Prof. Dr. Sevim Dinçer Cengiz AÜTF Kadın Hastalıkları ve Doğum AD ADOLESAN JİNEKOLOJİ Prof. Dr. Sevim Dinçer Cengiz AÜTF Kadın Hastalıkları ve Doğum AD

Adolesanda ilk jinekolojik vizit Sağlıkla ilgili yaşa uygun rehberlik, eğitim Tarama Koruyucu sağlık hizmetleri 13 – 15 yaşta yapılmalı… ACOG Committee Opinion. Obstet Gynecol 2006;107:1215–1219

Adolesanda ilk jinekolojik vizit 13 – 15 yaşta adolesanın özellikleri değişken: erken / orta / geç adolesans Pubertal evre ve psikososyal gelişimin evrelemesi yararlı…

Adolesan Psikoseksüel Gelişim Özellikleri Evre Özellik Erken adolesans (9 – 12 yaş) İşaret: puberte Vücut değişikliklerine ve mahremiyetlerine ilgi Aynı cinsiyetle arkadaşlık ve grup aktiviteleri Cinsel fanteziler sık Mastürbasyon bu dönemde başlar Cinsel aktivite genellikle fiziksel değil; akranlara telefon görüşmeleri gibi Menstruasyon çoğunda başlar Orta adolesans (13 – 16 yaş) Dış görünüş ve vücuda aşırı ilgi Cinsel davranış ve ilişkilerde deneyler yapma Fiziksel temasa daha azla önem verme Tam fiziksel maturasyon Flört, ‘petting’, geçici nonkoital ve koital ilişkiler sık Cinsel davranışların sonuçlarını inkar etme tipik Soyut düşünme yeteneği artar Geç adolesans (17 – 21 yaş) Vücut imajı ve cinsel rol tanımı tamamlanmıştır Soyut düşünce tamamlanmıştır Gelecek kaygısı Cinsel oryantasyon neredeyse tamamlanmıştır

Adolesanda ilk jinekolojik vizitin içeriği:

Adolesanda ilk jinekolojik vizitin içeriği: İlk pap smear: İlk ilişkiden 3 yıl sonra veya 21 yaştan geç olmayacak şekilde Cervical cancer screening in adolescents. ACOG Committee Opinion No. 300. Obstet Gynecol. 2004;104:885–889. Pelvik muayene ilk vizitte şart değil… Öykü – şikayet pelvik muayeneyi gerektiriyorsa yaşa – kültüre uygun şekilde yapılmalı

Adolesanda ilk jinekolojik vizitin içeriği: İlk pap smear: İlk ilişkiden 3 yıl sonra veya 21 yaştan geç olmayacak şekilde Cervical cancer screening in adolescents. ACOG Committee Opinion No. 300. Obstet Gynecol. 2004;104:885–889. Pelvik muayene ilk vizitte şart değil… Öykü – şikayet pelvik muayeneyi gerektiriyorsa yaşa – kültüre uygun şekilde yapılmalı

gizlilik ilkesi İlk vizitin başlangıcında adolesan ve ebeveynine / velisine anlatılmalı ve takip eden vizitlerde tekrarlanmalı Açık iletişimin önemi vurgulanmalı Bölgeye/ülkeye özel gizlilik ilkesi ile ilgili kanunlar anlatılmalı Hekim-hasta ilişkisinin gizliliğinin sınırlamaları konusunda bilgilendirilmeli Hekim – sağlık hizmeti verenler ülkenin ve bölgenin gizlilik ilkesi ile ilgili kanunlarını ve sağlık hizmeti verenlerin bu konu ile ilgili haklarını bilmelidir…

Normal menstruasyon ve hijyen, Seksüel oryantasyon ve cinsel kimlik, İlk görüşme: Adolesan gelişimi, Normal menstruasyon ve hijyen, Seksüel oryantasyon ve cinsel kimlik, Sağlıklı yeme alışkanlığı, Cinsel baskı-tacizden korunma konularında genel bilgilendirme

İlk görüşme: Psikososyal öykü (HEEADSSS) Cinsel öykü Gebelikten korunma Cinsel yolla bulaşan hastalıklar

Psikososyal öykü: HEEADSSS değerlendirmesi Olası problemlerin erken saptanmasında ve adolesanlarda morbidite ve mortalite nedenlerinin değerlendirilmesinde önemli Adolesan aksini istemediği sürece adolesanla tek başına iken sorulmalı Ebeveyn odada kalıyorsa, bu durum tıbbi kayıtta not edilmeli

