadır 2.    Teşekkür veya benzeri sözlerle giriş yapılmaz 3.    Giriş güçlü olmalıdır 4.    Doğrudan konuya geçilmelidir

1. Manset Beyazı sever misiniz. 2 1.    Manset Beyazı sever misiniz? 2.    Bilgilendirme Ayse teyze bir pilav yapar. Bembeyaz, 3.    İnandırma Annemin ise pilavı hiç öyle olmaz. Her zaman biraz sarıdır. 4.    Eylem a.    Tek hedef    (ağzındaki baklayı çıkar) Ögrendim ki Ayşe teyze pilav yaparken limon sıkarmış. b.    Çözüm Eger pilavın beyaz olmasını istiyorsan pilav suyu kaynarken limon sıkmalısın.

Bitişi Söylemeyin: Dinleyicilere sözünüzün bittigini söylemeyin Bitişi Söylemeyin: Dinleyicilere sözünüzün bittigini söylemeyin. Uygun bir veda ile ayrılabilirsiniz ama sözünüzün kalmadığını söyleyemezsiniz. Doruk Noktasında Durun: Sözünüzün bittigi nokta tam bir doruk noktası olmalıdır. Heyecanları zirveye taşıdığınız noktada son sözünüzü söylemelisiniz. Doruk noktası bir siir okunarak, güldürücü veya duruma göre ağlatıcı bir söz söylenerek, kompliman yapılarak , taltif veya övgü ile, büyük bir insanin sözüyle tamamlanabilir.

Özetleme Yapın: Sonuçta söyleyeceğiniz sözler bastan beri ileri sürdüğünüz düşüncelerin özetini taşımalıdır. Gelişme boyunca tüm anlattıklarınız sonuçta iki cümlede özetlenebilmelidir. Harekete Davet Edin: Sözlerinizin ise yaramasını ve daha sağlıklı şekilde dinleyicileri etkilemesini istiyorsanız sonucunuz ayni zamanda bir eylem davetini içermelidir. Anlattıklarınızın gerektirdiği bir eylemi onlarla birlikte yapmaya davet ediyorsunuz.

Fikirlerinizi Mal edin : a) “Kobra yılanları çok tehlikeli ve zehirlidir. Insanlara çok büyük zarar verebilirler. Bu yüzden kobra yılanından kaçmalıyız.” b) “Kobra yılanlarının dişlerindeki zehir 100 kişiyi öldürmeye yeter. Bu yılanların ağızları o kadar büyüyebiliyor ki bir kuzuyu bile yutabilirler. Bu yüzden kobra yılanından kaçmalıyız.”

a) “Değerli dinleyenler. bildiğiniz atom korkunç bir kuvvete sahiptir a) “Değerli dinleyenler! bildiğiniz atom korkunç bir kuvvete sahiptir. Eğer bu kuvveti açığa çıkarabilsek bu güç büyük isler yapabilir. Dolayısıyla atom gücünü kullanırken çok dikkatli olmalıyız.” b) “Değerli dinleyenler Atom’un ne kadar büyük bir kuvvet taşıdığını düşündünüz mü ? Kalemle bir kağıda ‘atom’ kelimesini yazın. Eğer o yazının mürekkebini oluşturan atomları parçalayabilseydik ortaya büyük bir enerji çıkardı. Bu enerjiyle 10 tonluk bir kamyonu 1 km. havaya firlatabilirdik. Dolayısıyla atom gücünü kullanirken çok dikkatli olmalıyız

Otoritelere dayanın: “Başarının sırrının zekadan değil çok çalışmaktan geçtiğini artık görmeliyiz. 200’ün üzerinde buluşa imza atan elektriğin buluşçusu Edison başarının % 1’nin zekadan % 99’nun da çalısmaktan kaynaklandığını söylüyor.”

Örneklere Başvurun: a) “O insan hep güzel sözler söyler. (Örneğin)Bir defasında tüm topluluğa çalışmasının önemini anlatıyordu. (Örneğin)Onu bir keresinde heyecanla çocukları teşvik ederken gördüm vs. b) “Bazı kuşların verdikleri sesler insanlara müzik gibi gelir. Örneğin bülbülün bahçedeki ötüşü, kekliğin vadilerdeki bağırışı harika bir senfoniyi andırır.”

