Türkiye iklimi Türkiyenin iklimini etkileyen faktörler MATEMATİK KONUM Türkiye 36° – 42° kuzey enlemleri ile 26° –45° doğu boyları arasında yer alır. Bu konumu iklim özellikleri üzerinde etkili olmuşltur.Türkiye’nin kuzeyinde daha soğuk, güneyinde ise daha s›cak iklim şartlar› hakimdir.Türkiye’de matematik konum özelliğine bağl› olarak ılıman iklim flartları görülür. Bunun sonucunda; 4 mevsim özellikleri belirgindir. Güneyden kuzeye gidildikçe Güneş ışınlarının düşme açısı küçülür. Kuzeyden gelen rüzgarlar sıcaklığı düşürürken güneyden gelenler yükseltir. Batı rüzgarlarının etkialanındadır. Kış mevsiminde cephesel yağışların görülmesi.

Özel iklim Etrafındaki Denizlerin Etkisi Türkiye’nin üç tarafı denizlerle çevrilidir. Bu özelliğine bağlı olarak kıyı kesimlerinde ılıman iklim şartları görülür ve buralarda yıllık ve günlük sıcaklık farkları azdır.iç kesimlere doğru gidildikçe denizin ılıman etkisi azalır, yıllık ve günlük sıcaklık farkları artar. Kıyı kesimlerinde nemlilik oranı yüksek olduğu için bu kesimlerde yıllık yağış miktarı fazla ve bitki örtüsü iç kesimlere nazaran daha gür olur.

Yer Ş ekillerinin etkisi Türkiye’de yeryüzü şekilleri kısa mesafede farklılık gösterir. Buna bağlı olarak iklim ve bitki örtüsüde kısa mesafelerde çeşitlilik gösterir. Yeryüzü şekillerinin uzanış doğrultusu da iklim üzerinde etkili olmuştur. Karadeniz ve Akdeniz kyılarında dağlar kıyıya paralel uzanır.Bu kesimlerde denizin ılıman etkisi iç kesimlere sokulamaz.Böylece kıyı kesimlerinde ılıman iklim şartları görülürken iç kesimlerde ise daha sert iklim şartları etkili olur. Ege kıyılarında ise dağlar kıyıya dik uzanır. Bu kesimde denizin ılıman etkisi denizden km kadar iç kesimlere sokulur.

Etrafındaki Karaların Etkisi Türkiye, batısında Avrupa,kuzeyinde Sibirya, güneyinde ise Arabistan ve Afrika kara kütleleri arasında yer alır. Buna bağlı olarak kış mevsiminde kuzeydeki karakütlelerinin etkisiyle soğuk hava akımları, yaz mevsiminde ise güneydeki kara kütlelerinin etkisiyle sıcak hava kütleleri ülkemizde etkiliolur. Yükselti Türkiye ortalama yükseltisi fazla olan bir ülkedir. (1132m). Yükselti batıdan doğuya gidildikçe arttığı için; Doğuya gidildikçe sıcaklık azalır. Nem miktarı azalır. Sıcaklık farkları artar. Donlu ve karlı gün sayısı artar. Ürünlerin olgunlaşma süresi uzar. Yükseltiye bağlı olarak sıcaklığın değişmesi tarım, hayvancılık, yerleşmeve bitki örtüsü üzerinde etkili olur.

Bakı Türkiye, Kuzey Yarımküre'de orta kuşakta bulunduğu için dağların güneye bakan yamaçları bakı etkisindedir. Bu yamaçlarda; Güneşlenme süresi uzundur. Kalıcı kar alt sınırı, tarım, orman, yerleşme üst sınırı daha yüksektedir. Ürünlerin olgunlaşma süresi kısadır. Karadeniz Bölgesi'ndeki dağların ku-zeye bakan yamaçları daha ılıman-dır. Bu durumun nedeni denizelliktir. Bakı etkisine ters düşer.

