BİYOLOJİ ÖDEVİ  ÖĞRETMEN ADI: Gülfer KOÇ  KONU: MAYOZ VE MİTOZ BÖLÜNME  ADI SOYADI:FURKAN MUTLU  SINIFI: 10/G

MAYOZ VE MİTOZ BÖLÜNME

MİTOZ BÖLÜNME ► Mitoz bölünmede amaç ana hücredeki kalıtım materyalinin eşit şekilde(nitelik ve nicelik olarak değişmeden) yavru hücrelere aktarılmasıdır. ► Mitoz bölünme;büyümeyi,rejenerasyonu ve gelişmeyi sağlar.Eşeysiz çoğalan canlılarda ise aynı zamanda üremeyi sağlamaktadır.

MİTOZ BÖLÜNMENİN ÖZELLİKLERİ ► Bütün canlılarda görülür. ► Vücut hücrelerinde görülür. ► Çok hücrelilerde büyüme ve gelişmeyi,bir hücrelilerde çoğalmayı sağlar. ► Vücut hücreleri oluşturulur. ► Büyüme ve gelişmenin olduğu her dönemde görülür.(Ömür boyu) ► Oluşan hücreler uzun ömürlüdür

► Bölünme sonunda kalıtsal özellikleri aynı iki hücre oluşur. ► Kromozom sayısı sabit kalır. ► Bir bölünmeden ibarettir. ► Mutasyonlar hariç DNA nitelik ve niceliği değişmeden yavru hücrelere aktarılır. ► Çekirdek bölünmesinden (karyokinez) ve sitoplazma bölünmesinden (sitokinez) oluşur. ► n ve 2n kromozomlu hücreler görülür.

KARYOKİNEZ

SİTOKİNEZ

MİTOZ BÖLÜNMENİN EVRELERİ 1- İNTERFAZ EVRESİ 2- ÇEKİRDEK BÖLÜNMESİ

İNTERFAZ EVRESİ Genç hücrelerin,büyüyüp gelişerek bölünebilme özelliği kazandığı evreye interfaz denir. Genç hücrelerin,büyüyüp gelişerek bölünebilme özelliği kazandığı evreye interfaz denir. İnterfazın sonunda; -Kromozomlar kendini eşlemiş durumdadır. -Sentromerler çift hale gelmeye başlar. -DNA miktarı iki katına çıkmıştır. -Kromatitler kromozomlar halinde düzenlenir.

► G1 Evresi: Protein sentezi ile enzimler üretilir. ► S Evresi: Kromatin iplik(DNA) kendini kopyalar. Bu olaya(DUPLİKASYON=REPLİKASYON) denir. ► G2 Evresi: Hücrede ATP üretim hızı, protein sentezi, RNA aktifliği artar.

ÇEKİRDEK BÖLÜNMESİ Çekirdek bölünmesi 4 evrede gerçekleşir. Çekirdek bölünmesi 4 evrede gerçekleşir. -PROFAZ EVRESİ -PROFAZ EVRESİ -METEFAZ EVRESİ -METEFAZ EVRESİ -ANAFAZ EVRESİ -ANAFAZ EVRESİ -TELEFAZ EVRESİ -TELEFAZ EVRESİ

PROFAZ EVRESİ ► İnce uzun kromatitli iplikler şeklinde görünen kromozomlar, yavaş yavaş kalınlaşmaya başlar. ► Eşlenmiş sentrioller birbirinden ayrılırken iğ iplikleri oluşur. ► Çekirdek zarı ve çekirdekçik eriyerek kaybolur. ► E.R. Kaybolur. ► Profazın sonuna doğru kromatitli durumdaki kromozomlar iğ ipliklerine tutunurlar.

PROFAZ

METEFAZ EVRESİ ► Kromozomlar hücrenin ekvator düzleminde tek sıra halinde dizilirler. ► Kromozomlar sentromerleri ile iğ ipliklerine tutunarak hücrenin ekvatoral düzlemine yerleşir. ► Kromozom sayısının çok iyi sayılabildiği evredir. ► Sentromerler bölünür. ► Kardeş kromatitler birbirinden ayrılmaya başlarlar.

