VARYANS ANALİZİ Varyans analizi iki yada daha fazla ortalama arasında fark olup olmadığı ile ilgili hipotezi test etmek için kullanılır. Varyans analizinde bağımlı ve bağımsız değişkenlerden bahsedilir. Bağımsız değişkenlerin bağımlı değişken üzerindeki etkisi araştırılır. Örneğin; Bağımsız değişken: Öğretim metodu (geleneksel, işbirlikli, bilgisayar destekli) Bağımlı değişken: Akademik başarı

Bağımlı ve bağımsız değişkenin durumuna göre varyans analizinin türü değişmektedir. Aşağıdaki tabloda bağımlı ve bağımsız değişken sayılarına göre varyans analizlerinin türü özetlenmiştir.

Bağımsız Değişken Sayısı Bir İki Bağımlı Değişken Sayısı Tek Yönlü ANOVA İki Yönlü ANOVA Birden Fazla Tek Yönlü MANOVA İki Yönlü MANOVA

Tek Yönlü ANOVA Tek Yönlü ANOVA’da iki temel varsayım vardır. Her bir grup normal dağılımdan gelir ve göreli olarak grupların varyansları homojendir. Varyansların homojenliği testi SPSS de Tek Yönlü ANOVA analizindeki Options menüsünden yapılır.

Örneğin; öğretim metodunun (geleneksel, işbirlikli ve bilgisayar destekli) akademik başarı üzerinde etkili olup olmadığının araştırıldığı bir çalışmadan elde edilen verilere Tek Yönlü ANOVA uygulayalım. Örnek Uygulama

Analyze Compare Means One-Way ANOVA Aşağıdaki pencere açılır.

Şekilde gösterilen komutlar verildikten sonra One-Way ANOVA ekranı açılır.

Değişkenler şekildeki gibi ilgili yerlere aktarılır Değişkenler şekildeki gibi ilgili yerlere aktarılır. One-Way ANOVA menüsünde Contrast, Post-Hoc.. Ve Options seçenekleri bulunmaktadır.

Değişkenler aktarıldıktan sonra Options seçeneği işaretlenir Değişkenler aktarıldıktan sonra Options seçeneği işaretlenir. Ekrana One-Way ANOVA: Options pencereisi gelir.

Bu pencerede Descriptive (tanımlayıcı istatistikler) ve Homogeneity of variance test (varyansların homojenliği testi) seçenekleri işaretlenir ve Continue seçilerek One-Way ANOVA ekranına dönülür. Bu ekranda OK aktif olacaktır. OK işaretlendiğinde ilk çıktılar Output-SPSS Viewer ekranında ayrı pencere olarak görülür.

Öncelikle ANOVA tablosundaki sig. (anlamlılık(p)) değeri incelenir Öncelikle ANOVA tablosundaki sig.(anlamlılık(p)) değeri incelenir. p>0,05 ise gruplar arasında anlamlı bir fark yoktur. p<0,05 ise gruplar arasında incelenen özellik bakımından anlamlı fark olduğu anlaşılır. Örneğimize ait ANOVA tablosunda p=0,000 (p<0,05) olduğundan gruplar arasında fark olduğu görülmektedir.

Gruplar arasına fark var ise; Homogeneity of variance test (varyansların homojenliği testi) tablosundaki sig.(anlamlılık(p)) değeri incelenir. p>0,05 ise varyanslar homojen dağılmıştır, p<0,05 ise varyanslar homojen dağılmamıştır. Örneğimizde p=0,001(p<0,05) olduğundan varyanlar homojen dağılmamıştır. Bu yorum uygulanacak post-testi belirlemek için kullanılır.

Post-hoc testi eğer varyans analizi sonucunda gruplar arasında bir fark bulunmuşsa, farklılığın hangi gruplardan kaynaklandığını tespit etmek için kullanılır. Post-hoc testlerinde birçok seçenek bulunmaktadır. Hepsinin temel işlevi aynıdır.

Buraya kadar örneğimizdeki gruplar arasında akademik başarı bakımından fark olduğunu ve varyansların homojen dağılmadığını tespit ettik. Bundan sonra farklılığın hangi gruplar arasında oluğunutekrar en baştaki komutları izleyerek post-hoc testini de yaparak analizi sonuçlandırırız.

Analyze Compare Means One-Way ANOVA Aşağıdaki pencere açılır.

Değişkenler şekildeki gibi ilgili yerlere aktarılır. İşaretlenir ve aşağıdaki ekran açılır.

Örneğimizdeki varyansların homojen dağılmadığını tespit etmiştik Örneğimizdeki varyansların homojen dağılmadığını tespit etmiştik. Bu veriler için hangi Post-Hoc testi yapılacağına varyansların homojen dağılıp dağılmadığına bakarak anlarız.

(1)Varyanslar homojen dağılmışsa Equal Variances Assumed başlığı altındaki testlerden herhangi biri, (2) varyanslar homojen dağılmamışsa Equal Variances Not Assumed başlığı altındaki testlerden herhangi birinin yapılması yeterli olacaktır. Örneğimiz için 2. kategorideki testlerden birisinin uygulanması gerekiyor.