TÜRK İ YE'DE İ KL İ M ELEMANLARI Sıcaklık Ülkemizde sıcaklık kıyılarda enlem farkına, iç kesimlerde ise karasallık, yükselti, yerşekillerine göre değişmektedir. Ocak Ayı Sıcaklık Dağılışı: 1.En yüksek sıcaklıklar enlem ve denizelliğin etkisine bağlı olarak Akdeniz kıyılarında görülür. 2.En düşük sıcaklıklar karasallık ve yükseltinin etkisine bağlı olarak Do¤u Anadolu ile Kuzeydoğu Anadolu’da görülür. 3.Sıcaklık değerleri güneyden kuzeye doğru gidildikçe azalır. Karadeniz kıyılarına yaklaşınca denizelliğin etkisinden dolayı sıcaklık değerleri tekrar artar. 4.Yükseltinin etkisinden dolayı batıdan doğuya doğru gidildikçe sıcaklık değerleri azalır. 5.Kıyı kesimlerde 12 °C’ye kadar yükselen sıcaklıklar Doğu Anadolu’da -15 °C’yekadar düşer. 6.Güneyden kuzeye doğru sıcaklık değişimi bazı yerlerde enlem etkisi ile çelişir. 7.Türkiye’nin büyük bir kısmında ortalama sıcaklık değerleri 0 °C’nin altındadır

Yıllık Ortalama Sıcaklık Dağılışı 1.En yüksek sıcaklıklar Güneydoğu Andolu ile Akdeniz ve Ege kıyılarında görülmektedir.Bu durum üzerinde enlem, basınç merkezleri ve güneyden esen sıcak hava kütlelerinin etkisi bulunmaktadır. 2.Sıcaklık değerleri güneyden kuzeye doğru azalır. Ancak düzenli bir azalma görülmez.Bu durum üzerinde yer şekillerinin çeşitliliği ve denizellik etkili olmuştur.– 3.En düşük sıcaklıklar karasallık ve yükseltinin etkisi ile Kuzeydoğu Anadolu ile Doğu Anadolu’da görülür. 4.Yılllık sıcaklık farkı 24 °C’den fazladır. 5.Batıdan doğuya doğru gidildikçe yükseltinin artmasına bağlı olarak ortalama sıcaklık değerleri azalır. 6.Karadeniz k›y›lar›nda denizelli¤in etkisiyle s›cakl›k de¤erleri Orta Anadolu ve Doğu Anadolu’ya göre daha yüksetir. Bu durum enlemin etkisine ters düşer.

Temmuz Ayı Sıcaklık Dağılışı 1.Temmuz ayında en yüksek sıcaklıklar ortalama °Cile Güneydoğu Anadolu’da görülür. Bu sıcaklık değerleri üzerinde enlem ve güneydeki çöller üzerinden gelen sıcakve kavurucu hava akımları etkili olmuştur. 2.En düşük sıcaklıklar Doğu Anadolu ile Kuzeydoğu Anadolu’daki yüksek dağlık bölgelerde görülür. Bu durum üzerinde yükselti etkili olmuştur. 3.En düşük ve en yüksek sıcaklıklar arasında yaklaşık 30°C’lik fark vardır. 4.Batı Anadolu ile Orta Anadolu’da sıcaklık değerleri güneyden kuzeye doğru enlemin etkisine uygun bir şekilde azalır. 5.Türkiye’nin büyük bir kısmında ortalama sıcaklık değerleri °C arasındadır.

TÜRKİYE'DE BASINÇ MERKEZLERİ Türkiye, matematik konumu nedeniyle yaz ve kışmevsimlerinde farklı basınç merkezlerinin etkisi altınagirer. 1. İzlanda Dinamik Alçak Basıncı:60° Kuzey enleminde İzlanda dolaylarından kaynağınıalır. Günlük hareketin etkisiyle oluşmuştur.Türkiye'de yıl boyu etkilidir. Ancak kış aylarında etksidaha fazladır. Kışların ılıman geçmesine neden olur.Türkiyede bol kar yağar. 2.Asor Dinamik Yüksek Basıncı:30° enlemlerindeki Asor Adaları çevresinde oluşur.Türkiye'de yıl boyu etkilidir. Ancak yaz mevsiminde etkisi daha fazladır. Türkiye'ye kuzeybatıdan gelir ve kuraklık görülmesine neden olur 3.Sibirya Termik Yüksek Basıncı:Rusya'nın kuzeyinde oluşur. Oluşumunda Dünya'nın şekli etkilidir. Ülkemizde kış aylarında etkisi belirgindir. Kışların soğuk ve sert geçmesine neden olur. 4.Basra Termik Alçak Basıncı:Türkiye'de yazın etkilidir. Ülkemize güneydoğudan sokularak sıcaklığı ve buharlaşmayı artırır

