İnternet, Özgür Yazılım, ve Yansımaları Mustafa Akgül Bilkent Ü./INETD akgul.web.tr/yazilar/, akgul.bilkent.edu.tr blog.akgul.web.tr akgul@bilkent.edu.tr

Özet İnterneti Nasıl Algılamalı ? Bilgi Ekonomisi ve Bilgi Toplumu Sosyal Ağlar, Toplumsal Paylaşım Katılım, Demokrasi ve İnternet Türkiye Değerlendirmesi Öneriler: Türkiye ve Üniversite 9-22 Nisan 2012 İnternet Haftası 2

İnternet Nedir?: sayılar 3+ milyar insan, ~1 milyar web, 1.034 milyar bilgisayar, 300+M alan adı günde 1 milyar- facebook, mobil 500+ milyon tweet, 2 milyar arama her gün 10 M – ozgur yazılım geliştirici 1 milyon özgür yazılım projesi Yeni medya kongresi 26/02/2015

İnternet’in tarihçesi 1950-1960’larda hayal edildi 1969-70 lab’te başladı 1983 saha deneyleri (NSF, Junet, Janet), TCP 1990’lar wais, Gopher, web 1993 Mosaic, NCSA 1995 Java, ticarileşme 2000 dot.com balonu,... internet2,. web2

İnternet Nedir ? Bir ağ teknolojisi, global ağ kütüphane, kültür hazinesi, hizmetler, akıllı cihazlar İnsanlar, sosyal ağlar, iletişim/etkileşim zaman ve mekanın önemi azaltan, eşitleyici Bireysel gelişim olanakları ... Matbaa, gazete, radyo, tv, eğlence reklam ortamı, ticaret ortamı, çalışma ortamı, İnternet Yaşamdır !

Internet Ne kadar büyük? Ağların Ağı: 2.7+ milyar insan, 1G makina, 1G web, 265M alan adı, 1+G video, 660+M blog, 30 trilyon sayfa Face: 1.2G+, 750 günlük, 1G mobil(aylık) Twitter: {974,500}/240, 500 tweet, 2.1G sorgu, Bieber 66.9-50, Obama 66.1-40, RTE 7.3-4.2 linkedin: 277, wp: 64M, 377M okuy. 4G sayfa ay Flicker da 8G, 87 kull. , 1.5M group Facebookta 500++ bin uygulama var Youtube da günde 1+ milyar video izleniyor, %40 Youtube 1 dk = 40 saatlik video yukleniyor 6

Diger Sosyal Ağlar Candy Crush, Saga, Itunes 500M Skype, iCloudi Google plus, Tagged 300M Tumbler 216, Dropbox 200, Viber 200 İnstragram 150, Tango 150, Kakao 120, Kik 90 Vimeo 100, Momo 80, MyHerritage 75 Slideshare 90, Foursquare 40, Vine 40 Deezer, Devianart 30M Yeniden tanımla: halkla , reklam, orgutlenme Temsilci:reklam, halkla il., kurum, internet Sosyal aglar bir tercih meselesi degil 7

İnterneti Nasıl Algılamalı-I Sanayi devrimi boyutlarında bir gelişme bilim teknoji ile sarmal ilişki örgütsel yapı değişiyor ağ etkisi, ağ ekonomisi, ağ toplumu Birey öne çıkıyor: üretici ve tüketici Rakipler işbirligi yapıyor: rekabirlik Katılım ve saydamlık ortamı Kitlesel örgütlenme, paylaşım ve üretim ortamı 8

İnterneti Nasıl Algılamalı-II Sanayi devrimi: kol gücünün çoklanması Bilgi Devrimi: beyin gücünün çoklanması Bilgi/enformasyonun: üretilmesi, saklanması, işlenmesi, yayılması Ürünlerin marjinal maliyeti sıfır ! tüm yaşamı değiştiren; süreç web2: soysal ağlar, sıradan insan söz sahibi wiki, rss web3: nesnelerin interneti; semantic web! 9

Katılım, Demokrasi ve İnternet Sosyal aglar - global Geniş kitlelere ulaşım – örgütlenme Kitleler, saydamlık, yönetime katılım, bilgiye erişim Bilgilenme, denetim ve refahtay pay istiyor Internet ifade özgürlüğü için temel bir araç Internete erişim ve bilişim okur yazarlığı anayasalara giren temel bir hak olarak görülmeye başlandı 10

