Sağım, Sağım Hijyeni Çiğ Sütün Saklanması Veteriner Hekim Tahir S. YAVUZ Temmuz 2009 www.atafencom.tr

Sağım Hijyeni Neden Gereklidir? www.atafencom.tr

Gizli veya klinik mastitisin önlenmesi Başarılı süt üretimi Gizli veya klinik mastitisin önlenmesi Sütü işleyen ünitelerin elde ettikleri ürünün kalite ve miktarı Tüketicilerin aldıkları süt veya süt ürünlerinin kalitesi www.atafencom.tr

Sağlıklı meme Sağlıklı süt www.atafencom.tr

Subklinik (gizli) mastitis Problem; Klinik mastitis Subklinik (gizli) mastitis www.atafencom.tr

Klinik Mastitis’in belirtileri; Şişme, kızarma, bozuk – kanlı süt; www.atafencom.tr

Dışarıdan belirti göstermeyen, memeyi içten içe körelten meme yangısı. Gizli Mastitis; Dışarıdan belirti göstermeyen, memeyi içten içe körelten meme yangısı. “Süt Hırsızı” www.atafencom.tr

Gizli mastitisin başlıca sebebi; Staphylococcus aureus www.atafencom.tr

Gizli mastitisin sonucu; Daha sık klinik mastitis olayı Süt kalitesinin bozulması Süt miktarının azalması www.atafencom.tr

Gizli mastitisin tanınmasında en kolay ve en etkin yol; CMT (Kaliforniya Mastitis Testi) www.atafencom.tr

Ancak; sayı bildirmez, tahmin yürütülebilir. Kaliforniya Mastitis Testi (CMT) sütün jelleşmesiyle fikir verir. İneğin yanında yapılır. Ancak; sayı bildirmez, tahmin yürütülebilir. www.atafencom.tr

Somatik hücre sayısını bilmek için aletler kullanılır. Somatik hücre; meme dokusunda yerleşen mikroorganizmalara karşı savaşta ölen akyuvarlar ve bir miktar süte karışan epitel hücrelerinden ibarettir. www.atafencom.tr

SHS 200. 000 Adedin altında olmalıdır. 200 SHS 200.000 Adedin altında olmalıdır. 200.000’in üzerine çıkan her rakam kötü, altındaki her rakam iyidir. www.atafencom.tr

Kalitesiz bir sütten kaliteli bir ürün elde edilemez. Gizli mastitis memede süt yapıcı hücreleri tahrip ettiğinden sütün miktarı azaldığı gibi içerdiği gıda maddeleri de azalır. Üretici daha az süt elde eder, sütü işleyen üniteler ise daha az ve düşük kalitede ürün elde ederler. Kalitesiz bir sütten kaliteli bir ürün elde edilemez. www.atafencom.tr

Memedeki yangısal reaksiyonların şiddetine bağlı olarak somatik hücre artışı ile gıda değerleri arasında negatif bir ilişki vardır. Süt miktarı %6-29 Protein %1.4 Kazein %18 Kalsiyum %66 Potasyum %9.5 Yağ %8.5-10.5 Yağsız kuru madde %1.5-8 Laktoz %5-30 oranında azalır. www.atafencom.tr

SHS Nasıl düşük tutulur? www.atafencom.tr

Alınabilecek önlemler; Genetik Besleme Sürü yönetimi www.atafencom.tr

1. Genetik; Boğa seçiminde SCS (Somatic Cell Score) rakamının 3,2’den az olmasına dikkat edilmelidir. www.atafencom.tr

UDC ne kadar yüksekse mastitise genetik yatkınlık o kadar azdır. Boğa seçiminde UDC (Meme kompozit indeksi) yüksek olan boğa seçilirse, memenin vücuda yapışması, arka ligamentin sağlam olması, meme başlarının normal olması, birbirine bakmaları, memenin dizden aşağı sarkık olmaması gibi fiziksel karakterler sağlanmış olur. UDC ne kadar yüksekse mastitise genetik yatkınlık o kadar azdır. www.atafencom.tr

