NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ Kişilik kuramlarI BURRHUS FREDERICK SKINNER NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © İktisadi, İdari ve Sosyal Bilimler Fakültesi iisbf.nisantasi.edu.tr

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © FREDERICK SKINNER Burrhus Frederick Skinner’in Yaşam Öyküsü Burrhus Frederic Skinner Pennsylvania'nın Susquehanna kasabasında 20 Mart 1904'te doğdu. Lisans düzeyinde hiçbir psikoloji dersi almamış olmasına rağmen Harvard’da psikoloji alanında yüksek lisans programına kabul edilen Skinner, bu eğitim sırasında Pavlov ve Watson’ın çalışmalarından çok etkilendi, davranışçı bir yönelim edindi ve yaşamı boyunca da bu yönelimini hiç yitirmeyerek radikal davranışçılığın en önemli temsilcisi olmayı sürdürdü. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © FREDERICK SKINNER Radikal Davranışçılık: Temel Kavramlar ve İlkeler Kendi davranışçılık anlayışını Radikal Davranışçılık olarak adlandıran Skinner aynı zamanda bir determinist ve çevrecidir. Determinist olarak özgür irade kavramına karşı çıkmış ve insan davranışlarının gözlenebilir her olgu gibi birtakım yasalarca belirlendiğini ve bilimsel olarak incelenebileceğini öne sürmüştür. Çevreci olarak da psikolojinin, davranışları organizmanın fizyolojik ya da yapısal bileşenleriyle değil, çevresel uyarıcılar temelinde açıklaması gerektiğini belirtmiştir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © FREDERICK SKINNER İnsanın Doğası Skinner’a göre insanoğlunun amaçlılık, hedef oluşturma ya da irade gibi bir kapasitesi yoktur. İnsanın tüm davranışları daha önceki koşullanmalara bağlı olarak oluşmaktadır. Su içmemizin ya da terlememize neden olan ceketimizi çıkarmamızın nedeni, bunu yapmayı planlamış olmamız değil daha önce bunları yaptığımızda pekiştirilmiş olmamızdır. Skinner insanların kendi yaşamları üzerinde özgür seçimler yapabildikleri yanılsamasına sahip olduklarını belirtmektedir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © FREDERICK SKINNER Kişiliğin Yapısı Radikal davranışçı yaklaşımı nedeniyle Skinner soyut yapısal kavramlar kullanmayı reddetmektedir. Skinner’a göre kişilikte görece durağan ve sürekli olan şey pekiştirildiği için sıklaşmış olan davranışlar yani alışkanlıklardır. Skinner bu nedenle kişiliğin yapısı konusunda spekülasyonlar öne sürmek yerine bu davranışların nasıl kazanıldığı üzerinde durmayı tercih etmiştir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © FREDERICK SKINNER Kişiliğin Gelişimi Kişiliğin bireyin koşullanma geçmişini yansıtan davranış alışkanlıkları olduğuna inanan öğrenme kuramcılarının öncüsü olan Skinner’a göre insan davranışlarının nedeni ve kişiliğin gelişimi kişinin öğrenme tarihçesinde yatar. Skinner insan davranışlarının doğurduğu sonuçlara bağlı olarak koşullandığını öne sürmekte ve bu durumu edimsel koşullanma olarak adlandırmaktadır. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © FREDERICK SKINNER Eleştiriler ve Değerlendirme 1920’li yıllarda ortaya çıkan davranışçı yaklaşım günümüzde eskisi kadar olmasa da yine de etkisini sürdürmektedir. Skinner, yaptığı çalışmalar ve yazdığı kitaplar nedeniyle hem psikoloji alanından hem de alan dışından birçok kişi tarafından ciddi eleştiriler almıştır. Radikal davranışçılığa yöneltilen eleştirilerin başında, yalnızca gözlenebilir davranışlara odaklanılarak davranışın farklı yönlerinin görmezden gelinmesi ve fareler ve güvercinler üzerinde elde edilen bulguların insanlara genellenmesi konuları gelmektedir. Her ne kadar Skinner’in ortaya koyduğu hipotezler bilimsel olarak sınanabilir bir nitelik taşısa ve benimsediği yöntemlere söylenecek söz bulunamasa da, bu yöntemlerin bilimsel olmakla birlikte insan davranışının ve kişiliğinin anlaşılmasında yeterli olmadığı öne sürülmüştür. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © kaynaklar Yazgan İnanç, Banu; Yerlikaya, Esef Ercüment. (2012), Kişilik Kuramları, 9.Basım, Pegem Akademi, Ankara. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©