HEEADSSS Örnek sorular Home Evde kimlerle birlikte yaşıyorsun? Anne-baban, kardeşlerinle ve diğer akrabalarınla ilişkin nasıl? Education Hangi okula gidiyorsun? Kaçıncı sınıftasın? Geçen yıl kaç gün okula gitmedin? Neden? Employment Okuldan sonra çalışıyor musun? Nasıl bir işte? Haftada kaç gün? Gelecekteki kariyerinle ilgili planların nedir? Eating Kilonla ilgi ne hissediyorsun? Kilonu nasıl kontrol ediyorsun? Egzersiz, kusma, diüretik, laksatif kullanıyor musun? Activities Boş zamanında neler yapıyorsun? Spor yapıyor musun? Haftada kaç saat TV seyrediyorsun? Drugs Sigara, alkol, ve/veya diğer ilaçları ne sıklıkta ve ne miktarda kullanıyorsun? Sarhoşken pişman olduğun bir şey yaptın mı? Depression/ Suicidality Genellikle kendini nasıl hissediyorsun: mutlu, üzgün, her ikisi de? Kendine zarar vermeyi veya intiharı düşündün mü? Sexuality Adetlerin ne sıklıkta? Miktarı fazla mı? Ağrılı mı? Ağrı yüzünden okulu ne sıklıkta kaçırıyorsun? İlk cinsel temasını kaç yaşındayken yaşadın? Spirituality Dinin nedir ve ne sıklıkta dinle ilgili aktivitelere katılıyorsun? Dini inançların cinsellik ve kontrasepsiyonla ilgili kararlarını nasıl etkiliyor?

Sağlık taraması Kan basıncı Kolesterol Yeme bozuklukları Mental sağlık Taciz /kötüye kullanma Okul performansı Tütün Alkol/uyuşturucu madde Cinsel aktivite Gebelik CYBH İmmünizasyon

Sağlık taraması: Kan basıncı: Kolesterol: Her vizitte ölçülmeli Vücut ölçüleri adolesanda kan basıncının en önemli belirleyicisi National High Blood Pressure Education Program. Update on the task force report (1987) on high blood pressure in children and adolescents: a working group report from the National High Blood Pressure Education Program. Kolesterol: Yıllık olarak öyküde hiperlipidemi ve erişkin KAH riski açısından sorgulanmalı Seçilmiş adolesanlarda lipid testi yapılmalı National Cholesterol Education Program. Report of the Expert Panel on Good Cholesterol in Children and Adolescents. 1991

Cinsel aktivite: İstenmeyen gebelik CYBH Cinsel kimlik ve oryantasyon

Gebelik… Bilinçsiz cinsel aktivite ve kontrasepsiyon konusunda bilgisizlik İstenmeyen gebelik: Eğitim verilmeli Evlatlık verme Bebeği büyütme Terminasyon

Gebelik… Bilinçsiz cinsel aktivite ve kontrasepsiyon konusunda bilgisizlik İstenmeyen gebelik: Eğitim verilmeli Evlatlık verme Bebeği büyütme Terminasyon

CYBH CDC: her yıl 19 milyon yeni enfeksiyon; yaklaşık yarısı 15 – 24 yaş ! Weinstock H, Berman S, Cates W Jr. Perspect Sex Reprod Health. 2004;36:6–10. Klamidya genç kadınlarda en sık; 26 yaş altında cinsel olarak aktif tüm kadınlarda yıllık klamidya taraması Tedaviden 3 ay sonra kontrol Eş tedavisi Centers for Disease Control and Prevention. Sexually transmitted diseases treatment guidelines, 2006. Morb Mortal Wkly Rep. 2006; 55:(RR-11).

CYBH Gonore: klamidya gibi çoğu vaka atlanıyor… Kinolonlara direnç artıyor, tedavi ve önlemede önemli… İdrarda CYBH testi: gonore ve klamidya taramasında etkili ‘self vaginal swab’: pH, KOH CYBH öyküsü, çok sayıda cinsel partner, ilaç bağımlılığı, hapishane öyküsü Sifiliz, hebatit C ve HIV

Aşılar ACIP: Advisory Committee on Immunization Practices Ebeveyn onamı 11-12 yaştan itibaren 3 aşı önerilmekte: Difteri-boğmaca-tetanoz Meningokok HPV; 0, 2, 6. ayda (9 yaştan itibaren) Yıllık pap smear

Aşılar: Eksik kalmışsa ve özel durumlarda: Hepatit B Polyo MMP Varisella İnfluenza Pnömokok Hepatit A

Rehberlik Beslenme alışkanlıkları, sağlıklı beslenme ve vücut ağırlığı önerileri Fiziksel aktivitenin yararları ve düzenli spor önerileri Sağlıklı cinsel yaşamla ilgili öneriler Kontrasepsiyon CYBH ve istenmeyen gebeliklerin önlenmesinde kondom kullanımı Acil kontrasepsiyon Alkol, diğer kötü alışkanlıklar ve cinsel istismarın önlenmesine yönelik eğitim

Kontrasepsiyon Hangi yöntemleri bildiği ve hangileri ile ilgilendiği sorgulanmalı Tüm seçenekler kısaca açıklanmalı Seçilen yöntem daha detaylı açıklanmalı ve etkin kullanımı sağlanmalı Sonraki vizitlerde yöntemin doğru kullanımı takip edilmeli