UDC YÜKSEK PEDİGRİ www.atafencom.tr www.egevet.com.tr

2. Besleme; Rasyondaki kalsiyum, selenyum, E vitamini, çinko, iyot miktarlarının eksik olmaması, uygun yem katkı maddelerinin ilavesi, özellikle doğumu takip eden günlerde bu mineral ve vitaminlerin takviyesi mastitise yatkınlığı azaltır. www.atafencom.tr

3. Sürü Yönetimi; Temel Kural Kuru ve Temiz www.atafencom.tr

Sağımda ve barınakta “Kuru ve temiz” kuralına uyulması birçok problemi ve mastitisi önler. www.atafencom.tr

Sürü Yönetimi Neleri Kapsar? Barınak hijyeni, altlıklar, yatak yerlerinin boyutları Uygun sağım tekniği Aşılama Stres faktörlerinin önlenmesi www.atafencom.tr

Stres faktörlerinin önlenmesi; Mastitis yönünden stres faktörleri nelerdir? Kuru dönemin başı (kuruya alma prosedürü) Laktasyonun ilk günleri Yüksek ısı ve nem Aşırı yağışlı günler www.atafencom.tr

Not; Genetik olarak Mastitis’i önlemeye çalışmak DİĞER ÖNLEMLERLE KOMBİNE EDİLMEDİKÇE başarı sağlamaz. www.atafencom.tr

WTPM = Waterless Teat Preparation Method = Susuz Meme Başı Hazırlama Metodu = Susuz Sağım = Kuru Sağım www.atafencom.tr

WTPM (Kuru Sağım) -ABD Tarım Bakanlığı, -APHIS = Animal and Plant Health Inspection Service = Hayvan ve Bitki Sağlığı Kontrol Servisi, -NAHMS (National Animal Health Monitoring System = Ulusal Hayvan Sağlığı İzleme Sistemi ve -NMC = National Mastitis Council = Ulusal Mastitis Konseyi tarafından önerilmektedir. www.atafencom.tr

Sudan Uzak DUR  Mastitisten uzak DUR www.atafencom.tr

www.egevet.com.tr

www.atafencom.tr

WTPM (Kuru Sağım) yönteminin başlıca gereçleri; Latex eldiven, havlu ve daldırma solüsyonlarıdır www.atafencom.tr

www.atafencom.tr

Sağım Öncesi Meme; Kuru ve Temiz www.atafencom.tr

www.egevet.com.tr

Kanada'da yapılan bir çalışmada mastitisle mücadelede önerilen on beş ayrı yöntemin çiftliklerdeki uygulanma oranları şu şekilde bulunmuştur. NMC Yayını UDDER TOPICS , Eylül 2006 a www.atafencom.tr

Kanada’dan vazgeçilmez 2 Kural; Son daldırma Meme kurulama (Bir ineğe - Bir havlu) www.atafencom.tr

Mikroorganizmalar yönünden ÇİĞ SÜT KALİTESİ; Memeden çıkmadan önce (gizli mastitis, somatik hücre sayısı) Memeden çıktıktan sonra (sağım hijyeni, toplam bakteri sayısı) Sağım sonrası bulaşanlar www.atafencom.tr

Mikroorganizma bakımından diğer kontrol yöntemleri; -Lab. Pasteurized Count (LPC) -Bulk Tank Culturing (süt tankından kültür yapılması) -Pastörizasyon sonrası E-Coli sayımı -Pastörizasyon sonrası CNS (Coagulase Negative Staph. Sayımı) www.atafencom.tr

Kalitesiz Çiğ Süt UHT veya pastörizasyon yöntemleriyle kaliteli hale getirilemez. www.atafencom.tr

Somatik hücresi ve toplam bakterisi yüksek sütlerden miktar olarak az, kalitesiz ürünler elde edilir. www.atafencom.tr

Somatik hücresi ve toplam bakterisi yüksek sütlerde acılaşmış tat, jelleşme gibi problemler ortaya çıkar. (Plasmin ve Lipase enzimleri) www.atafencom.tr

bakterilerin varlığı unutulmamalıdır. Sağılan süt derhal soğutulmalı, en kısa sürede işleneceği yere ulaştırılmalıdır. Sıcak seven, Ilık seven, Soğuk seven bakterilerin varlığı unutulmamalıdır. www.atafencom.tr