Bilgi Ekonomisi ve Toplumu Information soc., knowledge, knowledge based, knowledge driven, knowledge econ Bilgi üretim faktörü, zenginlik kaynağı Bilgi: bilimsel, teknoloji, ar-ge, patent, know how, inovasyon, örtük (tacit), enformasyon Bilgi işcisi: beyin işcileri, araştırmacı, eğitimli insanlar 11

Bilgi Ekonomisi/Toplumu-II Bilgiye erişebilen, kullanan, işleyen ve Bilgi Üreten! Emek ve dogal kaynak yoğundan: Bilgi yoğun ekonomi ve topluma .. Kültür : bağımsız, sorgulayan, yaratıcı, girişimci bireyler Kurumlar ve Ortam gerekir Bilgi'nin özel konumu (açlık, DEC!) 12

Bilgi Ekonomisi: Tekstil örneği Pamuk’a gen düzeyinde müdahale Üretim düzeyi: toprak, sulama Kumaşa nanoteknoloji ... Kumaşın tasarımı Markalaşmak Moda, tasarım (zara ) Pazarlama, dağıtım, üretim

Bilişim / İnternet Bilgisayarlar her yerde: gömülü, cep, masa, süper, santral, Üretim aracı, Kişisel/kurumsal verimlilik aracı Kişisel haberleşme, gelişme, eğlence, kültür aracı Yeni ilaç, malzeme, oto, uçak, güvenlik, bilim Elektrik ve telefon gibi, sorgulamayın (bilgisayar/internet) Tüm sektörler için elzemdir! İş süreçlerinin internet/bilişime uygun olması gerekir Düşük yatırım, yetişmiş insan ister! Tüm bilim dallarında uzmanlık, ekip çalışması Tutarlı politikalar ve sistemik yaklaşım gerekir

Açık Kaynak-özgür yazılımlar -imece üretim, insanlığın ortak malı - özgürlük temalı, dağıtık, demokratik - 1M+ proje/yazılım, 10+M ~ geliştirici -yansımaları: wikipedia, crowd sourcing, - açık{ erişim, ders malzemeleri, bilim, donanım, ..} - openculture.com, opendata, opengov, …. - internetle içice -sarmal - tasarruf, istihdam, güvenlik, rekabet - Pardus bir özgür yazılımdır! 15

Özgür Yazılım Ailesi Özgür Yazılım, Açık Kaynak, Ücretsiz Yazılım FLOSS (Free/Libre/Open Source Software) FLOSS'da belirleyici para değil özgürlüktür 0. kısıtsız çalıştırma, 1. kaynağı inceleme ve kendin için değiştirme, 2. eşe dosta verme ve satma hakkı, 3. değişikliği yayınlama hakkıdır Farklı lisanslar arasında fark 3. madde

Internet ve Açık Kaynak Açık kaynak İnternet Ortamında Gelişti İnternet açık standart ve büyük ölçüde açık kaynak ürünler üzerinde çalışıyor İnternet, insanların birlikte calışmasını destekliyor Böyle gelişen yazılımlar açık kaynak Sarmal, birbirini tetikleyen bir ilişki! 17

Tarihçe 80 öncesi Stallman, MIT, GNU (Gnu is Not Unix!)‏ Torvalds and Linux Open Source – Raymond OSL, Linux International Mart 2008 18

JGK - Açık Kaynak Dünyası Özgürlükler 1. Kısıtsız kullanım 2. Yazılımı gereksinimlere uyarlama 3. Ücretli/ücretsiz dağıtım 4. Değişiklikleri dağıtma Binanın planına sahip olma Arabanın kaportasının kapalı olması Aralık 2004 JGK - Açık Kaynak Dünyası 19

Lisans Farklılıkları Lisans yazılımın sahibi ile kullanıcısı arasında sözleşme Kapalı yazılım-”propriety “ 60+ lisans var: BSD, Açık kaynak, GPL Blacckducksoftware.com: 8500web, 2400 %40(GNU), 24(MIT),16(Apache), 6(BSD) Değişiklikleri yayınlama/dağıtma GPL, copyleft, “virutik” GPL, LGPL 3. sürüm 20

