Başlangıç Hükümleri- 1. Hafta

Sosyal Düzen Kuralları: Toplum içinde yaşayan kişilerin ödev ve yetkilerini düzenleyen kurallardır. Türleri: 1- Din Kuralları 2- Ahlâk Kuralları 3- Görgü Kuralları 4- Hukuk Kuralları

HUKUK: Toplumda kişilerin davranışlarını ve ilişkilerini düzenleyen Uyulması devlet zoruna (yaptırıma) bağlanmış sosyal düzen kurallarının bütünüdür.

Hukukun Çeşitli Anlamları: 1- POZİTİF HUKUK (Yürürlükteki Hukuk): Belirli bir zamanda, belirli bir ülkedeki ilişkileri düzenleyen hukuk kuralları bütünü. (de lege lata) 2- İDEAL HUKUK (Doğal/Tabiî Hukuk):Yürürlükteki hukuktan soyutlanmış olarak her zaman, her yerde toplum ihtiyaçlarına en adil şekilde cevap verecek hukuk kuralları bütünü. (de lege ferenda)(Kaynağı tartışmalı: Doğa kuralları, ilâhi irade, insan aklı)

KAMU HUKUKU – ÖZEL HUKUK AYRIMI: Kamu hukuku; kamu gücü ve otoritesi ile donatılmış kişilerin (örn, devlet, belediye) bu güce dayanarak, kamu otoritesine tâbi kişiler ile ve birbirleri ile girdikleri ilişkileri düzenler. ≠ Özel hukuk; eşit şart ve yetkilerle donatılmış kişilerin kendi aralarında girdikleri ilişkileri düzenler.

Kamu Hukukunun Dalları: Örn; devletler kamu hukuku, anayasa hukuku, idare hukuku, vergi hukuku, ceza hukuku Özel Hukukun Dalları: Örn; medenî hukuk, ticaret hukuku, devletler özel hukuku Karma Hukuk Dalları: Örn; iş hukuku, medenî usul hukuku, icra iflâs hukuku

Medeni Hukuk: Bir ülkedeki hukuk süjelerinin - kişisel durumlarını - aile ilişkilerini - malvarlığı değerleri üzerindeki hak ve yetkilerini - diğer kişiler ile borç ilişkilerini - ölümlerinden sonra malvarlıklarının akıbetinin ne olacağını düzenleyen hukuk dalıdır. Medenî Hukukun Konusu: kişiler hukuku, aile hukuku, eşya hukuku, miras hukuku, borçlar hukukudur.

Medeni Hukukun Düzenlenişi Bakımından Başlıca Hukuk Sistemleri: 1- Roma-Cermen Hukuk Sistemi: Temeli M.S. 6. yy.da Bizans İmparatorluğunda medeni hukuk kurallarının Corpus iuris civilis adı altında biraraya getirilmesine dayanır. Bireyci ve liberaldir. İrade özerkliğini esas alır. Özel mülkiyete ve miras düzenine dayanır. Kamu hukuku- özel hukuk ayrımı vardır. Cumhuriyet döneminde Türkiye bu sisteme dâhil olmuştur.

2- İslam Hukuku: İslam dininin esaslarına dayanan hukuk sistemidir. Kaynakları: 1. Kur’an 2. Hadis ve sünnet 3. İcma 4. Kıyas (İçtihat) Cumhuriyet dönemine kadar Türkiye’de uygulanmıştır.

3- Anglo-Amerikan Hukuk Sistemi: Ortak Hukuk: İngiltere’de orta çağda kraliyet mahkemesi kararları ile dağınık örf-adet hukuku kurallarının birleştirilmesi ile oluşan hukuk + Hakkaniyet Hukuku: Mahkemelerin olayları hakkaniyete göre çözmelerine dayalı hukuk Yazılı Hukuk: İngiltere’de 20. yy.da kanunlaştırma hareketleri ile başlayan hukuk kurallarının kanunlaşarak yazılı hale gelmesi ile oluşan hukuk. Örf-adet kuralları ve içtihatlar hukukun aslî kaynakları arasında yer alır.

4- Sosyalist Hukuk Sistemi: Marksist felsefeye dayanır. Kamu hukuku – özel hukuk ayrımı yoktur. Toplumun çıkarları, bireyin çıkarlarının önündedir. Üretim araçları üzerinde özel mülkiyeti ve miras hakkını reddeder.

KANUNLAŞTIRMA HAREKETLERİ: 1800’lerde Avrupa’da dağınık durumdaki örf-adet kurallarına dayalı hukuk kurallarını bütün ülkede uygulanacak kapsamlı kanunlar altında toplama eğilimi başladı. 1794 Prusya Genel Kanunu 1804 Fransız Medeni Kanunu 1900 Alman Medeni Kanunu (BGB) 1881 İsviçre Medeni Kanunu (ilk hali) 1912 İsviçre Medeni Kanunu ve İsviçre Borçlar Kanunu

Kanunlaştırma Yöntemleri: 1- Kazuistik Yöntem: Amaç, ortaya çıkabilecek her türlü uyuşmazlığı önceden düşünerek, her biri için ayrı ayrı, ayrıntılı çözüm üretmektir. 2- Soyut Yöntem: Amaç, ayrıntılar üzerinde durmadan genel tanımlar ve ilkeler ortaya koyup, bunları hükmün kapsamına giren olaylara uygulamaktır.

Türkiye’de Medeni Hukuk Alanında Kanunlaştırma Hareketleri: 1- Osmanlı İmparatorluğu Dönemi: -Mecelle 2- Türkiye Cumhuriyeti Dönemi: 1926 tarihli Medeni Kanun ve Borçlar Kanunu 2001 tarihli Medeni Kanun 2011 tarihli Borçlar Kanunu