TARIM EKONOMİSİ ve İŞLETMECİLİK DERS NOTLARI PROF. DR. AHMET ÖZÇELİK 11. HAFTA

TARIMSAL İŞLETMELERİN YILLIK FAALİYET SONUÇLARI (GAYRİSAFİ HASILA, GAYRİSAFİ ÜRETİM DEĞERİ, İŞLETME MASRAFLARI, SAF HASILA, BRÜT KAR) Türkiye’de, genellikle tarım işletmelerinin faaliyet sonuçlarını değerlendirmede Ernest Ferdinand Laur tarafından ortaya konulan bu yöntem uygulanmaktadır. Ancak, bu yöntemin uygulanmasının pratik alanından çok bilimsel amaçlı analizlerde olduğu da anımsanmalıdır. Türkiye tarım işletmelerinde muhasebe kayıtlarının tutulduğu işletme sayısı fazla değildir.

TARIMSAL İŞLETMELERİN YILLIK FAALİYET SONUÇLARI (GAYRİSAFİ HASILA, GAYRİSAFİ ÜRETİM DEĞERİ, İŞLETME MASRAFLARI, SAF HASILA, BRÜT KAR) Gayrisaf hâsıla; ekonomik bir bütün olarak düşünülen bir tarım işletmesinde bir üretim yılında, tarımsal faaliyet sonucunda yeni üretilen mallar ile, mamülecilik, mübadele ve yeniden değerlendirme yoluyla sermaye kısımlarında meydana gelen artışın miktar ve değerce ifadesidir. Gayrisaf Hâsıla şu şekilde formüle edilebilir. GSH= Gayrisafi Üretim Değeri (Bitkisel Üretim, Hayvansal Üretim, Prodüktif Demirbaş Kıymet Artışı)+ İşletme Dışı Tarımsal Gelir+ Konut Kira Karşılığı

TARIMSAL İŞLETMELERİN YILLIK FAALİYET SONUÇLARI (GAYRİSAFİ HASILA, GAYRİSAFİ ÜRETİM DEĞERİ, İŞLETME MASRAFLARI, SAF HASILA, BRÜT KAR) Gayrisafi üretim değeri, tarım işletmelerinde üretilen bitkisel ve hayvansal ürünlerin değerleri ile bu üretim faaliyetlerinde yıl içerisinde meydana gelen prodüktif demirbaş kıymet artışlarından oluşan değere denir. İşletmede üretilen bitkisel ve hayvansal ürünler ya çiftlik avlusu ya da pazar fiyatları ile değerlendirilerek parasal olarak ifade edilir.

TARIMSAL İŞLETMELERİN YILLIK FAALİYET SONUÇLARI (GAYRİSAFİ HASILA, GAYRİSAFİ ÜRETİM DEĞERİ, İŞLETME MASRAFLARI, SAF HASILA, BRÜT KAR) GSÜD= (Bitkisel ürünler x fiyatları)+(Hayvansal ürünler x fiyatları)+Prodüktif Demirbaş Kıymet Artışları(PDKA)

TARIMSAL İŞLETMELERİN YILLIK FAALİYET SONUÇLARI (GAYRİSAFİ HASILA, GAYRİSAFİ ÜRETİM DEĞERİ, İŞLETME MASRAFLARI, SAF HASILA, BRÜT KAR) İşletme Masrafları Laur’a göre Gayrisaf Hâsılayı oluşturmak için katlanılması gereken masraflar toplamını ifade etmektedir. Diğer bir deyişle, işletme masrafları, işletmecinin, gayrisaf hasılayı elde etmek için işletmeye yatırdığı aktif sermayenin faizi hariç, yapmış olduğu masrafların toplamını ifade eder. İşletme masraflarına aktif sermayenin faizi ilave edilirse, üretim masraflarına ulaşılır. Üretim Masrafları(ÜM)= İM+Aktif sermayenin faizi karşılığı

TARIMSAL İŞLETMELERİN YILLIK FAALİYET SONUÇLARI (GAYRİSAFİ HASILA, GAYRİSAFİ ÜRETİM DEĞERİ, İŞLETME MASRAFLARI, SAF HASILA, BRÜT KAR) Üretim hacmi ile bağıntısı dikkate alınarak masrafları; sabit ve değişken masraflar olarak iki kısma ayırmak mümkündür. Sabit masraf üretim hacmine bağlı olmayan, değişken masraf lar ise üretim hacmine bağlı olan unsurlardan oluşur.

TARIMSAL İŞLETMELERİN YILLIK FAALİYET SONUÇLARI (GAYRİSAFİ HASILA, GAYRİSAFİ ÜRETİM DEĞERİ, İŞLETME MASRAFLARI, SAF HASILA, BRÜT KAR) Genel bir ifade ile Saf Hasıla; borçsuz, arazi için kiracılık ortakcılık yapılmayan bir işletmede, aktif sermayenin getirisidir.  Saf Hasıla; Gayri Safi Hasıla değerinden, işletme masraflarının düşülmesi sonucu bulunur. Saf Hasılanın normalde pozitif olması beklenir. Ancak bu Saf Hâsılanın negatif çıkmayacağı anlamına gelmez. Saf Hasıla (SH) şu şekilde formule edilmektedir. SH= Gayrisaf Hâsıla(GSH)- İşletme Masrafları(İM)

TARIMSAL İŞLETMELERİN YILLIK FAALİYET SONUÇLARI (GAYRİSAFİ HASILA, GAYRİSAFİ ÜRETİM DEĞERİ, İŞLETME MASRAFLARI, SAF HASILA, BRÜT KAR) Gayrisafi Üretim Değerinden, Değişen Masrafların(DM) çıkarılması ile elde edilen değere Brüt Kar denir. Brüt Kar(BK)= GSÜD- DM şeklinde formüle edilir. Brüt kar, işletmede üretim faaliyetlerinin bir biri ile karşılaştırılmasında rekabet durumunu sağlamada önemli bir başarı ölçüsüdür