Yazılım Üretim Modeli “Catedral and Bazaar” modeli İnternet’in ürünü: dagıtık bir yapı Tam zamanlı, gönüllü, pro/amatör Demokratik, hiyararşik: tek model yok Debian’da 1300 developer, kernel-l 2000 Çok sık çatallaşıyor, biraz kaotik 21

Yapılar! İnternet temelli, gönüllü, yarı kaotik Kernel, standart, OSL- open software Libraries Linux İnternational Open source initiative LUG- Linux user groups Ticari destek 22

Kimler Kullanıyor? Android ... Google, twitter, facebook, yahoo Top500 – Linux (4 mixed, 2 windows, 1 BSD) Web'in %67 (apache, nginx, google ) ISP'ler, Beyazsaray, Wikipedia Acik-donanım ve özgür yazılımla dizustu 100$lik laptop, 40$ tablet ...

Sayılar GNU/FSF Software Directory: 8400 yazılım sf.net: 430K yazılım, 3.7 M geliştiri, 42M kul. Github: 5M geliştirici, 11.9M depo Freecode.net: yeni sürüm webi Linux.com (Linux Vakfi): 243 secilmiş Using linux: 20 K Eşdeğer yazılımlar: acik-kaynak.org.tr: 3 bağlantı Blackduck software: 1M proje, 10M+ geliştirici

Yeni İş Modelleri Nasıl Para Kazanıyorlar ? Destek: telefon, e-posta, fiziki ziyaret Yazılım desteği, uyarlama Danışmanlık Farklı sürümler; sürümü “kapalı” da kullan Niye yapıyorlar: paylaşmak, tanınmak, saygı görmek, başka iş almak 25

Yazılım Örnekleri Web: Apache %50 (+)‏ Mail: postfix, qmail, sendmail, ... Samba: NT for unix! PHP (+)‏ Mysql (+), postgresql Squid, Dansguardian Nagious Libre/Openoffice (+)‏ Mozilla, firefox, thunderbird (+)‏ Gimp (+)‏ Tex/latex(+), Lynx Gcc, dev (+)‏ Multimedia Clamav (+)‏ 26

Yazılım Örnekleri: II Perl, Python,Java, c++ Htdig, glimpse, z3950 harvest, yaz, ASF Bind, dig İptables, ...(firewall)‏ Zebra,quagga(routing)‏ Paralel, cluster Zope, plone , drupal, joomla,wordpress,wiki Octave, freemat Jbass, tomcat, Stat: R, DAP, StatistX Grass, openGIS GNU LP, C++ lib İmage, crypto, visual openSSL, openLDAP Amavisd-new,amavis 27

Özgür Yazılım, Açık kaynak Kaynak kodu: açık - değiştirebilirsin Özgür: kullanma, değiştirme ve dağıtma Farklı lisans: kamu lisansı – kamuda kalır BSD: adımı tut, canın istedigi gibi İkili lisans: ticari ve kendi kullanımı, google Niye: ortak üretmek, katkı vermek, işini görmek, takdir edilmek, meşhur olmak Farklı paradigma, farklı iş modelleri 28

Özgür Yazılım ve Firmalar Acik-kaynak, acik-standart, iş birligi, satış öncesi .. Openstack, netflow, LF-26 proje Openstack:177 ülke, 555 firma, 32K dev, 20+B kod Blackduck: 300+B satır kod LF:400firma, otomobil 50+ firma, R 10firma LF: Open HPC Code reuse: % 75 29

Crowd Sourcing- wikipedia - 4.2M (en, 30M sayfa, 19Muser), .207madde(tr), 1+M sayfa - toplam 22M madde, 77K aktif yazar, 470M aylık - insanlığın ortak malı - britannica vs yarışır - commons, wikinews, wikibooks(2670en), - wikiquotes, wikisources(350K), wikispecies - wikiversity(20K), wiktionary(3,4M en, 321ktr) , wikidata(10M) 30

Açık Erisim - Open access - bilimsel bilginin özgürce paylaşılması - kütüphaneciler – bilim dernekleri - Türkiye'de AB'06 – bildirge yayınladık - freefullPDF.com (80M nesne), openaire.eu - 2300 depo da 34 milyon makale? - GOAP (Global Open Access Portal) - Open Access Handbook, week (5.) - DOAJ: 1600K makale, 9700 dergi, 5600 tarama - YÖK, dergipark:750, 120 U, ~60 politika /www.openaire.eu/ 31

