Ruminantlarda gebelik fizyolojisi ve patolojisi Prof. Dr. Rıfat Vural

İNEKLERDE GEBELİK KAYIPLARI FERTİLİZASYON ORANI : %90 BUZAĞILAMA ORANI : %40-56 KAYIP :~ %40

İneklerde %40 oranındaki gebelik kayıplarının dağılımı İlk 16 gün : %70-80 28-84 gün aralığı : %7

Gebelik Kayıplarının Nedenleri Genetik sorunlar High density single nucleotid polymorphisim (SNP) gen typing : Ticari test kitleri vardır. 1/29 Robertsonian kromozamal lokasyon : İsveç Kırmızısı ineklerde /etçillerde önemli genetik sorundur. uridine monophosphate synthatase (DUMPS) enzim yetmezliği : Holstein ineklerde geç dönem embriyonik ölüm nedenidir (40-50 gün aralığı)

Gebelik Kayıplarının Nedenleri-2 Düvelerde Tohumlama Yaşı İdeal tohumlama yaşı : 15-16 ay 26 ay yaştan itibaren her bir tohumlamada gebe kalma şansı %13 azalır. OBEZİTE –YÜKSEK VUCUT KONDİSYON SKORU

Gebelik Kayıplarının Nedenleri-3 Tohumlama öncesi seksüel siklusta kan progesteron düzeyi : Luteolizis dönemindeki kan P4 düzeyi ile embriyo yaşam kalitesi arasında pozitif ilişki vardır. Yüksek P4 düzeyi : LH salınım sıklığını artırır. Folikül içi 17-β-östrodiol düzeyi yükselir. Endometrium morfolojisini düzenler Folikül maturasyonunu pozitif yönde etkiler.

Gebelik Kayıplarının Nedenleri-4 Tohumlama anında kan P4 düzeyi 0.3-0.5 ng/ ml¯¹ üzerinde ise : Tam luteal gerileme yoktur. Fertilizasyon oranı düşer. Embriyonik ölüm şansı yüksektir. Ovulasyon şekillenmeyebilir. Spermin ovidukta yönlenim hızı yavaşlar.

Gebelik Kayıplarının Nedenleri-5 Tohumlama sonrası kan P4 düzeyi : Ovulasyonu izleyen 5-6-7 inci gün P4 düzeyi oldukça önemlidir. 5 inci gün 4 ng/ ml¯¹ ≤ 6 ıncı gün 6 ng/ ml¯¹ ≤ 7 inci gün 8 ng/ ml¯¹ ≤ beklenir. Yüksek enerjili gıda yüksek karaciğer metabolizması Steroid YIKIMLANMASI 4-7 gün aralığında P4 uygulaması ? 5 inci Günde HCG veya GnRH uygulaması ?

Gebelik Kayıplarının Nedenleri-6 Rasyon düzenlemeleri ve Negatif Enerji Dengesi(NEB) NEB ile folikül kalitesi arasında negatif ilişki vardır. Obezite ve serum insulin düzeyinin artması ile folikül kalitesi arasında negatif ilişki söz konusudur. Glukogenik beslenme Lipogenik beslenme : preovulatör folikülde östrodiol salınımı artar Tohumlama anında ani gıda değişimi negatif etkioluşturur.

Gebelik Kayıplarının Nedenleri-7 Enfeksiyöz hastalıklar Bakteriyel nedenler Brusellozis/Tuberkulosis/Leptosprosis/listeriosis Viral etkenler BVD / IBR /Mavi Dil Paraziter etkenler Neosporosis /Toxoplasmosis Mikotoksikozisis

Gebelik Kayıplarının Önlenmesi Kaliteli Kaba Yem-Dengeli rasyon-yeterli yemlik VKS takibi , obezitenin önlenmesi Yem hijyeni-MİKOTOKSİKOZİSİN önlenmesi Tohumlama anında ani yem değişimlerinin önlenmesi Yüksek protein içeriğinden kaçınılması Kızgınlık takibi-yanlış zamanda tohumlama Yüksek kaliteli semen/saklama/genetik testler Isı stresine karşı önlem İnsulin ve IGF-1 düzeyi takibi MERA SİSTEMİNE DAYALI YETİŞTİRME

İneklerde Vagina Sarkması Gebeliğin son 1/3 döneminde Güç doğum sonrası Foliküler kist olguları veya östrüs döneminde Embriyo verici hayvanlarda karşılaşılır.

Vagina sarkmasının nedenleri-1 Genetik Etçil ırklarda daha sık rastlanır (Hereford/Charalois /Limousin) Matrix metalloproteinaz (MMP-1) / Tissue inhibitor protein of MMP-1 (TIMP-1) oranı : yüksek MMP-1 oranı kollegan dokuları yıkımlar . Olgu yavrulara aktarılır.

