C-KONJUGASYON Genetik bakımdan seks ayrıcalığı gösteren iki bakteri hücresinin yan yana gelip aralarında oluşacak geçici bir hücre birleşmesi ile bakteriden bakteriye genetik materyal aktarılması olayına konjugasyon adı verilir.
Lederberg ve Tatum’un Deneyi
Konjugasyon Yapabilen Bakteriler Genel olarak Gr(-) bakterilerde (Escherichia, Shigella, Salmonella, Proteus, Pseudomonas, Vibrio, Serratia, Klebsiella, Enterobacter, vb) görülmektedir. Gr(+) bakterilerde görülmemesinin nedeni hücre duvarının farklı olmasından kaynaklandığı düşünülmektedir.
E. coli konjugasyonu sırasında, bir partner genetik donör (verici) ve diğeri genetik resipient (alıcı)’dir. Erkek bakteri, dış yüzeyi üzerinde seks pilusu denilen özel uzantılara sahiptir. Halbuki dişi hücreler dış yüzeylerinde bu pilusların bağlanması için reseptör bölgelere sahiptir.
Erkek bakteri F faktör (F+ = Fertilite Faktörü) denilen bir plasmit taşır ve bu plasmit seks pilusunun oluşumu ve konjugasyon için gereken bileşenlere ait genlere sahiptir. Erkek ve dişi hücreler bir pilus vasıtası ile birleşerek iki hücrenin DNA geçişine olanak verecek şekilde hücrelerin direk temas kurmalarını sağlar. F+ hücreden F- hücreye plazmit geçer. Yeni hücrede F+ olur.
Bir bakteriden diğerine geçen DNA parçası (F faktörü = Plazmit) bakteri DNA sına entegre olabilir. Bu durumdaki bakteriye Hfr (High frequency recombination) hücre denir.
Hfr hücreden F faktörü tekrar ayrılabilir Hfr hücreden F faktörü tekrar ayrılabilir. Ancak ayrılırken bakteri genomundan da bir parça koparabilir. Bu durumdaki F+ hücre; F-prime faktör veya F-genot olarak adlandırılır. Bu hücrelere F’ (F-prime) hücreler adı verilir. Buradan da başka bir hücreye ait genetik bilgi yeni bir hücreye aktarılır.
Bir Hfr hücreden plazmit ayrılırken hücrenin genomununda bir kısmını tamamen koparabilir. Böyle bakterilerde genom eksikliği olduğu için bunlara birincil F-prime hücreler denir. Böyle bir hücreden F faktörü bir başka bakteriye geçtiğinde kısmi diploitlik oluşur. Yani hücrede fazlalık vardır. Bu hücrelere de ikincil F-prime hücreler denir.