Açık Ders -Open Courseware - MIT 2000 de ocw.mit.edu - Rice, connections; - ocwconsortium.org – 280 üye, 30K modules, 25K ders - TR de Ankara, ODTÜ, Tuba-yok-83+ cons acikders.org.tr - + gazi(7), hacettepe(9), baskent(7), atilim(10), EMU(142) - ankara (10+), odtu (134) ders; bilkent 16+6 video - en:4486, es:1839, jp:475, ch:119, pl:86, cat:300 Il:38, ru:35, fr:75, endo: 1, nptel (260) Pakistan: 156, nl 150, de 15 32

MOOC - stanford bir ai dersi: 180K öğrenci - hoca stanford'dan ayrıldı, udacity'i kurdu - coursera.org:139 Uni, 1500 ders, 16M ogrenci - edX: 39Uni+50 kurum, 650 ders 1700 egit, 580K serti - khan academy: 4K micro kurs 240M ders indirme - udacity, 200$/ay, %50 geri alma(12 ayda bitme) -P2PU: peer2peer, crowd sourcing, GPL, LGPL, Moz. - udemy.com – cogu paralı, < 250$ - academic earth: 25 U, 500 ders 33

Open Book - openscience.org: 505 (+kitap) - freescience.info : 2508 (kitap + ) - openculture.com: kitap, film, muzik, ++ - wikibooks - directory open books - unesco - open.umn.edu - open textbooks, Flat World Knowledge 34

Open xyz - openscience.org: özgür scientific software, 505 (+kitap) - opensourcescience.com:oxford, mac-planc, cal(u,tec) - openculture.com: kitap, film, muzik, ++ - opendata: data.gov, maps, genome, compound, ... - science commons, creative commons - openresearch.org: semantic wiki of research - www.osdd.net- open source drug discovery 35

Creative commons - acik donanım - her hakkısaklıdır – bazı hakları saklıdır - fikir sanat eserleri: kitap, resim, muzik, film/video - ticari, derivative, sharealike, creativecommons.org - facebook donanım tasarımını açtı, 3d yazıcı - ardino, beagle - raspberrypi (cilekli pasta) - 36

Bilgi Eko./Toplumu İndexleri Pek çok göstergenin ağırlıklı ortalaması Ar-ge GDP, ar-ge calışanı, patent, yayın, Eğitim seviyesi, üniversite, lise bitirme oranı, gazete, kitap sayısı, Telefon, TV, Radyo, Kablo, fax Altyapı/Kurumsal, kullanım, kapasite Bilgisayar, internet yaygınlık, derinlik Özgürlükler, örgütlenme; kurumsal yapı (girişim, buluş, ar-ge, inov.) 37

Türkiye - Tarihçe 86 TUVAKA -89 tıkandı, 9.6Kps 12 nisan '93- TrNet - 64K '95 ihale, inet-tr, 09/96 Turnet, Enformasyon anaplanı '97 BTYK, ETKK, Kosgeb cafe, Internet Kurulu '98 kamunet, Internet haftası, Ttnet ihalesi, ADSL 2000 e-avrupa, 2001 e-avrupa+, E-turkiye, TK, EMP 2002 RTUK yasası, Bilisim Surasi, 2003 BTD, icra 2004 serbestleme, acil Eylem, 2006-2010 Strateji, 2006 TT Özelleşme, 2007 5651, 2008 e-devlet kapısı 38

Türkiye - I 35 milyon kull., 32M(6.6 adsl+1.7 Bilg Mobil 1.2 fiber+0.4 kablo, 22.4 cep ) genisbant , 7 M bilgisay. Kullanim (G:48.9, E: 60, K: 39), surekli: 40 Kent(48,58,38) Kır(27,39,19) Alan adı: 350K + 1323K Evlerin %49'inde internet, Kırsalda: %28 %35-40 geniş bant Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı! E-devlet: 10M, firma: 11.5M CV 39

Türkiye - II Uluslarasi indeksler: 40/55, 55-70 /192 UN e-gov: 59, 76, 69/192, 80/192 ITU – IDI eu 37/38, genisbant 70/173 ITU fiyat: 61/157, sabit 81/161, gsm 97/161 eu 31/38 GITR: sira: : 55/127, 61/134, 69/133--> 52 ->45->51 Rekabet:69/139, 43,44, inovasyon 69 -> 74->68/142 Demokrasi: 88 (130), insani: 90 (82+),Gender: 120+ Basin 138, 148, 154, OECD den sonlardayız Www: 58/81, erişim 54, özgürlük: 58, icerik: 59 Toplumsal katkı: (enpowernment) 57 40