Vagina sarkmasının nedenleri-2 Beslenme Kötü kaliteli kaba yem Yüksek miktarda konsantre yem Hipokalsemi Yüksek fito-östrogen içerikli gıdalarla besleme Yonca Baklagiller (soya fasulyesi) Mercimek

Vagina sarkmasının nedenleri-3 Yem Hijyeni-MİKOTOKSİKOZİS Fusariumlar tarafından salgılanan «Zeoralenone» Östrodiol 17 beta reseptörlerine bağlanır. Vulva-vaginit / vulva ödemi/servikal mukus akıntısı / meme dokusunun gelişimi neden olur. PlFusariumlar tarafından salgılanan «Zeoralenone» asenta kaynaklı östrogen hormonu artışı

Klinik Görünüm Birinci Derece : vvagina mukozasının hayvan yattığında gözlenmesi İkinci Derece : Vagina mukozası hayvan ayakta veya yatarken sürekli dışarıda Üçüncü Derece : Vagina mukozası serviks ile birlikte dışarı sarkar. Dördüncü Derece : Vagina mukozası nekrotik

Vagina sarkmasının komplikasyonları İdrar kesesi prolapsusu İdrar kesesinin aşırı dolgunluğu-uretral obstriksiyon-ruptur Mukoza nekrozu Barsak-uterus dokusu evarsiyonları

Tedavi Alt epidural anestezi Lidocain %2 : 6-8 ml veya Bupivacaine : 6-8 ml (uzun etkili) 0.5ml xylazine +0.5 ml Lidocaine%2 + 4 ml Serum fizyolojik Hidroprogesteron enjeksiyonları (İM, 500mg /haftada 2 gün) Buhner dikişi Basit vulva dikişi Vaginanın gluteal kas dokusuna tesbiti Servikoplasti

Hidroallantois Allantois sıvısı 8-15 LT 200 LT İnsidensi : Nedenleri : Normal koşullarda : 1/7500 gebelik İn vitro fertilize gebelik : 1/200 gebelik Nedenleri : Plasentom sayısının yetersiz olması Isı stresi Beslenme sorunu : Vit A-iz element yetersizliği Kurak mevsimlerde mera kalitesizliği

Hidroallantois -Tanı Gözlem –Fiziki muayene Bulguları Rektal Muayene Abdomenin çift taraflı aşırı genişlemesi Dehidrasyon Konstipasyon / İştahsızlık/rumen atonisi Rektal Muayene Yavruya ulaşılamaz Karunkulalar çok küçük belli –belirsizdir. Yavru çok küçük ve ödemlidir

Hidroallantois-tedavi Serviks kapalı ise : PGF2alfa-Deksametazon(20-30mg) +24 ve 48 saatte Östrodiol benzoat (2-5 mg) + PGE2 (Misoprostol-Cytotec-tablet –serviks ağzına ) Ağız yolu ile ve damar içi sıvı takviyesi Trokar ile plasental sıvının kademeli boşaltılması Sezaryan operasyonu Mecburi kesim

Mumyalaşmış Yavru-Mumificatio feti Gelişimi-klinik görünümü Dehidrasyon Fötal ve plasental sıvıların emilimi Fötüs ve uterus arasında kanama (Hematik tip) Fötal zarlarda atrofi Uterus involusyonu Serviks kapalı Korpus luteum kalıcı

Mumyalaşmış Yavru-Mumificatio feti Nedenleri BVD Virus Tritriomoniasis Göbek kordonu damarlarının vazokontraksiyonu Oksitosin enjeksiyonları Lokaş anesteziklerin damar içi uygulanması

Mumyalaşmış Yavru-Mumificatio feti Tanı Vaginadan nedensiz kanlı akıntıların gözlenmesi Gebelik süresinin uzaması Yaklaşan doğumun belirtilerinin olmaması REKTAL PALPASYON

Mumyalaşmış Yavru-Mumificatio feti Tedavi PGF2 alfa enjeksiyonu 24 ve 48 inci saatlerde Östrodiol benzoat enjeksiyonu (2-5 mg) 24 ve 48 inci saatlerde serviksin vaginal çıkışına PGE2 tablet (misoprostol-cytotec) Sezaryan operasyonu Kolposkopik Sağ fossaparalumbal yaklaşım

Fötüsün maserasyonu –Maceratio feti Nedeni-tanı-klinik yaklaşım Uterus içinde ölen yavrunun atılamaması ve vaginal bakteriler tarafından putrifikasyona uğraması Prulent akıntı Cerviks kısmen açık Korpus luteum luteolitik Uterus involusyonu Uterus içinde kemik dokuların hissedilmesi

Fötüsün maserasyonu –Maceratio feti Nedeni-tanı-klinik yaklaşım Kesin bir tedavisi yoktur PGF2 alfa +östrodiol enjeksiyonu ??? Sezaryan operasyonu kontraendikedir.