5. Sınıf Fen Ve Teknoloji Dersi KİMYA Maddenin değişimi ve tanınması; Su halden hale girer Isı ve sıcaklık Isı maddeleri etkiler Maddenin ayırt edici özellikleri

Isı Maddeleri Etkiler ISI : Isı bir enerjidir. Diğer enerjilere dönüşebilir. Isı birimi joule (jul) olup kısaca ( j ) ile gösterilir. SICAKLIK : Sıcaklık bir enerji türü değildir. Birimi celsius (selsiyus)’tur. C ile gösterilir ve termometre ile ölçülür. Günlük hayatta ısı enerjisi birimi olarak kalori de kullanılır. Kısaca ( cal ) ile gösterilir.

Isı Maddeleri Etkiler GENLEŞME: Isının maddeler üzerindeki en belirgin etkisi ısınma ve soğumadır. Isınan maddelerin sıcaklığı artar, soğuyan maddelerin sıcaklığı azalır. Yazın elektrik ve telefon telleri sarkar, kışın ise gerginleşir. Bunun nedeni tellerin ısınması ve soğumasıdır. Maddeler ısıtıldıkça genleşir, hacmi büyür. Bu duruma genleşme denir. Katılar, ısıtıldıklarında az genleşir. Sıvılar, ısıtıldıklarında katılardan fazla genleşir. Gazlar, ısıtıldıklarında katılardan ve sıvılardan daha fazla genleşir.

Isı Maddeleri Etkiler BÜZÜLME: Maddeler soğutulduğunda hacmi küçülür. Maddelerin hacimce küçülmesine büzülme denir. Katılar, sıvılara göre daha az büzülür. Gazlar ise hem katılardan hem de sıvılardan daha fazla büzülür. Genleşme ve büzülme birbirinin tersidir. Her maddenin genleşme oranı farklıdır. Bazı maddeler az, bazı maddeler çok genleşir. Çok genleşen madde çok büzülür, az genleşen madde az büzülür. ısınma ----------> BÜZÜLME GENLEŞME < ---------- soğuma

Isı Maddeleri Etkiler BUHARLAŞMA: Herhangi bir sıcaklıkta , yüzeyde olan sıvı moleküllerinden ,kinetik enerjisi yüksek olan tanecikler, tanecikler arası çekim kuvvetini yenerek sıvı halden gaz hale geçerler. Bu olaya buharlaşma denir. Buharlaşma sırasında geride kalan sıvı moleküllerinin ortalama kinetik enerjisi azaldığı için, çevreden ısı alarak enerjisini yükseltir. Buharlaşma olayı bu şekilde devam eder

Isı Maddeleri Etkiler YOĞUŞMA: Hava sahip olduğu sıcaklığa bağli olarak su buharı taşımaktadır. Bu değer sıcaklık ile artmakta olup teknik tablolardan ölçüm değerlerine ulaşılabilmektedir. Havanın bağıl nemine bağlı olarak da çiğ noktası değeri vardır. Bu sıcaklık ise havanın temas ettiği yüzey sıcaklığından yoğuşmanın başladığı sıcaklığı göstermektedir. Çiğ noktası olarak adlandırılır. Şafak vaktinde yerde gördüğümüz çiğ aynı kanunun sonucudur. Yer sıcaklığı gece bulutsuz havada, hava sıcaklığından aşağı düşmekte ve hava yere temas ettiği yerlerde soğuyarak su moleküllerini yere bırakmaktadır. Bu olaya teknikte yoğuşma denmektedir

Isı Maddeleri Etkiler ERİME VE DONMA: İlkbahar ve yaz mevsimlerinde bazen dolu, kış mevsiminde kar yağar. Soğuk havalarda ise yeryüzündeki su birikintileri buz hâline gelir. Kar, dolu ve buz, suyun katı hâlidir. Dolu, kar ve buz ısının etkisiyle eriyerek tekrar su hâline gelir. Suyun buz hâline gelerek katılaşmasına donma, buzun su hâline gelmesine erime denir.

Isı Maddeleri Etkiler Suda yüzme – batmanın tek başına kütle ya da hacimle ilgisi yoktur. Her ikisi ile birden ilişkisi vardır. Cismin kütlesi büyük, hacmi küçük olursa batar. Genellikle maddelerin, sıcaklıkları arttıkça hacimleri genişler. Maddelerin katı hâlleri sıvı hâllerinden daha yoğundur. Su donarken yoğunluğu azalır, buz su üstünde yüzer.