Yrd. Doç.dr. h. deniz gÜlleroĞlu Yetenek Testleri: Genel Yetenek Testleri/Özel Yetenek Testleri/Ayrıcalı Yetenek Testleri Yrd. Doç.dr. h. deniz gÜlleroĞlu

Genel Yetenek Testleri Mesleğe yöneltme, iş ve meslek seçme alanında, mesleğe yönelik yetenek boyutunu ölçmek amacı ile Amerika Birleşik Devletleri İş ve İşçi Bulma Kurumu tarafından 1962 yılında geliştirilmiştir (Özgüven, 2012). Genel Yetenek Test Bataryası iş arayanlara uygulanmaktadır. Faktör Analizi ile belirlenmiş 9 faktörü ölçmektedir. Bu faktörler, “Genel Yetenek”, “Sözel Yetenek”, “Sayısal Yetenek”, “Mekan İlişkileri”, “Şekil Algısı”, “Sekreterlik”, “Hareket Koordinasyonu”dur (Özgüven, 2012).

Genel Yetenek Testleri (GATB) Bu testlerin uygulanması yaklaşık iki buçuk saat sürmektedir. Test almak için okuma-yazma bilme, anadilini bilme gibi bireysel koşullar minimuma indirilmiştir (Özgüven, 2012). Bireysel puanlar standart puanlara çevrilerek, profil elde edilmekte, bu profil, çeşitli mesleklerin profilleri ile karşılaştırılarak, bireyin profilinin uyduğu iş veya mesleğe yönlendirilmektedir (Özgüven, 2012).

Farklı Yetenek Testleri (DAT) Psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerinde gerekli olan ve özellikle meslek seçimi ile ilgili temel bazı yetenekleri ölçmek üzere 1947 yılınca George K. Bennet, Harold G. Seashore, Alexander G. Wesman tarafından Farklı Yetenekler Testi Bataryası “Differential Aptitude Test Battery” hazırlanmıştır (Özgüven, 2012). Belirli bir amaç için bir araya getirilmiş test grubuna batarya denmektedir. Dat bataryasının amacı ortaokulun son yılı ile lise döneminde öğrencilerin ders ve meslek seçmeleri için gerekli temel yetenekleri ölçmektedir (Özgüven, 2012).

DAT Testlerinin Genel Özellikleri DAT testlerini hazırlayanlar, Spearman’ın genel yetenek (g) faktörü görüşünden farklı bir görüşle testleri hazırlamışladır (Özgüven, 2012). DAT testlerini hazırlayanlar yeteneği, “bireyin öğrenim yoluyla, müzikle ilgili bir ürünü meydana getirmede , bir dil konuşmada vb. gibi herhangi bir özel alanda bilgiler, beceriler kazanma, birtakım ürünler meydana getirmede var olan bireysel güç” şeklinde tanımlamaktadır (Özgüven, 2012).

DAT Bataryası Alt Testleri DAT bataryasının ülkemizde kullanılan ilk 6 test kısaca açıklanmıştır (Özgüven, 2012): Sözel Muhakeme Testi Sayısal Muhakeme Testi Soyut Muhakeme Testi Büro İşleri-Sürat ve Doğruluk Testi Mekanik Muhakeme Testi Mekan İlişkileri Testi

Diğer Bazı Farklı Yetenek ve Özel Yetenek Testleri Aşağıda bireylerin farklı ve özel bazı yeteneklerini ölçen ve ülkemizde kullanılan bazı testler verilmiştir (Özgüven, 2012). *Minnesota Büro işleri testi: Amerika Birleşik Devletleri’nde Minnesota Üniversitesi’nde D.M. Andrew, D.G. Paterson ve H.G. Longstaff (1946) tarafından geliştirilmiş ve Türkçeleştirilmesi, Test ve Araştırma Bürosu tarafından yapılmıştır.

* Mac Quarrie Testi: Amerika Birleşik Devletleri’nde Mac Quarrie tarafından teknik alanlardaki çeşitli becerileri, özel yetenekleri ölçmek amacıyla geliştirilmiştir. *Minnesota Şekil İlişkileri Testi: ABD’de R. Likert ve W. H. Quasha (1941) tarafından özellikle teknik özel yetenek ve mekanik yetenekleri ölçme amacıyla geliştirilmiş bir özel yetenek testidir.

*Torrance Yaratıcı Düşünme Testi: Torrance Yaratıcı Düşünme Testi (1962) literatürde “ yaratıcılığın” özellikle önem kazandığı 1960 ve 1970 yıllarında geliştirilmiştir.

Kaynakça Özgüven, İ. ((2012) . Psikolojik Testler. Nobel yayıncılık. Ankara