NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ kişilik kuramlarI JOHN DOLLARD VE NEAL E. MILLER NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © İktisadi, İdari ve Sosyal Bilimler Fakültesi iisbf.nisantasi.edu.tr
JOHN DOLLARD VE NEAL E. MILLER John Dollard ve Neal E. Miller’ın Yaşam Öyküleri John Dollard, 1900’de Wisconsin’de dünyaya geldi. Wisconsin Üniversitesi’nde lisans eğitimini tamamladıktan sonra Chicago Üniversitesi’nde sosyoloji alanında doktora derecesi aldı. Dollard, Berlin Enstitüsünde psikanaliz eğitimi aldı ve Yale Üniversitesi’nde antropoloji, sosyoloji ve psikoloji dersleri verdi. Neal E. Miller da Dollard gibi Wisconsin’de doğmuştur (1909). Washington Üniversitesi’nden lisans diplomasını alan Miller, yüksek lisans ve doktora çalışmasını Stanford Üniversitesi’nde gerçekleştirmiştir. İkilinin birlikte gerçekleştirdikleri ilk çalışma beş kişilik bir ekiple ortaya çıkardıkları ünlü ‘Engellenme ve Saldırganlık’ isimli çalışmaydı. Daha sonra birçok proje ve araştırma üzerinde birlikte çalışan Dollard ve Miller, 1941 yılında ‘Sosyal Öğrenme ve Taklit’ ve 1950’de ‘Kişilik ve Psikoterapi’ isimli kitapları birlikte yazdılar. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©
JOHN DOLLARD VE NEAL E. MILLER Eklektik Davranışçı Yaklaşım: Temel Kavramlar ve İlkeler Pekiştirme gibi davranışçı kavramların kişilik kuramcılarınca öne sürülmüş olan içsel nedenlerle bağdaşmayan kavramlar olmadığını düşünen Dollard ve Miller, Freud ve Pavlov’un uzlaşmaz gibi görünen yaklaşımlarının bir sentezini oluşturmaya çalışmışlardır. 1950’de yazmış oldukları Kişilik ve Psikoterapi isimli kitabı Freud ve Pavlov’a ve bu iki büyük düşünürün öğrencilerine adayan Dollard ve Miller, hem klinik ortamı hem de laboratuarı önemli veri kaynakları olarak görmüşlerdir. İnsan davranışının temel ilkelerinin hayvanlarla yürütülen çalışmalarla anlaşılabileceği konusunda Skinner’e katılmakla birlikte zengin ve ayrıntılı veri sağlayan klinik gözlemi de göz ardı etmemişlerdir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©
JOHN DOLLARD VE NEAL E. MILLER İnsanın Doğası Dollard ve Miller, Freud’un insan davranışlarının nedenlerinin içgüdüler olduğu ve insanoğlunun temel motivasyonunun dürtü azaltmak olduğu görüşüne katılırlar. Ancak Freud’dan farklı olarak Dollard ve Miller (1950) iki tür dürtüden söz etmişlerdir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©
JOHN DOLLARD VE NEAL E. MILLER Kişiliğin Yapısı Davranışçı terminoloji konusundaki tercihlerine paralel olarak Dollard ve Miller, soyut yapısal kavramlar kullanmayı reddetmektedir. Bu yüzden endişe ve suçluluk duygularını süperegoya değil, çocukluk yıllarında bir uyarıcı ile eşleşmiş ve daha sonra da bu uyarıcı karşısında sürekli ortaya çıkmış, adı konulmamış korku tepkilerine bağlamaktadırlar (Ewen, 1994). Dollard ve Miller’ın kuramında alışkanlık, yapısal karaktere sahip olan tek elementtir. Kişilikte görece durağan ve sürekli olan şey, basit biçimde uyarıcı ve tepki arasındaki bağ olan alışkanlıktır. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©
JOHN DOLLARD VE NEAL E. MILLER Kişiliğin Gelişimi Yaşamın ilk altı yılının yetişkin davranışının en önemli belirleyicisi olduğu konusunda psikoanalitik kuramcılara katılan Dollard ve Miller, kişiliğin gelişimi konusundaki fikirlerini temel olarak psikopatolojinin nedenleri ve dinamikleri çerçevesinde organize etmişlerdir. Dollard ve Miller’a göre (1950) yetişkin yaşamında önemli duygusal sorunlara temel olan bilinçdışı çatışmalar bebeklik ve çocukluk yıllarında öğrenilmektedir. Bu düşünce Freud’un nevroz konusundaki iddiasıyla tutarlı olsa da Dollard ve Miller, nevroz olgusunu incelerken intrapsişik yapılar ve psişik enerjiye odaklanmak yerine bu nevrotik çelişkilerin anne babalarca öğretildiğini öne sürmüşlerdir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©
JOHN DOLLARD VE NEAL E. MILLER Eleştiriler ve Değerlendirme Dollard ve Miller’ın kuramı, basit uyarıcı-tepki bağının karmaşık davranışları açıklamakta yeterli olup olmadığı ve hayvanlar üzerinde gerçekleştirilen çalışma sonuçlarının insanlara genellenip genellenmeyeceği gibi konularda eleştirilmiştir. İkiliye yöneltilen bir diğer önemli eleştiri, öğrenme kuramlarına dayalı terapi tekniklerini geliştirmek yerine psikanalitik teknikleri kullanmayı sürdürmeleridir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©
NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © kaynaklar Yazgan İnanç, Banu; Yerlikaya, Esef Ercüment. (2012), Kişilik Kuramları, 9.Basım, Pegem Akademi, Ankara. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©