SİSTEMATİK DÖNEM PLATON FELSEFESİ II

Devlet Anlayışı Platon’a göre birey, içinde yaşadığı devletin karakterini aksettirir. Bundan dolayı insanı anlamak için, onu, içinde yaşadığı topluluğu göz önünde tutarak incelemek gerekir. Mükemmel ve adil devletler, mükemmel ve adil insanlar yetiştirir. Buna karşılık, âdil olmayan kötü devletler de, karaktersiz ve kötü insanlar yetiştirir. Devlet insanların bir araya gelerek kendi iradeleri ile kurdukları bir kurum değil, bir organizmadır, bir bütündür. Devlet büyük çapta bir insan, insan ise küçük çapta bir devlettir.

Devlet Anlayışı Platon düşüncesinde vatandaşların eğitim ve öğretimi devlet tarafından gerçekleştirilmelidir.

Devlet Anlayışı 3lü yapı devlet anlayışına da yansımıştır. Toplum bu üçlü yapıya uygun tarzda dizayn edilir. Platon’a göre devlet, vatandaşlar arasında yaşanan iş bölümüne dayanır. İdeal bir devletin yurttaşları üç sınıfa ayrılır: İşçiler, bekçiler yahut savaşçılar ve idareciler.

Devlet Anlayışı İdareciler Bekçiler İşçiler

Devlet Anlayışı Hayatın devam edebilmesi için zorunlu işleri yapacak işçiler sınıfına ihtiyaç vardır. Bekçiler veya savaşçılar sınıfı, iç huzur ve güvenlikle, dışarıdan gelecek tehlikelere karşı devletin varlığını korumakla görevlidirler. Bunun için bekçiler sınıfı, işçilerden daha önemlidir. İşçiler, köylüler ve zanaatkârlardan oluşan sınıfın üzerine düşen görevi yapmaları, ayrıca bekçilerin emirlerine uymaları yeterlidir. Bu sınıfın erdemleri çalışmak ve itaattir.

Devlet Anlayışı Bekçiler sınıfı devletin yapısını yakından bilmek zorundadır. Bu durumda bekçiler sınıfının iyi bir öğretim ve eğitimden geçmeleri gerekir. Bu sınıfın erdemi cesarettir. Ancak cesur olmak uğruna vahşi ve kaba olmaması gereken bekçiler halkın koruyucusu olacaktır. Bu sınıf beden eğitimi, irade eğitimi, müzik eğitimi ve jimnastik eğitimi alacaklardır. Platon bayanların da, tıpkı erkekler gibi, aynı vücut ve ruh eğitiminden geçmek suretiyle, bekçilik sınıfı için elverişli olabileceklerini kabul eder. İdeal devlette köylüler, işçiler, zanaatkârlar kendi aralarında diledikleri gibi evlenip çocuk sahibi olabilirler. Bekçiler ise ancak devletin izniyle evlenebileceklerdir. Bu sınıftaki evleneceklerin her yönüyle birbirine uygun, birbirilerinin dengi olmalarına itina edilecektir. Bunlardan doğacak çocukların da seçme insanlar olması gerekir. Seçim evliliğinin ürünü olan çocuklar, doğar doğmaz anne ve babalarından alınarak devlet eliyle eğitilir Devlet ocağında yetiştirilen çocukların anne ve babaları tarafından tanınmalarına hiçbir şekilde imkân verilmeyecektir. Aynı neslin çocukları birbirlerini kardeş kabul edecek, bir evvelki nesle ise anne-baba gözüyle bakacaklardır.

Devlet Anlayışı Üçüncü bir sınıftır. Devletin zorunlu uygulaması konusunda bu sınıf karar verir. Bu kararlara diğer sınıfların boyun eğmesi tabiîdir. Yöneticiler, bekçilerin aldığı eğitim ve öğretimden başka felsefe öğrenimi de göreceklerdir. Platon felsefe ile iyi idesinde sembolleşen varsayımı vurgulamaktadır. Filozoflar hükümdar olduğu gün ideal devlet gerçekleşir. Platon’un ideal devletini bir aristokratlar zümresi yönetir. Ona göre “filozof, devletlerde hükümdar olmadıkça veya şimdi kral ve hükümdar adı verilenler ciddî ve gerçek olarak filozof olmadıkça, devletlerde, hatta genel biçimde, insan türünde bulunan kötülüklerin sona ermesi mümkün olmayacaktır.” Platon’un ideal devletinde bekçilerin sayısı 1000 civarındadır. Bu devlette vatandaşların sayısı da sınırlı olmalıdır. Şehir devletinin etkisinde kalan Platon’a göre devlet nüfusu belli sayıyı aşarsa o zaman koloniler kurulmalıdır. Devlet hiçbir zaman, bir bakışta kavranamayan büyüklüğü aşmamalıdır.