METAFAZ

ANAFAZ EVRESİ ► Kardeş kromatitlerin ayrılması bu safhada olur. Bütün kromatitlerin sentromerleri aniden birbirinden ayrılır ve hızla iğ iplikleriyle karşılıklı kutuplara çekilir.(Sentomerler iğ iplikleri üzerinde kaymayı sağlarlar.) ► Kromatitler kutuplara ulaştığı zaman anafaz safhası sona erer. ► Her kromatit birer kromozom olur.

ANAFAZ

TELOFAZ EVRESİ ► Kromozomlar kutuplara toplanırlar ve interfazdakidaki durumları yeniden kazanırlar. ► Kromatitler (yavru kromozomlar) kromatin ağına dönüşür. ► Çekirdek zarı ve çekirdekçik oluşumu gerçekleşir. ► E.R. oluşur. ► İğ iplikleri kaybolur. ► Stoplazma bölünmesi başlar.

TELOFAZ

MAYOZ BÖLÜNME ► Eşeyli üremenin göründüğü canlılarda üreme hücrelerinin oluşumunu sağlayan özel bir bölünme çeşididir. ► Mayoz bölünmede kromozom sayısı yarıya indirgenir.

MAYOZ BÖLÜNMENİN ÖZELLİKLERİ ► Sadece 2n kromozomlu üreme ana hücrelerinde görülür. ► Eşeyli üreyen canlılarda, spor oluşturan bazı canlılarda görülür. ► Üremede rol oynar. ► Üreme hücreleri oluşturulur. ► Sadece üreme döneminde görülür. ► Kısa ömürlüdür.

► Hücre oluşumunu sağlar. ► Çeşitliliğe yol açar. ► Krossing-over görülürse çeşitlilik daha da artar. ► Kromozom sayısını yarıya indirger. ► Bir hücre bir defa mayoz geçirir. ► Bir hücreden kalıtsal özellikleri farklı 4 hücre oluşur. ► İki çekirdek bölünmesi ve iki sitoplazma bölünmesinde oluşur. ► İki çekirdek bölünmesi arasında DNA replikasyonu olmaz.

► Hücre arka arkaya iki çekirdek bölünmesi ve iki sitoplazma evresi geçirir. ► Ancak diploid hücreler mayoz geçirir. ► İki çekirdek bölünmesi arasında DNA replikasyonu olmaz. ► Homolog kromozomlar sinapsis oluştururlar. ► Oluşan hücreler kromozom ve gen yapısı olarak birbirlerinden ve ana hücreden farklı olabilirler.

1.ÇEKİRDEK BÖLÜNMESİ - PROFAZ 1 - PROFAZ 1 -METAFAZ 1 -METAFAZ 1 -ANAFAZ 1 -ANAFAZ 1 -TELEFAZ 1 -TELEFAZ 1

2.ÇEKİRDEK BÖLÜNMESİ -PROFAZ 2 -PROFAZ 2 -METAFAZ 2 -METAFAZ 2 -ANAFAZ 2 -ANAFAZ 2 -TELEFAZ 2 -TELEFAZ 2

1.ÇEKİRDEK BÖLÜNMESİ PROFAZ 1 PROFAZ 1 -Homolog kromozomlar kısalıp kalınlaşır. -Homolog kromozomlar karşılıklı gelip sinapsis yapar. -Tetratlar oluşur. -Tetrat sayısı bir hücrenin kaç çift kromozomlu olduğunu gösterir. -Homolog kromozomların kardeş olmayan kromatitleri arasında parça degişimi meydana gelebilir.(Krossing-over)

► Homolog kromozom :Biri anneden diğeri babadan gelen ve benzer özellikteki genleri taşıyan kromozolara denir. ► Sinapsis:Anne ve babadan gelen her biri iki kromatitten oluşan kromozomların bir araya gelerek birbiri üzerine sarılmasına denir. ► Krossing-over:Homolog kromozomların kardeş olmayan kromatitleri arasındaki parça değişimine denir. Kalıtsal çeşitliliğe neden olur. Evrimin açıklanmasına yardımcıdır.

-Tetrat:Homolog kromozomların çiftine ait 4 kromatitin ayrı ayrı gözlendiği evredir. -Kromatit:Bir kromozomdaki tamamen biribirine benzer olan iplikçiklere denir.

