LAW 201 INTRODUCTION TO LAW fundamental concepts of LAW Res. Asst. [*]

- CHAPTER V- JUDICIAL COUNCIL / YARGI ÖRGÜTÜ Constitutional Jurisdiction Judicial justice; ordinary justice; civil and criminal justice /Adli yargı Administrative Justice /İdari yargı Court of Jurisdictional Disputes; of Conflicts Yargı Organına Hakim olan İlkeler European Court of Human Rights [ECrHR]

JUDICIAL COUNCIL / YARGI ÖRGÜTÜ «Yargı/jurisdiction» hukuki uyuşmazlıkları kesin olarak karara bağlama «Mahkeme/court» Yargı yetkisini kullanan – karar veren kuruluşlar Türkiye’de yargı yetkisi, Türk milleti adına «»bağımsız ve tarafsız mahkemelerce» kullanılır. «Yargı kolu(yargı düzeni)/branches of judiciary» kararları aynı yüksek mahkemede temyiz edilen mahkemelerin oluşturduğu topluluk

Türkiye’de yargı kolları Yargı Kolu Anayasa Yargısı Adli Yargı İdari Yargı Uyuşmazlık Yargısı Üst Derece Mah./ Last Instance CONSTITUTONAL COURT ANAYASA MAHKEMESİ Yargıtay / Court of Cassation Danıştay/ Council of State COURT OF JURISDICTONAL DISPUTES UYUŞMAZLIK MAHKEMESİ COURT OF CONFLICTS Ara Derece (istinaf) Mah./Appellate İnstance Bölge Adliye Mah./Regional Courts of Justice Bölge İdare Mah./ Regional administrative courts İlk Derece Mah. First Instance Hukuk (Sulh &Asliye) Ceza (Asliye&Ağır) İdare Mah. Vergi Mah.

I. Constitutional jurISDICTION «Anayasa» kanunlardan üstündür. «…kanunlar Anayasa’ya aykırı OLAMAZ»[ Art.11/2 of Cons.] «Anayasa Yargısı /Cons. Jur.» kanunların Anayasaya uygunluklarının «Anayasa Mahkemesi/Constitutional Court» tarafından denetlenmesidir.

Anayasa Mahkeme'sİNİN Temel Görev ve Yetkisi-Bazı Normların Anayasaya uygunluğunu denetlemek. (Kanun,KHK ve TBMM İçtüzüğü) Denetim Yolları- Soyut Norm Denetimi (iptal davası)/abstract review of norms Anayasada belirtilen bazı organların bir kanun aleyhinde doğrudan doğruya Anayasa Mahkemesi’nde iptal davası açmalarıyla gerçekleştirilen denetimdir. İptal davası açma yetkisi: Cumhurbaşkanına, iktidar ve anamuhalefet partisi meclis gruplarına ve TBMM üye tamsayısının beşte biri tutarındaki üyelere aittir. Somut Norm Denetimi (itiraz yolu) /concrete review of norms Bireysel Başvuru Yolu – temel hak ve hürriyetleri ihlal edilen kişilerin, diğer başvuru yollarını tükettikten sonra, Anayasa Mahkemesine başvurmasıdır.

Ek Görev ve Yetkileri - Bireysel başvuruları karara bağlamak; Cumhurbaşkanı, Başbakan, bakanlar, yüksek mahkeme üyeleri vb. bazı kişileri Yüce Divan sıfatı ile yargılamak, siyasi partilerin kapatılmasına karar vermek, siyasi partilerin mali denetimini yapmak, yasama dokunulmazlığının kaldırılması kararlarını denetlemek, milletvekilliğinin düşmesi kararlarını denetlemek, uyuşmazlık mahkemesine başkan seçmek

II. JudICIAL JUSTICE «ADLİ YARGI» olağan ve genel yargıdır. Bir uyuşmazlık, anayasa yargısının ve idari yargının görevine girmiyorsa adli yargının görevine girer. Temyiz - Yargıtay / Court of Cassation İstinaf - Bölge Adliye Mah./Regional Courts of Justice İlk Derece Mahkemeleri / Court of First Instance Hukuk Mahkemeleri (Sulh &Asliye) Ceza Mahkemeleri (Asliye&Ağır)

COURT OF FIRST INSTANCE CIVIL COURTS CRIMINAL COURTS «Hukuk Mah.» özel hukuk ilişkilerinden kaynaklanan hukuki uyuşmazlıkları karar bağlamakla görevlidir. Genel Mahkemeler «Sulh Hukuk Mah./Civil Courts of Peace» «Asliye Hukuk Mah. / Civil Courts of General Jurisdiction» Görev: Bir başka mahkemenin görev alanına girmeyen her dava «Ceza Mah.» ceza hukukundan kaynaklanan davalara bakmakla görevlidir. Genel Mahkemeler «Sulh Ceza Hakimlikleri – Yürütülen soruşturmalarda hakim tarafından verilmesi gerekli kararları almak ve itirazları incelemek. Asliye Ceza Mah./ Criminal Courts of General Jurisdiction – Sulh Ceza Hakimliği ve Ağır Ceza Mah.’nin görev alanına girmeyen dava ve işler Ağır Ceza Mah./Assize Courts (Aggravated Felony Courts ) - ağırlaştırılmış müebbet hapis, müebbet hapis & 10 yıldan fazla hapis cezalarını gerektiren suçlara ilişkin dava ve işler

