Dijital kütüphane işlevleri Dijital kütüphaneler Dijital kütüphane işlevleri görevleri Gurbet G. Evsel, Güz, 2015

Dijital kütüphane nedir? Dijital Kütüphane (DK), sayısal veya elektronik* kütüphane olarak da anılmaktadır. DK tüm materyaller dijital bir formatta yer almaktadır: metin, görsel malzeme, ses materyali, video, mikroform ve/veya diğer türleri.

Dijital kütüphane nedir? II Dijital kütüphaneler büyüklük ve kapsamı değişebilir, Bireysel veya kurumsal olarak oluşturulabilirler. Fiziksel kütüphane binaları veya kurumlar veya akademik kurumlara bağlı olabilirler. elektronik içerik yerel olarak depolanan veya bilgisayar aracılığıyla uzaktan erişilebilir olabilir ağlar. Bir elektronik kütüphane bilgi alma sisteminin bir türüdür.

Elektronik Kütüphane* vs Dijital Kütüphane Bir elektronik kütüphane dijital hem de analog formatta elektronik nesnelerden oluşur ve bu tür nesnelere erişim için elektronik ekipman gerekli. Bu kütüphanelerde basılı anlamda kitaplar da yer almaktadır. Dijital Kütüphane : Bu kütüphane türü sayısal nesnelerden ve hizmetlerden oluşmaktadır. Bu nesneler dijital cihazlar aracılığıyla işlenir. Bilgi e-bellek ya da optik disk gibi bir depolama ortamında bulunabilir ve geleneksel ya da basılı materyal içermez.

Dijital kütüphane işlevleri Dijital kütüphaneler teknolojiye dayalıdır, Fiziksel sınırlar yoktur, İstenilen zamanda ulaşılabilinir, Çoklu erişim mevcuttur, Yapısal yaklaşım, Enformasyona* erişim, Mekan, İletişim ağı, Maliyet, Saklama ve koruma. (Her türlü bilgi ve haber ile bu bilgi ve haberlerin iletilmesini, depolanmasını ve pazarlanmasını sağlayan araçların oluşturduğu bütünü)

Dijital kütüphanelerin tarihsel gelişimi: ABD Kongre Kütüphanesi 1990`ların başında "Amerikan Memory" adlı bir çalışma başlatarak Amerikan tarihi açısından önem taşıyan bazı belgeleri (içlerinde çoklu ortam türü belgeler de var) dijital ortama aktardı. Fransız Ulusal Kütüphanesi de belli başlı kaynakları dijital ortama aktarmak için önemli miktarlarda bütçe ayırmaya başladı. 1995 yılında Amerikan Ulusal Bilim Vakfı`nın (NSF) dijital kütüphane kurma girişimlerini (Digital Library Initiative) destekleme kararı alarak ilk aşamada altı üniversiteye parasal destek verdi. 1996 yılında İngiltere`de de üniversitelerin kurduğu Ortak Bilgi Sistemleri Komitesi (JISC) de eLib (Electronic Library) (www.ukoln.ac.uk/elib) projesini başlattı. İlk aşamada eLib projesi için üç yıllık bir destek sağlandı. Proje çerçevesinde dijital kütüphanelerle ilgili birçok rapor üretildi. ABD ve İngiltere`nin yanı sıra diğer ülkelerde de dijital kütüphane kurma konusunda çalışmalar devam etmektedir.

DİJİTAL KÜTÜPHANELERİN TÜRKİYE'DEKİ GELİŞİMİ Hacettepe Üniversitesi öncülüğünde 2009 Mayıs- 2011 Nisan dönemini kapsayan dijitalleştirme konulu AccessIT Projesi yapılmıştır. Europeana'ya (Avrupa Birliği Dijital Kütüphanesi)…Avrupa Dijital Kütüphanesi Europeana'da şu an yaklaşık 13 milyon dijital materyal bulunmaktadır. Türkiye'nin ilk %100 dijital kütüphanesi Adnan Büyükdeniz Dijital Kütüphanesi'dir. Bu kütüphane eski bir kilise kalıntısının restore edilmesiyle kurulmuştur.

DK bileşenleri İçerik secimi İçerik satın alma İçerik tanımlama İçerik yükleme DK sunucu: — İndeksleme ve Depo/ — DK icerigi, Arama & Sonuclar — Arama arayüzü Kullanıcı

DK YAPISI DK Sunucusu — Üst veri sunucusu — E-dokuman sunucusu — Indeks ( Üst veri, tam metin vb.) Erişim & Teslim Kullanıcı

Dijital obje/nesne Dijital Obje — Dijital dokuman (veri) — Üst veri — Tanımlayıcı

Dijital nesne Çeşitleri Metin Resim Animasyon Video Ses

dijital nesne dosya formatları Text için — ASCI 1 — Doğal formatı —HTML/ XML —PDF

dijital nesne dosya formatları II İmaj için — BMP —JPEG —PNG —GIF — TIFF

dijital nesne dosya formatları 111 Ses için —MIDI —WAV —MP3 —RAM/RA

dijital nesne dosya formatları 1V Video için — AVI — QUICK TIME MPEG/ MPG

dk avantajları Bilgiye internet aracılığı ile erişim Bilgiye hızlı ve kolay erişim Mekandan ve zamandan tasarruf Sürekli erişim imkanı Güncel bilgiye erişim Görüntü kalitesi Belgenin korunması ve saklanması

dk dezavantajları Internet erişim Telekomünikasyon masrafları Kalifiye eleman ihtiyacı Donanım ve yazılım gereksinimleri Standartların yoksunluğu Lisanslar, veri tabanları ve yüksek ücretleri

Tesekkurler sorular?