Hava Kirliliği ve Tüberküloz Dr. Serir Özkan aktogu@yahoo.com İzmir Dr. Suat Seren Göğüs Hastalıkları ve Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi

Hava kirliliği ve Tüberküloz konusu ile ilgili olarak herhangi bir çıkar çatışmam yoktur.

GLOBAL TÜBERKÜLOZ RAPORU 2017 2016 da dünyada tahmini yeni Hava kirliliği; tüberküloz infeksiyonu , hastalığı ve mortalitesi açısından nasıl bir risk faktörü dür? GLOBAL TÜBERKÜLOZ RAPORU 2017 2016 da dünyada tahmini yeni TB olgusu sayısı 10.4 milyon 7 ülke bu total yükün %64 nü, Asya ve Afrika %70 ni kapsıyor Hindistan, Çin, Filipinler, Pakistan, Nijerya, Güney Afrika

GLOBAL TÜBERKÜLOZ RAPORU 2017 Tahmini ölen hasta sayısı 1.7 milyon HIV negatif hastalarda TBC ölümlerinin %82 si Asya ve Afrika kıtalarında meydana gelmiş

YOKSULLUK ve TÜBERKÜLOZ Dünya nüfusunun yarısı düşük gelirli ülkelerde yaşıyor ve günlük ihtiyaçlar için katı yakıt kullanıyor.

Tbc nin önemli bir halk sağlığı problemi olduğu düşük-orta gelirli yerlerde, YOKSUL kesimlerde aynı zamanda sigara dumanı maruziyeti, kapalı ortam ve çevresel hava kirliliği maruziyetleri örtüşen ve büyüyen tehdidlerdir

YOKSULLUK ve TÜBERKÜLOZ Yoksulluk ve tüberküloz arasındaki ilişkinin temel faktörlerinden biri Hava kirliliği diğerleri; malnutrisyon, sosyoekonomik koşullar, aşırı kalabalık yaşam ve sağlık hizmetine ulaşmada zorluk v.b.) Katı yakıtlar özellikle yoksul bölgelerde kullanılmaya devam etmektedir Yoksulluk daha temiz yakıtların kullanımının önündeki en önemli engeldir .

TB riskini arttıran maruziyetler Aktif sigara kullanımı Kapalı ortam hava kirliliği (=Katı yakıtların kapalı ortamda yanması) Pasif sigara dumanı maruziyeti Çevresel hava kirliliği

Sigara ve tüberküloz Kaviter ve bilateral tutulum daha sıktır. Kültür konversiyonunu geciktirmektedir Tbc tedavi sonuçlarını olumsuz etkilemektedir Reaktivasyon riskini arttırmaktadır Hücresel immüniteyi bozmaktadır

Tobacco Smoke, Indoor Air Pollution and Tuberculosis: A Systematic Review and Meta-Analysis H-H Lin, M. Ezzati, M. Murray 2007;4: 173-189 Bir çok çalışma sigara ve TB arasında bir ilişki olduğunu göstermiştir. ÖLDÜRÜCÜ ETKİLEŞİM Sigara içenlerde TB infeksiyon, hastalık ve mortalite riski artmaktadır Bir doz-cevap ilişkisi de söz konusudur . TB riski günlük sigara sayısı ve sigara maruziyet süresi ile de ilişkili bulunmuştur.

Sigara, içmeyenlere görece latent TB infeksiyon riskini arttırmaktadır Tobacco Smoke, Indoor Air Pollution and Tuberculosis: A Systematic Review and Meta-Analysis 2007

Sigara içenlerde TB hastalık riski içmeyenlere görece anlamlı derecede artmaktadır. Tobacco Smoke, Indoor Air Pollution and Tuberculosis: A Systematic Review and Meta-Analysis 2007

Çalışmalarda Sigara ve TB Mortalitesi arasında pozitif bir ilişki saptanmıştır Tobacco Smoke, Indoor Air Pollution and Tuberculosis: A Systematic Review and Meta-Analysis 2007

Pasif sigara maruziyeti olan çocuklarda TB riski yetişkinlere görece anlamlı derecede daha fazladır. Bu risk maruz kalınan sigara sayısı ile orantılı artmaktadır Tobacco Smoke, Indoor Air Pollution and Tuberculosis: A Systematic Review and Meta-Analysis 2007

Çocuklar hava kirliliğine en duyarlı gruplardır Childhood tuberculosis and exposure to indoor air pollution: a systematic review and meta-analysis INT J TUBERC LUNG DIS 2015 N. Jafta et al Çocuklar hava kirliliğine en duyarlı gruplardır Bakteriyel ve viral infeksiyonlar, Pnömoni ve bronşiolit gelişme riski iyi bilinmektedir

8 çalışma (vaka-kontrol, kesitsel) dahil edilmiş Childhood tuberculosis and exposure to indoor air pollution: a systematic review and meta-analysis INT J TUBERC LUNG DIS 2015 N. Jafta et al 8 çalışma (vaka-kontrol, kesitsel) dahil edilmiş Çevresel Sigara dumanı maruziyeti çocuklarda TBC infeksiyon ve hastalık gelişme riskini 2 kat arttırmaktadır. Bu risk yetişkinlere görece daha fazladır

Childhood tuberculosis and exposure to indoor air pollution: a systematic review and meta-analysis INT J TUBERC LUNG DIS 2015 N. Jafta et al Kapalı ortam hava kirliliğinin çocuklarda TB risk artışını değerlendiren çalışma sayısı yeterli değil. Kapalı ortam hava kirliliğinin objektif ölçümünü sağlayan çalışmalar gereklidir.