RÜZGARLAR Türkiye Kuzey Yarımküre'de yer aldığı için kuzeyden gelen rüzgarlar sıcaklığı düşürürken güneyden gelenler sıcaklığı yükseltici etki yapmaktadı NEMLİLİK VE YAĞIŞ Ülkemizde kıyı kesimler, iç kesimlere oranla daha nemli olduğu için sıcaklık farkları daha azdır.Buna bağlı olarakta yağış kıyı kesimlerde daha fazladır. Türkiye üç tarafı denizlerle çevrili olduğu için kıyı kesimlerinde nem oranı yüksektir.Dolayısıyla kıyı kesimlerinde yıllık ve günlük sıcaklık farkı iç kesimlere göre daha azdır. Mutlak nem oranı en fazla Akdeniz Bölgesi'ndedir Bağıl nem oranı en fazla Doğu Karadeniz Bölümü'ndedir. Maksimum nem oranı yaz aylarında en fazla Güneydoğu Anadolu Bölgesi'ndedir. Buna bağlı olarakta bu bölgede buharlaşma en fazladır.

Maksimum nem oranı yaz aylarında en fazla Güneydoğu Anadolu Bölgesi'ndedir. Buna bağlı olarakta bu bölgede buharlaşma en fazladır.

Türkiye'de Görülen Yağışlar 3 'e ayrılır: a.Orografik (Yamaç) Yağışlar: 1.Türkiye’de Karadeniz ve Akdeniz kıyılarında hakim olan yağış türüdür. 2.Karadeniz üzerinden gelen nemli hava akımları denize paralel uzanan Kuzey Anadolu Dağlarına çarpıp yükselir. Böylece Karadeniz’e paralel uzanan dağların denize bakan yamaçları bol miktarda yağış alır. 3.Nitekim Rize yıllık ortalama mm’lik yağış miktarı ile Türkiye’nin en fazla yağış alan yeridir. 4.Karadeniz Bölgesi’nde kuzeybatıdan gelen rüzgarın etkili olduğu günlerde özellikle Doğu Karadeniz’de yağış miktarı artar. 5.Batı ve Orta karadeniz kesimlerinde dağların yükseltisi Doğu Karadeniz’e göre daha azdır. Buna bağlı olarak yıllık ortalama yağış değerleri de daha düşüktür. 6.Orta Karadeniz kesimlerinde yağışın Doğu ve Batı Karadeniz’e göre daha az olmasında yükseltinin az olması ile birlikte dağların kıyıya daha uzak olması da etkili olmuştur.

.Konveksiyonel (Yükselim) Yağışlar: 1.Türkiye’de Orta Anadolu ile Erzurum ve Kars çevresinde etkilidir. 2.Orta Anadolu’da ilkbahar mevsiminde etkili olur ve bu çevrede yıllık yağışın büyük bir kısmı bu mevsimde görülür. 3.Bu yağışlar bu bölgedeki halk tarafından kırkikindi yağışlar olarak da ifade edilir. 4.Erzurum ve Kars çevresinde ise yükselim yağışları yaz mevsiminde görülür ve bu bölgede gür bir çayır örtüsünün ortaya çıkmasına neden olur. 5.Bitki örtüsünün gür olması çevrede büyükbaş hayvancılığın yaygınlaşmasına olanak sağlamıştır.

Cephesel (Frontal) Yağışlar: 1.Cephesel yağışlar matematik konumun sonucuna bağlı olarak ülkemizde görülür. 2.Özellikle kış mevsiminde Akdeniz, Ege ve Marmara kıyılarında etkili olur.