İHTİSAS MAHKEMELERİ / SPECIALIZED COURTS CIVIL COURTS CRIMINAL COURTS Ticaret Mah./Commercial Courts Aile Mah./Family Courts Tüketici Mah./ Consumer Courts İş Mah./ Labor Courts Fikri ve Sınai Haklar Hukuk Mah./Civil Courts For Intellectual and Industrial Property Rights Çocuk Mah./ Juvenile Courts Fikri ve Sınai Haklar Ceza Mah./Criminal Courts For Intellectual and Industrial Property Rights İddia Makamı Savcı/Prosecutor Davacı Plantiff / Claimant Suçtan Zarar Gören Mağdur(victim) katılan(intervening party) Davalı Denfendant/Respondent Kendisine Kamu Davası Açılan Sanık/Accused

judICIAL JUSTICE Appellate & Last Instance Appellate Instance / İstinaf Mah. Last Instance/Üst Derece (Temyiz) «Bölge Adliye Mahkemeleri/ Regional Courts of Justice» Adli yargı ilk derece mahkemelerince verilen ve KESİN OLMAYAN hüküm ve kararlara karşı yapılacak başvuruları «istinaf başvuruları» inceleyip karara bağlar. «Yargıtay / Court of Cassation» Adliye mahkemelerince verilen ve kanunun başka bir adli yargı merciine bırakmadığı karar ve hükümlerin son inceleme «temyiz incelemesi» merciidir. Daireler / Chamber Hukuk ve Ceza Genel Kurulları/General Assembly for Civil Matters & Criminal Matters Büyük Genel Kurul/ Grand General Assembly

Last Instance/Üst Derece (Temyiz) Daireler / Chamber Hukuk ve Ceza Genel Kurulları/General Assembly for Civil Matters & Criminal Matters Yargıtay Dairelerinin «bozma/reversal» kararlarına karşı ilk derece mah.’nin verdiği «direnme kararlarını/ decisions of persistence» inceler. Genel Kurullar tarafından verilen kararlar KESİNDİR, bunlara karşı DİRENME KARARI VERİLEMEZ. Büyük Genel Kurul/ Grand General Assembly HGK/CGK’nun benzer olaylarda birbirine aykırı biçimde verdiği kararlar arasındaki içtihat uyuşmazlıklarını gidermek ve birleştirmek. Yargıtay Büyük Genel Kurulu’nun verdiği bu kararlara «İçtihadı birleştirme kararı/ decision on the unification ofconflicting judgements»

III. admINISTRATIVE JUSTICE «İdari Yargı/ Administrative Justice», idari makamların idare hukuku alanındaki faaliyetlerinden kaynaklanan uyuşmazlıkların çözümlendiği yargı koludur. Temyiz- Danıştay/ Council of State İstinaf- Bölge İdare Mah./ Regional administrative courts İlk Derece Mahkemeleri// Court of First Instance İdare Mah./Administrative Courts Vergi Mah./ Tax Courts İlk Derece Mahkemesi Sıfatı ile Danıştayın Birinci Dairesi

admINISTRATIVE JUSTICE Appellate & Last Instance Appellate Instance / İstinaf Mah. Last Instance/Üst Derece (Temyiz) «Bölge İdare Mahkemeleri/ Regional Administrative» İdare Mahkemeleri tarafından verilen kararlara karşı yapılan istinaf başvurularını inceleyip karara bağlar. «Danıştay / Council of State» İdari Mahkemelerce verilen ve kanunun başka bir idari yargı merciine bırakmadığı karar ve hükümlerin son inceleme merciidir. İstisnaen «ilk derece mahkemesi» olarak da çalışır. Bakanlar kurulu kararlarına karşı açılacak iptal ve tam yargı davaları idare mahkemelerinde değil, DOĞRUDAN DOĞRUYA Danıştay’da açılır. Danıştay’da da bir İçtihadı Birleştirme Kurulu vardır.

V.European Court of Human RIGHTS/Avrupa İnsan HaklarI mahkemesİ IV.Court of Jurisdictional Disputes/ Court of Conflicts «Uyuşmazlık mahkemesi/Court of Jurisdictional Disputes; of Conflicts », adli ve idari yargı mercileri arasındaki görev ve hüküm uyuşmazlıklarını KESİN olarak çözümlemeye yetkilidir. V.European Court of Human RIGHTS/Avrupa İnsan HaklarI mahkemesİ «Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi / European Convention of Human Rights [ECHR] çerçevesinde tanınan temel hak ve hürriyetleri, Sözleşmeyi imzalayan bir devlet tarafından ihlal edilen kişiler, bu devlete karşı, AİHM/ECrHR]’ne «bireysel başvuru/individual application» usulü ile başvurabilirler

V. YARGI OrganIna Hakİm olan Temel İlkeler «Tabii (Kanuni) Hakim İlkesi» Hiç kimse kanunen tabi olduğu mahkemeden başka bir mercii önüne çıkarılamaz. Bir kimseyi kanunen tabi olduğu mahkemeden başka bir merci önüne çıkarma sonucunu doğuran yargı yetkisine sahip olağanüstü merciiler kurulamaz. «Hakimlerin Bağımsızlığı ve Hakimlik Teminatı» yargı yetkisi, Türk milleti adına bağımsız ve tarafsız mahkemelerce kullanılır. [Art.9 of Cons.]