Bilimsel Yöntem Prof Dr Süheyla Ünal

Brain Functioning Reptilian Old Mammalian Mammalian (Survival) (Emotional) (Critical Thinking) Fight Flight Freeze Sad Mad Glad 1) See the Problem 2) Finds the root of the Problem 3) Looks for a “Viable Solution” Non-Viable Solution Doesn’t solve the problem Usually creates more problems Physically safe? Invited or Welcome? What’s the plan to teach me?

Bilim Alanını oluşturan olaylar üzerinde betimleme, açımlama ve öndeyilerde bulunma olanağı veren Uygulamalı yordamalar geliştirmeye yardımcı olarak konusunu denetim altına almaya elveren bilgiler üretme çabası

X Bilim Gerçek Fakat bilim değil Olgusal Güvenilir Kanıtlar birbirini destekler Geçerli İşlevsel tanımlar öngörür kontrol eder sentezler açıklar Gerçek Fakat bilim değil

Bilimsel Yöntem Yaşadığımız,hissettiğimiz ortamlarda ortaya çıkan veya çıkabilecek durum ve sorunları anlamak, vurgulamak, yorumlamak ve çözüm önerileri sunmak için yapılan düzenli çalışmaların tümüdür.

Dünya 1 3 Tanım Gözlemci 2 BİLİMSEL YÖNTEM GÖZLEM, ÖLÇÜM VE TANIMLAMA İÇERİR.

BİLİMSEL YÖNTEM Olaylara Dayanma Tarafsızlık Dogmatizmi Reddetme Eleştiriye açık olma Yanılma olasılığını kabul etme Bilimsel Düşünme Yöntemi Anlam (Akla dayanır) Bilimsel Yöntem Sorunu belirleme Gözlem Hipotez kurma Hipotezi test etme Teori ve genel kanunlara ulaşma Anlam Bilimsel Araştırma Yöntemi (Araştırmaya dayanır)

Veri’den Bilgiye İşleme / Yorumlama Miktarı Kişiye özel oluş

Bilimsel Yöntem Eylemsel işlemler Düşünsel işlemler Gözlem Deney Ölçme Tümevarım Tümdengelim Kavram Hipotez kurma

Bilim nasıl çalışır? Teori Gözleme dayalı Test edilebilir genellemeler hipotezler Gözlem

Bilimsel yöntem aşamaları Güçlüğün sezilmesi Güçlüğün bir problem olarak tanımlanması Çözümün tahmin edilmesi (olası neden-sonuç ilişkisinin kurulması, denencenin oluşturulması) Tahmin edilen çözümün doğrulanabilmesi için sınayıcıların belirlenmesi Sınayıcıların kullanılarak çözümün denenmesi Elde edilen sonuçların kaydedilmesi

Bilimsel yöntemler Tümdengelim-İndirgeme –analiz Tümevarım- Genelleme-sentez Diyalektik yöntem

Tümdengelim- Analiz Genel önermelerden (doğrulardan) hareket ederek özel durumlar için akıl yürüterek sonuç çıkarma (Aristo)

Tümevarım-Sentez Tek tek yapılan gözlem ve deneylerin sistemli bir biçimde incelenmesiyle elde edilen genellemeler (Bacon)

Tümdengelim - Tümevarım Kuramlar Ampirik genellemeler Denenceler TÜMEVARIM TÜMDENGELİM Gözlemler Kaynak: Babbie

Diyalektik Yöntem Yöntemli ve doğru düşünme, doğru bilgiye varma sanatı (tez-antitez-sentez) Her şey birbiriyle ilgilidir Her şey oluş halindedir (değişme) Nicel değişmeler nitel değişmeyi yaratır Gerçek, içsel çelişkiler içerir Hegel

Bilgi spirali ANALİZ SENTEZ GÖZLEM/VERİ (Boogerd, Bruggeman, Van Beek) DEDUCTION Bilgi/varsayım GÖZLEM/VERİ KURAM (Fizik, kimya) (Boogerd, Bruggeman, Van Beek)

Soru Gözlem Red Deney Varsayım Kabul Doğa yasası Tartışma KURAM

Hipotez- Denence-Varsayım Araştırmada, olayla ya da değişkenler arasında var olduğu söylenen, test edilebilen ilişki Bir araştırma sürecinde olgular düzeyinde doğruluğu sınanmak üzere geliştirilmiş olan denemelik iddia ‘Henüz denenmemiş yargı’

Hipotezler veri toplamayı sistemleştirir, ona yön verir fikirlerin, kavramların sınanmasını sağlar kuram geliştirmeye yardım eder

Teori- Kuram Bilimsel bilgilerden türetilen ve gerçeklenmeye açık olmakla birlikte henüz [tümüyle] gerçeklenmemiş olan bilgiler dizgesi Birtakım olguları veya olgusal ilişkileri açıklayan kavramsal sistem Ampirik gerçeklik hakkında mantıksal olarak birbiriyle ilişkili bir dizi önerme

Kuram Belirli bir konuya nasıl bakacağımızı gösterir Konuyla ilgili soruları, kavramları sağlar Verilerimize anlam vermemizi sağlar Belirli bir çalışma ile elde edilen bilgiyi diğer araştırmacıların ürettiği diğer bilgiler içine koyabilmemizi mümkün kılar Zaman içinde değişir, farklılaşır; yetersiz görülerek ortadan kaldırılabilir

Öngörü-Yordama Olgular arasındaki ilişkilerden ve bu ilişkileri dile getiren genellemelerden yararlanılarak, henüz oluşmamış bir olguyu önceden kestirme

Paradigma Gözlemlerimizi ya da akıl yürütmemizi düzenlemek için kullandığımız temel modeller, genel çerçeveler ya da bakış açıları Bilim adamları topluluğunca kabul edilen varsayımlar, araştırma yöntemleri ve araştırma teknikleri üzerinde anlaşmaları ile ortaya çıkan kavramsal çerçeve

Kuhn’un paradigması Paradigma kavramı “belirli bir dönemde bir bilimsel disiplin içinde faaliyet gösteren bilim insanlarınca benimsenen kabuller bütünü”nü ifade eder Paradigmalar zaman içinde kendi önceledikleri sorulara cevap veremez hale gelirler ve yerlerini devrimsel bir değişiklikle yeni paradigmalara bırakırlar

Kabul gören paradigma = normal bilim Kuhn’un paradigması Paradigma öncesi Kabul gören paradigma = normal bilim Anormal durumlar Farklı standartlar, problemler vs Sıradışı araştırmalar ve bulgular Paradigma değişimi ile insana, evrene, bilgiye bakış açısı, sorunlar da değişir. yeni normal bilim

Organizmik Aristo Fiziği Paradigma değişimi Mekanik Newton Fiziği Organizmik Aristo Fiziği Evren yaşayan bir organizmadır Evren jeosentriktir Madde süreklidir Uzay sonludur Zaman döngüseldir Evren ölü bir makinadır Evren heliosentriktir Madde atomiktir Uzay sonsuzdur Zaman çizgiseldir

Bilimsel devrimler Araştırma Paradigma ilişkin sorunlar değişimi Düşünce okulu Araştırma Paradigma değişimi Paradigmaya ilişkin sorunlar Düşünce okulu Düşünce okulu