pozitivizm A. Comte

A.Comte Auguste Comte'un 19. yüzyılda ortaya attığı düşüncedir. Felsefede olgularla desteklenen ya da olgularla ilgili verilere dayanan bilginin tek sağlam bilgi türü olduğu görüşü Genel çizgileriyle olguculuk, deney konusu edilebilecek olgularla ilgili, yani en geniş anlamıyla bilimsel bilginin sağlam bilgi olduğunu vurgular. Pozitivizm terimini ilk kullanan Saint Simon (Sen Simon)'dur Bu felsefeyi geliştirip sistemleştiren August Comte (Ogüst Komt)'tur. Comte, sebep ve sonuçların gözetlenmesi gerektiğini savunmuştur.

Pozitivizm Bilinebilir olanın sadece olgular olduğunu savunan felsefi bir akımdır. Pozitivizmde tek bir bilim mantığı vardır. Bilim başlığını taşıyan her türlü etkinlik buna uymak zorundadır. Pozitivizmde tüm bilimler fiziğe indirgeme çabası vardır. Bu anlayışa göre A.Comte Sosyoloji’yi bile Sosyal Fizik olarak adlandırmıştır. Pozitivist bakış açısında gözlem ve deney tek bilgi kaynağıdır. Gerçekliğin doğru ölçüm ve sayısallaştırmayla tanımlanabileceğini ve anlaşılabileceğini savunur.

A.Comte Comte’a göre bilimsel incelemeler gerçek yasalarını bulmak için fenomenlerin çözülmesiyle sınırlı olmalıdır.

Üç hal kanunu Comte,"Tarihi Toplumsal Evre" anlayışını "Üç Hal Kanunu" ile açıklar. Dinî çağ, metafizik çağ, pozitivist çağ’dır. Üçüncü çağı karakterize eden pozitif tutum, olayların özünün kavranabileceğini reddeder. Bu anlayışa göre ancak fenomenleri tespit etmek mümkündür. Bunlarla ilgili kanunları tanıyabilmek ve bu yolla da gelecek fenomenleri önceden haber verebilmek bilimsel çalışmanın özünü teşkil eder. Bu fikre dayanılarak dinî ve metafizik unsurlar bir kenara bırakılır. Çeşitli ilim dalları da bu pozitif devreye aynı anda değil zamanla erişmişlerdir.

Üç hal kanunu Teolojik (Dinî) evre: Fenomenlerin tanrısal ya da manevi nedenlerle açıklandığı evre insanların her şeyi din ile açıkladığı bu dönem ortaçağa kadar uzanır. Metafizik evre: Olayların oluşunun soyut kuvvetlerle açıklandığı dönem toplumsal olayların özgürlük eşitlik gibi soyut kavramlarla açıklanması 1789'a kadar sürmüştür. Pozitif evre: Bu evrede insan sadece gözlemlenebilir olana yönelir. Yalnızca olaylar arasındaki yasalar ya da değişmez bağlantılar incelenir. Ona göre bu evre insan düşüncesinin ve gelişiminin en yüksek basamağıdır. Comte bu süreci bir insanın çocukluktan yetişkinliğe geçiş aşamalarına benzetir. Bununla birlikte Comte, “Pozitivizm niçinlerle uğraşmaz ama nasılları iyi bilir” ilkesini koyar.

Pozitivist anlayışta eğitim Pozitivist felsefeye göre eğitimin amacı, insanları modern bilimi temel alan, batıl inançları ve metafiziksel spekülasyonları reddeden birey olarak yetiştirmektir. Pozitivistlere göre önerme ancak ve ancak doğruluğu ya da yanlışlığı ampirik gözlem yoluyla kesinleştirilmesi olanaklıysa bilimseldir. Pozitivist felsefenin eğitim, okul sınıf yönetimi bağlamında eğitime etkisi oldukça önemlidir. Eğitim, okul ve sınıf yönetiminde ast-üst, öğretmen- öğrenci ilişkilerinde objektif bir yaklaşımın olması esastır.

Pozitivist Anlayışta Gelecekte, bilimsel düşünen filozof devlete hakim olacaktır. Tanrı’ya saygı yerine insana saygı esas alınmaktadır.

KAYNAKÇA Veysel Sönmez, «Auguste Comte (1798-1857) Pozitivizm (Olguculuk)», DEUHYO ED 2010, 3(3), 161-163. Necla Şahin Fırat «Pozitivist Yaklaşımın Eğitim Yönetimi Alanına Yansıması, Alana Getirdiği Katkı ve Sınırlılıkları», Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi 2006, 20: 40-51. Kemal Aytaç, Avrupa Eğitim Tarihi, M.Ü.İ.F.V. Yay., İstanbul 1998.