+ - i6 =2i i ik1 =cos2t Vk2 =sin(3t+15) R1 C6 ik1 Vk2 R1 = R1 = 1 ohm L3 ik1 =cos2t Vk2 =sin(3t+15) R1 = R1 = 1 ohm C4 = C5 = 1 F L 3 =1 H V6(t) gerilimini belirleyiniz. 1

Thevenin (1883) ve Norton (1926) Teoremleri Teorem: (Çarpımsallık) Lineer direnç, kapasite, endüktans elemanları+Bağımsız kaynaklar Lineer direnç, kapasite, endüktans elemanları elemanları +Bağımsız kaynakların değeri k katına çıkarılsın ve devre çözülsün Thevenin (1883) ve Norton (1926) Teoremleri Amaç: Lineer, zamanla değişmeyen çok uçlu, iki uçlu direnç kapasite endüktans ve bağımsız akım ve gerilim kaynaklarından oluşmuş bir N 1-kapılısının basit bir eşdeğerini elde etmek. Thevenin Eşdeğeri: + _ v i ZTH VTH + _ v i N 1-Kapılısı 2

_ _ ZTH Thevenin eşdeğer empedansı Devredeki tüm bağımsız kaynaklar devre dışı iken 1-1’ uçlarından görülen eşdeğer empedans VTH Açık devre gerilimi 1-1’ uçları açık devre iken 1-1’ uçları arasındaki gerilim Thevenin Teorem: N 1-kapılısının uçlarına i değerinde bir akım kaynağı bağlandığında tüm i değerleri için tek çözümü varsa ( tek v değeri belirlenebiliyorsa) Thevenin eşdeğeri vardır. Norton Eşdeğeri: + _ v i YN IN + _ v i N 1-Kapılısı GN Norton eşdeğer admitansı Devredeki tüm bağımsız kaynaklar devre dışı iken 1-1’ uçlarından görülen eşdeğer admitans 3

1-1’ uçları kısa devre iken 1-1’ uçlarındaki akım iN Kısa devre akımı 1-1’ uçları kısa devre iken 1-1’ uçlarındaki akım Norton Teorem: N 1-kapılısının uçlarına v değerinde bir gerilim kaynağı bağlandığında tüm V değerleri için tek çözümü varsa ( tek I değeri belirlenebiliyorsa) Norton eşdeğeri vardır. Thevenin Eşdeğeri: N kapılısı akım kontrollü değilse Thevenin eşdeğeri yok Norton Eşdeğeri: N kapılısı gerilim kontrollü değilse Norton eşdeğeri yok Norton eşdeğeri yok Thevenin eşdeğeri yok 4

i2 i3 + - v2 v3 ik L6 R7 L4 R5 A B İ2=İ3 V2=0 A-B uçlarından sola bakıldığında görülen devrenin Thevenin eşdeğerini SSH’de elde ediniz.

SSH’de Güç ve Enerji Kavramları Hatırlatma * ** *** SSH’de Güç ve Enerji Kavramları Tüm akım ve gerilimler “w” frekanslı sinüsoidaller Ani Güç ve Ortalama Güç R 2- uçlu direnç elemanı Kaynak tarafından dirence aktarılan güç: * bağıntısından Ani güç peryodu boyunca iki kere ve arasında değişiyor Bir peryod boyunca ortalama güç:

C kapasite elemanı Kaynak tarafından kapasiteye aktarılan güç: *** bağıntısından Ani güç peryodu boyunca iki kere ve arasında değişiyor Bir peryod boyunca ortalama güç:

L endüktans elemanı Kapasite için elde edilen bağıntılara benzer şekilde Kaynak tarafından kapasiteye aktarılan güç: Bir peryod boyunca ortalama güç:

_ 1-Kapılı i + N-Devresi G v SSH T anında G kaynağı tarafından N devresine aktarılan ani güç: *** bağıntısından Bir peryod boyunca ortalama güç:

Ortama güç v(.),i(.) sinüsoidallerinin sadece genliğine değil fazına da bağlı Güç faktörü (güç çarpanı) olarak adlandırılır V=ZI bağıntısı ile belirlenen N 1-kapılısına ilişkin giriş empedans fonksiyonu Z’ye ilişkin faz ‘dir.

Kompleks Güç i + _ v N-Devresi SSH G 1-kapılı N devresine G kaynağı tarafından aktarılan kompleks güç: Aktif Güç [Watt] Reaktif Güç [VAR] [VAR]-VoltAmperReaktif

L.O. Chua, C.A. Desoer, S.E. Kuh. “Linear and Nonlinear Circuits” Mc.Graw Hill, 1987, New York

Kompleks Gücün Sakınımı Tellegen Teoremi KAY+KGY Herhangi bir devrede enerji sakınımı geçerlidir Teorem: Hep aynı w frekanslı sinüsoidal kaynaklarla sürülen lineer zamanla değişmeyen devrenin SSH’de çalıştığını varsayalım. Kaynaklar tarafından devreye aktarılan kompleks güçlerin toplamı devredeki elemanlar tarafından çekilen kompleks güçlerin toplamına eşittir. Tanıt: KGY’yi sağlayan gerilim fazörleri KAY’yi sağlayan akım fazörleri KAY Tellegen teoreminden L.O. Chua, C.A. Desoer, S.E. Kuh. “Linear and Nonlinear Circuits” Mc.Graw Hill, 1987, New York