Görsel Canlandirma Yapiniz: a) “Insan vücudunda binlerce kilometre uzunlugunda bir damar sebekesi vardir.”--(daha görsel yapalim) “Insan vücudundaki damar aglari örümcek aglarindan çok daha karmasiktir.”--(daha görsel yapalim) “Vücudumuz o kadar çok damarlarla kusatilmistir ki bu damarlari uç uca getirip ip yapsaydik Dünyanin etrafini üç defa sarabilirdi.”

Isitsel Canlandirma Yapiniz: a) “Adamin sesi çok yavas çıkıyordu--Adam sinek vızıltısı gibi konusuyordu.”

Dokunsal Canlandirma Yapiniz: a) “Elleri çok yumusakti Dokunsal Canlandirma Yapiniz: a) “Elleri çok yumusakti.-- Elleri pamuk gibi yumusakti.”

Kokusal Canlandırma Yapınız: Bu alanı nadiren kullanmayı tavsiye ediyoruz. Zira insanların kokuları değerlendirme biçimleri çok farklı olabilmekte, birisinin sevdiği bir koku diğerini tiksindirebilmektedir. Yine de ortak olarak paylaşılan belli başlı koku imajları vardır, örneğin herkes çürük yumurtadan tiksinir. Kokular genellikle çiçeklere dayanılır, gül, leylak, menekşe, zambak gibi kokular bilinir. Bunlar keskin ve hafif olarak sınıflandırılabilirler.

Tatsal Canlandırma Yapınız: Bu duyu az kullanılma imkanına sahiptir ama doğru kullanıldığında çok etkileyici olabilir. İnsanlar acı, tatlı, ekşi, tuzlu, mayhoş, yakıcı gibi tatları bilir ve bunları az ve çok olmak üzere sınıflayabilir. Ayrıca bu tat türlerini çeşitli yiyeceklerle ilişkilendirebiliriz: Bal, biber, limon, tuz, erik... Bunların dışında tat duyusunu psikolojik olarak etkileyen faktörler vardır ki bunlar bizim etkili iletimimizde asıl faktörlerdir.

Eylem Sorusu Sorun Örneğin topluluğunuza hitaben: “Acaba aramızda kaç kişi başarılı bir geleceği hayal ediyor? Bu saygıdeğer insanların ellerini görebilir miyim?... Aramızda kimler 30 yaşın üzerindedir?.... Bu tür sorulara herkes el kaldırarak cevap vermeyebilir ama herkes dikkat kesilerek cevap verir.

Bir Nesne Gösterin: Dinleyicilere elinizde tuttuğunuz bir nesneyi gösterebilirsiniz. Salona dikkat etmelerini veya kendilerini incelemelerini isteyebilirsiniz. Bakışları ve dikkatleri sizin istediğiniz noktaya yönelecektir. Örneğin konuşma esnasında “Şu elimdeki saati görüyor musunuz?... Bu saat her bir saniyesi önemli olan zamanımızı sayıyor?... Su elimdeki kağıtlara bakın! Bunlarda size anlatacağım “başarının sırrı” yazıyor... Sevgiden ve gönül birliğinden söz ediyorduk. Şurada bir araya gelen muhteşem topluluğa bakın!”

Sorular Sorun Konuşma esnasında soracağınız sorular dalgınlıkları yok eder. Örneğin Türkiye’de erozyon tehlikesi hakkında bilgi vereceksiniz “Değerli dostlar” Türkiye’nin her yıl ne kadar toprağını kaybettiğini biliyor musunuz? Her yıl erozyon nedeniyle Kıbrıs kadar toprağımız denize akıyor?

Dinleyicilerinizi takip edin: Dinleyicileri dikkatle izleyin. Konuşurken doğrudan dinleyicilere bakin, gözlerinizin üzerlerinde dolaşmasına izin verin. Topluluk üzerinde en küçük bir hareketi veya donukluğu fark edeceksiniz. Dinleyenlerle ilgili dolduğunuz ve onları takip ettiğiniz ölçüde onlar da sizinle ilgilidirler ve sizi takip ederler. Onlara donuk bakarsanız size öyle bakarlar. somurtursanız somurturlar, gökyüzüne bakarsanız gökyüzüne bakarlar. Onların sizi takip etmelerini istediğiniz kadar onları takip ediniz.