Türkiye-III Rekabet: adil degil; TT, GSM, Türksat, Tübitak İnsan gücü açığı, bilişim kültürü sorunlu Araştırma çok az; İnternet enstitüsü yok Strateji/eylem planı sorunlu (yok), KIEM? Sansür ve yasaklama: yargısız infaz Sektörlere yönelik plan/proje yok; teknik çok konu .. Hakim/savci, yetişkin, veli eğitimi yok Yönetişim eksik ! 41

Türkiye-IV Yasaklar: Donkişot, Devekuşu, Harakiri Çocukları korumanın yolu bu olmamalı Elinde Balyozla dolaşan bir BTK Gizlilik içinde, sayıları bile bilemiyoruz Kepçe, Adnan hoca, google, youtube faciaları Adalet Bakanlığı kayıp, yargısız infaz Filtre haktır, ama bürokratlar belirleyemez Ifade özgürlüğü 42

Türkiye-V Cok dağınık: DPT, BTK, Başbakanlık, Sanayi, Türksat, Ulaştırma ... Algılama sorunu: basit bir teknik gelişme .. Matbaa benzeri bakış açısı var “Ben İnterneti Kullanıyorum”, daha ne var ? “Saldım Çayıra, Mevlam Kayıra” Sahibi çok da, sorumlusu yok! 43

Bilişim Sektörü için: Yatay rolu çok önemli Yatay için de gelişmesi gerekir Tutarlı politikalar gerekli-sistem yaklaşımı Bilişim-internet olmazsa olmaz koşuldur Ama, Tek başına yetmez: tutarlı ulusal ... Kendi özel konumuza uygun politikalar gerekli: açık kaynak gibi 44

Katılım, Demokrasi ve İnternet Anti-global hareket interneti çok etkin ... Dağıtık, küçük gruplar haberleşme ... Bilgilenme, alternatif oluşturma, karar ... Kitleleri harekete geçirme (ventura, oba..) Yolsuzlugu önleme, yönetime katılma ... Strateji oluşturma, yayma ve ikna ... “Long Tail !” - herkese erişim!! 45

Katılım, Demokrasi ve İnternet II Sosyal aglar - global Geniş kitlelere ulaşım – örgütlenme Kitleler, saydamlık, yönetime katılım, bilgiye erişim Bilgilenme, denetim ve refahtay pay istiyor Internet bir araçlar topluluğu Strateji ve örgütlenme gerek 46

İnternet, Bilişim ve Bilgi Toplumu E-democracy Extremedemocracy.com E-democracy.org Akgul.bilkent.edu.tr Berkman center, harvard law school Oxford Internet Instıtute oii.oxford.ca.uk? Cambridge, berkeley, harvard berkman İnternet, Bilişim ve Bilgi Toplumu 47

E-avrupa Web .eu de çıktı, 94'te hızlı başladılar !97 girdik dediler, 98'te sayısal uçurum 99'da e-avrupa “en dinamik ve rekabetçi” 2002'de biten eylem p, “herkes için bilgi T” 2001'de, e-avrupa+, e2005 İ2010: growth and inclusion ABD, jp ve korenin gerisindeler 48

E-türkiye, e-devlet 49

Ara Özet: Bilişim ve İnternet tercih meselesi değil Bilgi Toplumu hedefi doğru hedef Sistemik ve uyumlu politikalar gerekli Açık kaynak öncelikli, ama tek değil Katılımcı, saydam, Demokratik yapılar Kendi somut planlarımızı biz geliştirmeliyiz Tek başına bilişim değil, ama bilişim şart 50

Ne Yapılmalı? İnternet /Bilgi toplumu muasır medeniyetdir İnternet Kalkınma, demokratikleşme, bütünleşmenin merkezinde olmalıdır Bütünsel bir strateji gerekir! Ana cizgiler partiler üstü olmalıdır! Siyasal sahip/sorumlu : ana işi bu olan bir bakan Esnek, tüm paydaşları kapsayan bir yapı Katılımcı, saydam, çoklu, ortak akıl için bir yapı Bilişim stratejik/öncelikli sektör olmalı 51

