NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ DERSİN ADI: GENEL MUHASEBE DERSİN KONUSU: MALİ DURAN VARLIKLAR VE İŞLETMENİN TİCARİ İŞLEMLERİ DIŞINDAKİ ALACAKLAR NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © Uygulamalı Bilimler Yüksekokulu ubyo.nisantasi.edu.tr

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © MALİ DURAN VARLIKLAR Geçici yatırım amaçlı alınan menkul kıymetler: 110 Hisse Senetleri Hesabı, 111 Özel Kesim Tahvil Senet ve Bonoları Hesabı, 112 Kamu Kesimi Tahvil Senet ve Bonoları Hesaplarında izlenir. Eğer Menkul kıymetler, yatırım ve iştirak amaçlı yani diğer şirketlerin yönetimine katılmak, iş ilişkileri kurmak veya devamlı gelir elde etmek için satın alınıyorsa: 240 Bağlı Menkul Kıymetler Hesabı, 242 İştrakler Hesabı, 245 Bağlı Ortaklıklar Hesaplarında izlenir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © MALİ DURAN VARLIKLAR Alınan hisseler o işletmenin sermayesinin; %0 - %9 arasında ise kendi kayıtlarında 240 Bağlı Menkul Kıymetler Hesabının borcuna, %10 - %49 arasında ise 242 İştirakler Hesabının borcuna, %50 den fazla ise 245 Bağlı Ortaklıklar Hesabının borcuna kaydedilecektir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © MALİ DURAN VARLIKLAR Örnek: 13.05.2016 tarihinde A A.Ş.’nin çıkardığı %7’lik sermaye payı ve oy hakkını temsil eden 100.000 TL’lik hisse senedi uzun vadeli yatırım amacıyla satın alınmıştır. Örnek: İşletme 15.05.2016 tarihinde Z A.Ş.’nin çıkarmış olduğu %20’lik sermaye payı ve oy hakkını temsil eden 75.000 TL nominal değerli hisse senedini nominal bedelle satın almıştır. Örnek: İşletme 17.05.2016 tarihinde B A.Ş.’nin çıkardığı %60’lık sermaye payını temsil eden 400.000 TL nominal değerli hisse senedini nominal değeri üzerinden satın alıştır. HESABIN ADI BORÇ ALACAK 240 Bağlı Menkul Kıymetler Hesabı 100.000 100 Kasa Hesabı HESABIN ADI BORÇ ALACAK 242 İştirakler Hesabı 75.000 100 Kasa Hesabı HESABIN ADI BORÇ ALACAK 245 Bağlı Ortaklıklar Hesabı 400.000 100 Kasa Hesabı NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © DİĞER ALACAKLAR İşletmenin ticarî faaliyetleri dışında oluşan kısa vadeli alacaklarını kapsayan hesap grubudur. Bir yıldan az süreli (kısa vadeli) alacaklar, ticarî ise 12 TİCARÎ ALACAKLAR grubunda, ticarî değilse 13 DİĞER ALACAKLAR grubunda izlenir. Aşağıdaki hesaplardan oluşmaktadır; 131 ORTAKLARDAN ALACAKLAR 132 İŞTİRAKLERDEN ALACAKLAR 133 BAĞLI ORTAKLIKLARDAN ALACAKLAR 135 PERSONELDEN ALACAKLAR NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © DİĞER ALACAKLAR 131 ORTAKLARDAN ALACAKLAR: İşletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısı ile (ödünç verme, borç verme ve benzer nedenlerle ortaya çıkan) ortaklarından veya işletme sahiplerinden olan alacak tutarlarının izlendiği hesaptır. Alacağın ortaya çıkması halinde hesaba borç kaydedilir, tahsili halinde ise alacak kaydedilir. Ayrıca ortağa verilen borç paraya VUK’a uygun olarak faiz uygulanmak zorundadır. Elde edilen faiz geliri «642 Faiz Gelirleri» hesabının alacak hanesine kaydedilerek kar / zarara yansıtılır. 135 PERSONELDEN ALACAKLAR: İşletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısı ile işletme personelinin borçlarının izlendiği hesaptır. Personelden alacağın ortaya çıkması halinde hesaba borç kaydedilir, tahsili halinde ise alacak kaydedilir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © DİĞER ALACAKLAR Örnek: İşletme 20.02.2016 tarihinde işletme ortaklarından Hakan Çetin’e 2.000 TL borç para vermiştir. Bir ay sonra (30 gün) ortak 2.000 TL borcunu %10 faizi ile birlikte nakit olarak geri ödemiştir. Basit Faiz = (A x i x t) / (365 x 100) (Günlük) = (2.000 x 10 x 30) / 35.600 = 16 TL HESABIN ADI BORÇ ALACAK 131 Ortaklardan Alacaklar Hesabı 2.000 100 Kasa Hesabı HESABIN ADI BORÇ ALACAK 100 Kasa Hesabı 2.016 131 Ortaklardan Alacaklar Hesabı 2.000 642 Faiz Gelirleri Hesabı 16 NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © DİĞER ALACAKLAR Örnek: 1. İşletme personeli Ahmet Kaç’a 750 TL borç para vermiştir. 