Biomass kullanımı ve Kapalı ortam hava kirliliği ile TB hastalığı arasında pozitif ilişki var Bir çalışmada evlerin iyi ventile olduğu rapor edilmekte yeni çalışmalar gerekmektedir Tobacco Smoke, Indoor Air Pollution and Tuberculosis: A Systematic Review and Meta-Analysis 2007 Anket çalışmaları

Objektif maruziyet ölçümleri yapılmamıştır. Systematic review and meta-analysis of the associations between indoor air pollution and tuberculosis Systematic Review 2013 13 epidemiyolojik araştırma (11 vaka kontrol, 2 kesitsel çalışma) dahil edilmiştir. Objektif maruziyet ölçümleri yapılmamıştır.

Kapalı ortam hava kirliliği ile TB arasında giderek kuvvetlenen bir ilişki mevcuttur Systematic review and meta-analysis of the associations between indoor air pollution and tuberculosis Systematic review

Effect of Smoking and Indoor Air Pollution on the Risk of Tuberculosis: Smoking, Indoor Air Pollution and Tuberculosis 2014 A B Öztürk, Z Kılıçaslan H. İşsever Vaka kontrol çalışması TBC gelişme riskini; Sigara 5 kat kapalı ortam hava kirliliği (odun, kömür) 1.6 kat arttırmıştır

Kapalı ortam hava kirliliği ve TBC ilişkisi Çalışma Kullanılan yakıt Kapalı ortam hava kirliliği TBC risk artışı Rabbani 2017 Pakistan Biomass 3 kat risk artışı Haque 2016 Bengaldeş Anlamlı risk artışı Dhanaraj 2015 Hindistan Solid yakıt 1.8 kat risk artışı Gupta et al Odun 2.5 Mishra et al 2.58 Wang et al Katı yakıt 1.08

Çalışma sonuçları neden farklı? Kullanılan yakıt farklılığı (biomass, kerosen farklılığı) Maruziyet sürelerinin farklılıkları (Ev işlerinden ve pişirmeden sorumlu kadınlar ve çocukları en ağır etkilenenlerdir.) Çalışma dizayn, yöntem farklılıkları Maruziyeti değerlendirme yöntemleri

Kapalı ortam hava kirliliği ve tüberküloz Partikül PM2.5, CO , NO, SO, formaldehid, benzo[a]pyrene gibi karsinojenler salınmaktadır Kirlilik düzeyi ve maruziyet süresi önemlidir Objektif maruziyet ölçümlerine dayalı çalışmalar

Çevresel hava kirliliği ve TBC gelişimi arasında bir ilişki mevcuttur. Çevresel hava kirliliği ve Tüberküloz riski: kohort çalışması, Tayvan 2015 2005-2012 arasında 106 678 kişinin yer aldığı epidemiyolojik kohort çalışma Çevresel hava kirliliği ve TBC gelişimi arasında bir ilişki mevcuttur. İnce partikül kirliliği (PM2.5), O3 ve CO, NO2, NOx gibi trafik ilişkili kirlilik ile TB gelişimi arasında ilişki saptanmıştır

Global TB hastasının %10 u Çin de yaşıyor Çin Tüberküloz Kohortunda uzun süreli çevresel hava kirliliği ve mortalite ilişkisi 2017 Global TB hastasının %10 u Çin de yaşıyor PM2.5 maruziyet modeli oluşturularak çevresel maruziyet ölçümü yapılıyor 4444 hasta ortalama 2464 gün izleniyor Ortalama bireysel PM2.5 maruziyeti 53.53 μg/m3 891 ölümün 123 ü TBC ilişkili

Çin Tüberküloz Kohortunda uzun süreli çevresel hava kirliliği ve mortalite ilişkisi 2017 PM2.5 uzun süreli maruziyeti gerek total ölüm gerekse de TBC lu hastalardaki diğer ölüm sebebleri ile anlamlı ilişkili bulunuyor Çevresel Hava Kirliliği maruziyetinin (PM2.5 maruziyeti) TB mortalitesi açısından bir risk faktörü olduğunu düşündüren bir çalışma

Sigara ve hava kirliliği konakçının hava yolu savunma mekanizmalarını bozmaktadır Trakeobronşial mukozal yüzeyden sekresyonların normal klirensi bozulur. Partikül ya da bakteriyel klirens bozulur Alveoler makrofajların fonksiyonları bozulur. Proinflamatuvar sitokinlerin salınımı azalır. Fagositik etkinlikleri , antibakteriyel özellikleri azalır. İntrasellüler antibakteriyel yanıt bozulur

Sonuç Sigara içenlerde TB infeksiyon, hastalık ve mortalite riski artmaktadır. Sigara ve Tbc arasında öldürücü bir etkileşim bulunmaktadır Çalışmaların büyük çoğunluğu hava kirliliğinin TBC gelişimi açısından risk olduğunu göstermektedir

Sonuç Tbc nin önemli bir halk sağlığı problemi olduğu düşük-orta gelirli bölgelerde (YOKSULLUK) aynı zamanda sigara dumanı, kapalı ortam ve çevresel hava kirliliği maruziyetleri devam eden tehtidlerdir. Sigara ve hava kirliliği maruziyetlerini ortadan kaldırmaya yönelik girişimler, çabalar Tüberkülozlu hasta yönetiminde ve Kontrol Programlarının etkinliğini arttırmada önemlidir.