Ne Yapılmalı - II Somut Eylem Planları TBMM de sürekli bir komisyon Yıllık gözden geçirme konferansları Insan gücü yetiştirme planları Bilişim sektörünü geliştirme planları ... Ar-ge, inovasyone öne çıkarma Sektörlere özgü plan ve teşvikler Talebi artıracak önlemler 52

Ne Yapılmalı - III Bilişim/sayısal okur yazarlık tüm okullar, Yetişkinler, memurlar, ... Orta öğretimde bilgisayar bilimleri kavramları Özgür yazılımları ve markadan bağımsız eğitimler Öğretim üyesi yetiştirme planları Doktoralı araştırmacı yetiştirme, Enstitüler Geri besleme yapıları Ifade özgürlüğü, bireysel tercihler, veli eğitimi temelinde “zararlı içerik” sorunu İnternet Yaşamdır ! 53

Özet: Bilişim ve İnternet tercih meselesi değil Bilgi Toplumu hedefi doğru hedef Sistemik ve uyumlu politikalar gerekli Açık kaynak öncelikli, ama tek değil Katılımcı, saydam, Demokratik yapılar Kendi somut planlarımızı biz geliştirmeliyiz Tek başına bilişim değil, ama bilişim şart 54

Universiteler internet araçlarını yoğun kullanmalı wiki, blog, rss, chat, liste, forum liberal/önder: öğrenci, eleman, özgür e-öğrenme; deney, destek, karma Açık erişim, açık ders malzemeleri Topluma önderlik: stk, ticaret yaratıcı, girişimci, araştırma , inovasyon kültürü sanayi işbirliği, toplumun sorun.

Universiteler opencourse consorsium academicearth.org best video lectures acik kaynak yazilimlar: 300K gnu.org, directory.fsf.org 7K sf.net, freshmeat.net acik-kaynak.org.tr

Açık Kaynak Yansımaları 350-500 linux surumu, 2 milyon gelistirici Bilişimi yeniden tanımlıyor, farklı bir model Açık erişim Acik-ders malzemeleri, OCW Wikipedia, stanford felsefe sözlüğü 100$ dizüstü, her çocuga dizüstü Acik biyoloji, acik-donanim, facebook Google, facebook, twitter, amazon, yahoo ...

e-öğrenme ... işin başındayız: ne kadar hazırız? paradigma değişikliği: aktif öğrenme zenginleştirici ---> degree program dinazor, göçmen, native “mass ...”, lab, öğrenme, katılım virtual classroom, atutor, moodle opencourseware, acik-ders malzeme 58

GITR- Bilgi Toplumu Indeksi 3 kategori, 9 altkategori, 68 temel gösterge Çevresel(ç), Hazırolma(H), Kullanım(K) Ç: pazar (14), siyasal/düzen.(9), altayapı(7) H: birey(9), iş dünyası(10), devlet(4) K: birey(5), iş dünyası(5), devlet(5) Türkiye: 61 <--- 55 Ç: 56; 66, 56, 62 H: 69; 64, 63, 87 K: 54; 61, 48, 60 59

GITR -II bürokrasi 104 vergi (k)123, 78 adalet bagim 64 egitim sist k 77 okulda inet 55 firma arge 73 e-katilim 70 egitim harca 90 basin özgür 106 adaletin etkin 82 ict önceligi 101 y.tekno alımı 106 vizyonda ict 85 edevlet haz. 70 dev ict teşvik 96 iş çalışan egit 90

Alan Adı Kendi Alan adınız olsun Adsoyad.com.tr Com.tr biz.tr info.tr – sirketler için Gen.tr web.tr herkes, org.tr STK Gov.tr bel.tr pol.tr k12.tr Name.tr tel.tr Av.tr dr.tr (not.tr ecz.tr muhasebe.tr) .tv.tr .fm.tr medya.tr 61

web önerileri: Enformasyon/hizmet önemlidir ! Flash, büyük resim, animasyondan uzak dur Platform bagımsız! Her tarayıcı, görme özü. Ana bilgi text, html olmalıdır (pdf, word.) Navigasyon ... Kurumsal bütünlük İletisim bilgileri, stil üzerine okuyun, düşünün 62

Tarama motorları Google, scholar.google, maps.google, print.. Acik-erisim, creative commons Meta search , A9, de.li.cious, Firefox Search tools Wikipedia, free dictionary, webmaster, yahooligans Wikipedia, yahooligans, netscout

Bazı Web adresleri Wikipedia, tr.wikipedia.org Yahooligans – k12 Netscout Dizin servisleri: directory.yahoo.com Directory.google.com, opendirectory E-posta listeleri Wiki, blog, rss!

