TARIM EKONOMİSİ ve İŞLETMECİLİK DERS NOTLARI PROF. DR. AHMET ÖZÇELİK 13. HAFTA

TARIM ÜRÜNLERİNDE MALİYET HESABI (MALİYETİN TANIMI, KAPSAMI, MALİYET HESAPLAMANIN FAYDALARI VE GÜÇLÜKLERİ, MALİYET HESAPLAMA YÖNTEMLERİ, TEK YILLIK BİTKİSEL ÜRÜNLERDE MALİYET HESABI) Tarımsal ürünlerin üretilebilmesi için bir takım girdilerin kullanılması gerekir ki, bunlar için yapılan harcamalar herbirine masraf unsuru, masraf unsurlarının parasal değerleri toplamının her birim ürün başına düşen kısmına da o ürünün birim maliyet fiyatı denir.

TARIM ÜRÜNLERİNDE MALİYET HESABI (MALİYETİN TANIMI, KAPSAMI, MALİYET HESAPLAMANIN FAYDALARI VE GÜÇLÜKLERİ, MALİYET HESAPLAMA YÖNTEMLERİ, TEK YILLIK BİTKİSEL ÜRÜNLERDE MALİYET HESABI) Tek Yıllık Bitkisel Ürünlerde Maliyet Masrafları Unsurları Değişen Masraflar: Tohum ve fide Gübre, kireç vb Mücadele ilacı Akaryakıt ve yağ Alet ve makinelerin tamir bakım masrafları Geçici işgücü ücreti Makine kirası Su ücreti Ürün sigortası Değişken masrafların faizi (döner sermaye faizi) Götürü yaptırılan işlere ödemeler Sabit Masraflar: Sabit sermaye unsurlarının amortismanı Sabit sermaye unsurlarının faizi Diğer sabit masraflar(Vergi, Sigorta, Bina ve barınak masrafları, Sulama tesisi masrafları, Arazi kirası, Daimi işgücü ücreti, Aile işgücü ücreti, Genel yönetim giderleri )

TARIM ÜRÜNLERİNDE MALİYET HESABI (MALİYETİN TANIMI, KAPSAMI, MALİYET HESAPLAMANIN FAYDALARI VE GÜÇLÜKLERİ, MALİYET HESAPLAMA YÖNTEMLERİ, TEK YILLIK BİTKİSEL ÜRÜNLERDE MALİYET HESABI) Maliyet Hesaplama Yöntemleri Basit maliyet hesaplama yöntemi: üretim süreci sonunda yalnızca bir ürün elde ediliyorsa, basit maliyet hesaplama yöntemi kullanılır. Faaliyet koluna yapılan masraflar toplamı bu faaliyet sonucu elde edilen ürün miktarına bölünür. Örneğin 10 dekarlık şeker pancarı üretiminde toplam üretim masrafları 6000 TL ve elde edilen ürün miktarı 40.000 kg olduğu düşünülürse, birim ürün maliyeti 6000/4.000= 0,15 TL/kg olarak hesaplanır.

TARIM ÜRÜNLERİNDE MALİYET HESABI (MALİYETİN TANIMI, KAPSAMI, MALİYET HESAPLAMANIN FAYDALARI VE GÜÇLÜKLERİ, MALİYET HESAPLAMA YÖNTEMLERİ, TEK YILLIK BİTKİSEL ÜRÜNLERDE MALİYET HESABI) Kalıntı yöntemi: Birim Ürün maliyeti = Üretim Masrafları Toplamı(TL)-Tali Ürünlerin Değeri(TL) / Ana ürün Miktarı(kg) Örnek: bir dekara toplam buğday üretim masrafları 150 TL, yan ürün değeri (saman geliri) 30 TL (saman miktarı x saman fiyatı) ve üretilen dane miktarı 300 kg ise, 1 kg buğday maliyeti=(150–30)/300= 0,4 TL/kg dır dır.

Kullanılan İşgücü ve Çekigücü TARIM ÜRÜNLERİNDE MALİYET HESABI (MALİYETİN TANIMI, KAPSAMI, MALİYET HESAPLAMANIN FAYDALARI VE GÜÇLÜKLERİ, MALİYET HESAPLAMA YÖNTEMLERİ, TEK YILLIK BİTKİSEL ÜRÜNLERDE MALİYET HESABI) Tek Yıllık Ürünlerde Maliyet Hesabı (Buğday Örneği) Tarla genişliği 1 da Üretim miktarı: Ana ürün 300 kg, Ürün fiyatı: Ana ürün 4TL/kg Yan ürün 150 kg Yan Ürün 1TL/kg Üretim İşlemleri Kullanılan İşgücü ve Çekigücü Kullanılan Materyal  Toplam   İşgücü Çekigücü Cinsi Miktarı Birim Fiyat Tutar Saat Tutar (TL) (kg veya adet) (TL/kg) (TL) 1.TOPRAK HAZIRLIĞI 2.Birinci sürüm  0,28 100  3.İkinci sürüm  0,14 80 4.Üçüncü sürüm  0,13  50 5.Dördüncü sürüm(varsa) 6.Ekim(+gübreleme)  0,35 20   80 Tohum P2 O5 20  10 30 15   145 7.BAKIM 8.Gübreleme  0,20  15   0,10  30 Azot 16  10  55 9.Çapalama 10.Sulama 11.İlaçlama  0,18 15  0,09 Y.ot 1   125 I2.HASAT-HARMAN  0,16  100  115 13.Taşıma 10  0,03  20 14.Alet-makine tamir bakım masrafı 15.Döner sermaye faizi(%40  140 16.Diğer masraflar 17.DEĞİŞEN MASRAFLAR TOPLAMI(1+…+16)  840 18.Genel idare Giderleri(17 x%3)  25,2 19.Tarla Kirası  400 20.Bina sermayesi masrafları 20.Alet-makine sermayesi masrafları 21.Vergiler(gelir vergisi hariç) 22. sigorta 23.SABİT MASRAFLAR TOPLAMI(18+…+22) 425,2 24-TOPLAM ÜRETİM MASRAF(17+24)  1265,2 25-Yan Ürün Geliri(TL)-(saman)  150 26-Buğday Üretimi(kg)  300 27.1 kg Buğday maliyeti (24-25/26) 3,72