Vurguyu Yayınız: Özellikle fark edilmesini istediginiz kelimeleri yavaşlayarak, hece hece vurgulayarak veya vurguyu yayarak seslendiriniz. Örneğin: “Eminim, Tekrar ediyorum. ba--şa--ra--bi--li--riz!... Zaaalim! Bu adam zaalim!... Oluuur hem de öyle olur ki!..!”

Duraklar Oluşturunuz: Çok önemli bir kelimeyi söylemeden önce ve sonra 3-7 saniye arasında ( süre duruma göre değişebilir) kısa duraklar oluşturun. Sözden önce sözü sabırsızlıkla beklercesine bilinçli ve kontrollü susmanız dikkatlerin gelecek kelimeyi beklemek üzere toparlanmasına, sözden sonra durmanız da söylediğinizin zihinlerde tekrarlanmasına yol açar.

Ses Tonunuzu Değiştiriniz: Ses Tonunuzu Değiştiriniz: Ses tonu yükselme alçalma arasında değişime uğratılmalıdır. Duyulabilir olmak şartıyla fısıltıya kadar inilebilir. Ton yükseltildiğinde ise bağırma izlenimi oluşturulmamalıdır. Sürekli yüksek veya sürekli alçak ton hem monotondur, hem de rahatsız eder. Ancak ton değişimi her defasında dikkatleri üzerine çeker.

Cümle Yapısını Değiştiriniz: Cümle Yapısını Değiştiriniz: Aynı zaman kipinde, benzer yapıda veya eşit uzunlukta cümleler monotondur, can sikicidir ve dikkati dağıtırlar. Çok iyi bir konuşmacı düz-devrik cümleleri uygun bir sırada çok iyi kullanır. Zaman kipleri arasında sıçramaları, dili geçmiş zamandan mişli geçmiş zamana, şimdiki veya gelecek zamana sıçrayarak çok iyi gerçekleştirir. Yine devamlı uzun cümleleri veya çok kisa cümleleri art arda sıralamaz. Bunun yerine orta uzunlukta ve kısa cümleleri birbirleriyle yoğurarak kullanır. Su örneklere bakalım: “Hedefe ulaşmak istiyor musunuz? Zirveye çıkmak, mükemmel olmak... Yüzlerce insan başarmıştır. Siz de başarabilirsiniz. Kendinize gelin sadece. Hedefinizi kalbinize yazın. Emin olun ki her şeye hedefinizden bakmaya devam ettiğiniz sürece basari merdivenine tırmanmaya devam eden siz olacaksınız.

Etkili İletişimde Çalışma Planı: Etkili konuşma en az iki yıllık bir çalışma izleği ister. Önce dinle, sonra konuş. Çıkartamadığın sesler için ses temrinlerine, boğumlama çalışmalarına zaman ayır. En az 12 ay. Dil becerilerini geliştir. Sheakespeare’i unutma! Kendi sesini tanı. Çevrendeki sesleri tanı. Korkunun üstüne git. Abartılı çene ve dudak çalışmasını ihmal etme. Beden dilini iyi kullanmayı öğren. Savunucu beden dilinden uzaklaş. Ya olduğun gibi görün/Ya da göründüğün gibi ol.

İnsan duygularıyla vardır. Başarmak için denem gerekir. Olumlu olmak ve yeni bir şey söylemek gerektir. Empati Öfke kontolü Heyecan güzeldir. Yeter ki kontrol edilebilsin. Ayna kuralını hiçbir zaman unutma. Bahane bulma; çöz.

KAYNAKÇA: Suat TAŞER,”Konuşma Eğitimi.” Can GÜRZAP,”Konuşan İnsan.” Sıddık AKBAYIR,”Dil ve Diksiyon.” Müjgan ÖZÇAY,”Sesler,Sözler,Etkiler.” Birol VURAL,”Doğru ve güzel Konuşma.” Tahsin BANGUOĞLU,”Türkçenin Grameri.” Kamil SÖNMEZ,”Makaleler ve Ders Notları.”

Hazırlayan: Kamil SÖNMEZ Ankara Üniversitesi Türk Dili Bölümü