Bazı Web adresleri Wikipedia, tr.wikipedia.org Yahooligans – k12 Netscout Dizin servisleri: directory.yahoo.com Directory.google.com, opendirectory E-posta listeleri Wiki, blog, rss!

Sorular Teşekkür ederim Blog.akgul.web.tr akgul.web.tr/yazilar/ akgul.bilkent.edu.tr Akgul-duyuru, edu-net, tsiyase akgul@bilkent.edu.tr 66

Bilişim ... Bilgisayarlar her yerde: gömülü, cep, masa, süper, santral, ... Üretim aracı Kişisel/kurumsal verimlilik aracı Kişisel haberleşme, gelişme, eğlence, kültür aracı Yeni ilaç, malzeme, oto, uçak, güvenlik, bilim Elektrik gibi temel Bilgi sistemi kurmak zordur, ekip işi, insanı ikna Süreçtir, iş birliği ister

Yatay Sektör Olarak Bilişim İnternet ve Bilgisayar: “Her eve lazım!” Elektrik ve Telefon gibi! (sorgulamayın!) Verimlilik aracı: OECD doğruladı (Arrow) Tarım, KOBI, turizm, için gerekli Bilişim'in, işletme/iş nosyonları gerekli Mühendislik, inovasyon, ar-ge, pazarlama e-ticaret, e-pazaryerleri Bilgiye erişim yurttaşlık hk. Sayısal böl.

Dikey Sektör Olarak Bilişim Kendi içinde: yazılım, gömülü, Call center Elektronik, Telekom ile bütün - ICT Telekom -Media-eğlence – Internet yakın. Yatırım göreceli düşük: egitim gerek İhracat: yazılım, hizmet, müteathitlik İnsan gücü planlaması: meslek (lise, YO, U) Üniversiteleri yeniden yapılandırmak gerek 69

Bilişim, Verimlik, tetikleyicilik Arrow'un itirazi çözüldü İ2010: %5 GDP --> 25% büyümeyi tetik. Verimligin %40'ı sağlıyor, ABD'de %60 Bilişim ar-ge 1/3 (.us, .jp, .kr), 1/5 .eu Değişimi yönetmek zor, başarısızlık var Elektrik motorlarında gecikme İ 70

96-97 50/55 İnsani gelişme: 82-96 / 196 Digital opportunity (05): 1 dk, 2, iceland, 3.se, 4 uk, 5 no, 6, nl, 7, ch, 8 fi, 9, lu, 10 de, 11, estonya, 12slovenya, 16 fr, 22 cy, 26 gr, 31 ro, 32 tr 33 ru (Avrupa) Dünya: 58 tr, 60 rs, 53 ro, 9 nl, 7 us, us 21,3 dk, 2 jp, 1 kr Economist 07 e-readiness: 1 dj, 2, us-se, 4 hk, 5ch, 6 sgş 7 uk, 8nl,9 australya, 10 fi, 11 au, 12no, 13 ca, 14 nz, 16 kr, 30 sili, 42 tr, 43 br,44 ar, 45 ro, 48 bg İnnovation: 46 bg, 53 br, 58 tr, 60 urdun, 54 cin, Broadband indeks. itif.org (07), 1 kr, 2 jp, 3 iceland, 4 fi, 5 nl, 6 se, 7fr, 8dk,9 no, 10 ca, 12 us, 24 pl, 27 gr, 29 mx, 30 tr Global comptetition index: (07) 59 tr, 1 ch, 2 fi, 3 se, 4 dk, 5 sg, 6 us, 7 jp, 8 de, 9 nl, 1o uk, 12 no, 26 ma, 66 br

GNU/FSF Software Directory: 8400 yazılım sf.net: 430K yazılım, 3.7 M geliştiri, 42M kul. Github: 5M geliştirici, 11.9M depo Freecode.net: yeni sürüm webi Linux.com (Linux Vakfi): 243 secilmiş Using linux: 20 K Eşdeğer yazılımlar: acik-kaynak.org.tr: 3 bağlantı Blackdock software: 1M proje, 10M+ geliştirici