-Çekirdek zarı ve çekirdekçik erir. -İğ iplikleri oluşur. -E.R. kaybolur.

METAFAZ 1 ► Kromozomlar hücrenin ekvator düzleminde çift sıra halinde dizilirler.

ANAFAZ 1 ► Homolog kromozom çiftleri ayrılarak zıt kutuplara çekilir.Bu olayla her hücre, ana hücrenin yarısı kadar kromozom taşır.

TELEFAZ 1 ► Kromozomlar kutuplarla toplanırlar. ► Çekirdek zarı ve çekirdekçik oluşur. ► Kromatin ağı oluşur. ► İğ iplikleri kaybolur. ► Sitoplazma bölünerek 2 hücre oluşur.

2.ÇEKİRDEK BÖLÜNME PROFAZ 2 PROFAZ 2 -Kromatin ağı kromazomlara dönüşür. -Eşlenmiş sentrioller birbirlerinden ayrılırken iğ iplikleri oluşur. -E.R kaybolur. -Çekirdek zarı ve çekirdekçik erir.

METAFAZ 2 ► Kromozomlar sentriolleri ile iğ ipliklerine tutunarak hücrenin ekvatoral düzlemine yerleşir.

ANAFAZ 2 ► Kromatitler iğ ipliklerinin kısalıp gevşemesiyle zıt kutuplara giderler. ► DNA miktarı ana hücreninkinden yarısı kadardır.

TELEFOZ 2 Her bir kutup da; ► Kromatitler( yavru kromozom ) kromatin ağına dönüşür. ► Çekirdek zarı ve çekirdekçik oluşur. ► E.R oluşur. ► İğ iplikleri kaybolur. ► Sitoplazma bölünerek her hücre ikişer tane N kromozomu oluşturur. ► Sonuçta 4 tane N kromozomlu hücre oluşur.

MİTOZ VE MAYOZ BÖLÜNME ARASINDAKİ FARKLAR MİTOZ MİTOZ -Çok hücreli canlıların vücut hücrelerinin çoğalmasını sağlar. -Gelişme sırasında vücudun bütün doku ve organlarında görülür. -Bölünmeyle oluşan hücreler canlının gelişmesini sağlar. MAYOZ -Çok hücreli canlılarda üreme hücrelerinin oluşmasını sağlar. -Hayvanların erkeklerini testislerinde,dişilerin yumurtalıklarında ve bitkilerindeki üreme organlarında oluşur. -Bölünme ile oluşan hücreler üremeyi sağlar.

-Bölünme ile oluşan hücreler genellikler uzun ömürlüdür. -Bölünme sırasında tetrat oluşmadığından krossing-over görülmez. -Bir hücrenin bölünmesinden 2 hücre oluşur. -Bölünme ile oluşan hücreler genellikle kısa ömürlüdür. -Bölünme sırasında tetrat oluştuğunda krossing- over görülür. -Bir hücrenin bölünmesinde 4 hücre oluşur.

-Bir bölünmeden ibarettir. -Homolog kromozomlar eşleşmez. -Bölünen hücrenin ve oluşan hücrelerin kromozom sayıları aynıdır. -Arka arkaya iki bölünmeden ibarettir. -Homolog kromozomlar eşleşir. -Oluşan hücrelerde bölünen ana hücrenin yarısı kadar kromozom bulunur.

-Oluşan 2 hücre (mutasyon olmamışsa) birbirinin aynıdır. -Bölünme sırasında çekirdek ve sitoplazma bölünmesi bir kez olur. - Zigot oluşumunda ölüme dek sürer. -Oluşan 4 hücre birbirinin aynısı değildir. -Mayozon 1.bölümünde bir kez ve 2.bölümünde bir kez olmak üzere iki kez çekirdek ve sitoplazma bölünmesi görülür. -Ergenlikle başlar,üreme devri süresince oluşur.

KAYNAKLAR ► ZİRVE DERGİLERİ BİYOLOJİ CEP KİTABI ► ÖSS VE ÖYS’YE HAZIRLIK BİYOLOJİ KİTABI ► FİNAL DERGİSİ BİYOLOJİ DERS NOTLARI