Bakteriler canlı ve milyonlarca sayıda organizmalardır Bakteriler canlı ve milyonlarca sayıda organizmalardır. Süt içerisinde beslenirler, hızla çoğalırlar ve atıklarını süte bırakırlar. www.atafencom.tr

Süt içerisindeki canlı mikroorganizmalar daha sonra çeşitli yöntemlerle yok edilseler bile, canlı olduklarında süte bıraktıkları artıklardan sütü arındırmak mümkün değildir. www.atafencom.tr

Diğer kalite kriterleriyle birlikte; Sonuçlar: Diğer kalite kriterleriyle birlikte; Somatik hücre sayısı ve toplam bakterisi düşük, derhal soğutulmuş sütler “KALİTELİ ÇİĞ SÜT” olarak değerlendirilir. www.atafencom.tr

Sütte bulunan Aflatoksin M1 insanlara geçerek kansere sebep olabilir Sütte bulunan Aflatoksin M1 insanlara geçerek kansere sebep olabilir. Süt işleyen bazı işletmeler bu yönden de kontrollere başlamışlardır. www.atafencom.tr

Küflü yemlerle beslenen hayvanlara mikotoksinler büyük oranda zarar verirler. Aflatoksin ve diğer mikotoksinler ineklerde döl tutmama, erken embriyonik ölüm, vitamin eksiklikleri, sindirim bozuklukları gibi birçok probleme sebep oldukları gibi bağışıklık sistemini bozarak mastitise de zemin hazırlarlar. www.atafencom.tr

Görüldüğü gibi; küflü yemler öncelikle hayvansal üretime ve sonra da insan sağlığına zarar verirler. Küflü silaj, görünen veya görünmeyen derecede küflü tane yemler mikotoksin oluşmasına sebep olabileceklerinden bu yönde dikkatli davranılmalıdır. Tane yemler uygun şekilde kurutulmalı, silajlık mısırın biçilmesinden depolanmasına, nakliyesinden basımına kadar her aşamasında kurallara uyulmalıdır. Küflü yem konusunu ihmal etmek veya gözardı etmek sütlerin alıcı tarafından reddedilmesine de yol açabilir. www.atafencom.tr

Mastitisle mücadele için bilinen her yöntem uygulanmalıdır. Öneriler; Mastitisle mücadele için bilinen her yöntem uygulanmalıdır. Süt filtreleri her sağımdan sonra kontrol edilerek sağım hijyenine uyulup uyulmadığına bakılmalıdır. ABD’de uygulanan kuyruk kesme, meme tüylerinin tütsülenmesi gibi memeyi kirleticilerden uzak tutma yöntemlerinden ülkemizde de uygulamaya sokulması denenmelidir. www.atafencom.tr

Süt sığırcılığı işletmelerinde sağım işleminin en önemli operasyon olduğu sağımcılara öğretilmeli, sağımcı eğitimine özellikle önem verilmeli, temiz sağımdan dolayı sağımcılara prim verilmelidir. (sağımcı performansı, sağımcıya rolünün önemini anlatma, hangi önlemin neden alındığının kendisine açıklanması) 5. Sütü satın alan ve işleyen işletmeler kaliteli çiğ süte prim vermelidir. Bu konu devlet desteğiyle teşvik edilebilir. www.atafencom.tr

Amaç: Çok Süt Kaliteli Süt www.atafencom.tr

Özet: 1.Somatik hücre 2.Toplam bakteri 3.Kuru Sağım, ön daldırma, kurulama, son daldırma 4.Soğutma 5.Aflatoksin M1 6.Sağım makinesinin ve borularının temizliği, bakımı 7.Genetik olarak meme yapısı düzgün ineklerin sürüde bulunması www.atafencom.tr

Teşekkür ederiz… www.atafen.com.tr info@atafen.com.tr www.atafencom.tr