Devlet Anlayışı Platon’a göre yanlış devlet şekilleri: Askeri (militarist) devlet, yani askerler sınıfının egemen olduğu devlettir. Bu devlet şekline Platon timokrasi ismini verir. Böyle bir devlette şan ve şeref, tabiî olarak, en yüksek erdem, en yüksek değer şeklinde yorumlanır. Bu devlet şeklinde savaş amaçtır. Bireylerde şan ve şeref duygusu hakimdir. Servetin egemen olduğu devlet (Plutokrasi). Bu devletin karakteristik özelliği, zenginler ile yoksullar arasındaki nefrettir. Bir tarafta zengin olanlar, diğer tarafta ise zengin olmak isteyenler vardır. Bu iki sınıf arasında son derece keskin zıtlık ve kin vardır. Böyle bir devlette her şey servet zenginliğine yönelmiştir. Üçüncü yanlış devlet şekli demokrasidir. Demokrat devletin tüm kaderini Halk Meclisi ve bu mecliste esen hava belirler. Bu Halk Meclisi demagoglar tarafından ustalıkla yönetilir. Bu tip bir devlet şeklinde, devlet, sürekli dalgalanan heyecan ve tutkuların elinde perişan olur, vatandaşlara akıl değil heyecan hakim olur Dördüncü yanlış devlet şekli, tek yanlı devlet şekli olan despotik (müstebit tyrannie) devlettir. Bu devlet şekli ya zalim ya da köle tipi insanlar yetiştirir. Her köle zalim bir ruh taşır; kölelikten kurtulur kurtulmaz hemen bir zalim kesilir. Bu yanlış devlet şekillerinden her biri kendine has yanlış bir insan tipi oluşturur.

Platon Felsefesi – Örnek Quiz Soruları Aşağıdakilerden hangisi Platon'un koruyucular hakkındaki görüşlerinden biri değildir. A) Koruyucular ortak-yalın bir yaşam sürmeli. B) Aile kurumu kaldırılmalı. C) Kadın-çocuk orkaklığı olmalı. D) Sıkı düzen ve katı kurallarla eğitilmeli. E) koruyucuların mülkiyet hakkı olmalı.

Platon Felsefesi – Örnek Quiz Soruları Aşağıdaki yargılardan hangisi Platon hakkında doğru değildir? A) Platon'un diyaloğları kronolojik açıdan "gençlik", "geçiş" ve "olgunluk" dönemi diye üçe ayrılır. B) Platon'un gençlik diyaloğlarında Sofistlerle diyaloğa girer ve herhangi bir sonuç belirtilmez. C) Platon, olgunluk döneminde "idealar felsefesini" ortaya koyar. D) Platon'un düşüncesinde toplumsal ve siyasi sorunlar idealar felsefesinden ayrı ele alınmıştır. E) Platon'un olgunluk dönemi diyaloğlarında kendi görüşlerin serdeder.

Platon Felsefesi – Örnek Quiz Soruları Aşağıdakilerden hangisi Platon'un ideayı kanıtlamak için kullandığı örneklerden biri değildir? A) Geometrik şekiller B) Eşitlik, güzellik gibi kavramlar C) Parmenides'in varlık kuramı D) Sokrates'in tümelleri E) Demokritos'un atomculuk öğretisi

Platon Felsefesi – Örnek Quiz Soruları Aşağıdakilerden hangisi Platon'un ruh hakkındaki görüşlerinden birini yansıtmaz? A) Nasıl idea nesnesinden üstün ise, tanrısal nitelik taşıyan ruh da bedenden üstündür. B) Ruhla beden birlikte olduğunda doğa bedene köleliği ve boyun eğmeyi ruha da etkilemeyi ve yönetmeyi verir. C) Ruh, idealar alanı ile bağlantılı olduğu için sadece manevi güçü gözetir. D) Bedenin iyiliği ruha bağlıdır. E) Ruh, biri beyaz diğeri yağız olan iki at tarafından çekilen arabada sürücüyü temsil eder.