2. Bir ay sonra personel Ahmet Kaç, 750 TL borcunu peşin olarak ödemiştir. HESABIN ADI BORÇ ALACAK 135 Personelden Alacaklar Hesabı 750 100 Kasa Hesabı HESABIN ADI BORÇ ALACAK 100 Kasa Hesabı 750 135 Personelden Alacaklar Hesabı NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © DİĞER ALACAKLAR 132 İŞTİRAKLERDEN ALACAKLAR: İşletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolasıyla iştiraklerinden olan kısa vadeli alacakların izlendiği hesaptır. İşletme başka bir firmanın %10 ~ %49 arasında ortağı olduğu takdirde ve işletmenin ortağından ticarî olmayan kısa vadeli bir alacağı varsa bu hesap kullanılır. Artışlar borç tarafına, azalışlar ise alacak tarafına kaydedilir. Eğer burada kayıtlı tutar bir borç verme işleminden kaynaklanıyorsa faiz uygulanmak zorundadır. Faizden elde edilen gelir 642 Faiz Gelirleri Hesabına kaydedilir. Ayrıca İştiraklerden elde edilen kâr payları 640 İŞTİRAKLERDEN TEMETTÜ GELİRLERİ hesabına kaydedilir. Alacak ise 132 İŞTİRAKLERDEN ALACAKLAR hesabında izlenir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © DİĞER ALACAKLAR 133 BAĞLI ORTAKLIKLARDAN ALACAKLAR: İşletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolasıyla bağlı ortaklıklarından olan kısa vadeli alacakların izlendiği hesaptır. İşletme başka bir firmanın %50 ~ %100 arasında ortağı ise ve işletmenin bağlı ortağından ticarî olmayan kısa vadeli bir alacağı varsa bu hesap kullanılır. Artışlar borç tarafına, azalışlar ise alacak tarafına kaydedilir. Eğer burada kayıtlı tutar bir borç verme işleminden kaynaklanıyorsa faiz uygulanmak zorundadır. Faizden elde edilen gelir 642 Faiz Gelirleri Hesabına kaydedilir. Ayrıca bağlı ortaklıklardan elde edilen kâr payları 641 BAĞLI ORTAKLIKLARDAN TEMETTÜ GELİRLERİ hesabına kaydedilir. Alacak ise 133 BAĞLI ORTAKLIKLARDAN ALACAKLAR hesabında izlenir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © ÖRNEK MONOGRAFİ 1. İşletme 03.01.2017 tarihinde uzun vadeli yatırım amacı ile Kaçar A.Ş.’nin hisse senetlerinin %8’ini 200.000 TL’ye satın almıştır, ilgili tutar işletmenin banka hesabından havale yolu ile Kaçar A.Ş.’ye gönderilmiştir. 2. İşletme 04.01.2017 tarihinde uzun vadeli yatırım amacı ile Tukaş A.Ş.’nin hisse senetlerinin %20’sini 250.000 TL’ye satın almıştır, ilgili tutar işletmenin banka hesabından havale yolu ile Kaçar A.Ş.’ye gönderilmiştir. 3. İşletme 05.01.2017 tarihinde uzun vadeli yatırım amacı ile Tatar A.Ş.’nin hisse senetlerinin %55’ini 300.000 TL’ye satın almıştır, ilgili tutar işletmenin banka hesabından havale yolu ile Kaçar A.Ş.’ye gönderilmiştir. 4. Ortak Hasan Kaçar 02.02.2017 tarihinde nakde sıkışması sebebi ile işletmeden 5.000 TL borç almıştır, ilgili tutar işletmenin banka hesabından ortağa havale yapılarak gönderilmiştir. 5. İşletme 01.03.2017 tarihinde iştiraki olan Tukaş A.Ş.’ye 30.000 TL borç vermiş, ilgili tutar işletmenin banka hesabından havale edilmiştir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © ÖRNEK MONOGRAFİ 6. Ortak Hasan Kaçar 02.03.2017 tarihinde işletmeden almış olduğu 5.000 TL borcu faizi ile birlikte nakit geri ödemiştir. Faiz oranı %5 tir. 7. Tukaş A.Ş. 01.04.2017 tarihinde işletmeden almış olduğu 30.000 TL borcu faizi ile birlikte nakit geri ödemiştir. Faiz oranı %10 dur. 8. Tukaş A.Ş. 31.12.2017 tarihinde dağıtacağı kar payını açıklamıştır. İşletmenin payına düşen tutar 20.000 TL dir. Kar payının tahsili 15.01.2018 tarihinde gerçekleşecektir. 9. Tatar A.Ş. 31.12.2017 tarihinde dağıtacağı kar payını açıklamıştır. İşletmenin payına düşen tutar 10.000 TL dir. Kar payının tahsili 15.01.2018 tarihinde gerçekleşecektir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © kaynaklar Arslan, Sinan (2015), Finansal Muhasebe, Umut Kitap. Gökçen, Gürbüz (2016), Genel Muhasebe, 5. Baskı, Beta Yayınları. Kalmış, Halis, Yılmaz, Berna Burcu, Bilen, Bahar, Dereköy, Feyza, Koşan, Levent, Başar, Hıdır, Bozdoğan, Hüsnü, Çakır, Nazife, Çeltikçi, Neriman Polat (2015), Örnek Olaylarla Finansal Muhasebe, 2. Baskı, Paradigma Akademi. Kesimli, İffet Görkey (2014), Genel Muhasebe, Umuttepe Yayınları. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©