Dr. İbrahim ÇETİN Veteriner Hekim GTHB Bursa İl Müdürlüğü NOSEMA Dr. İbrahim ÇETİN Veteriner Hekim GTHB Bursa İl Müdürlüğü

ETKEN Etken: Nosema apis (5-7 mikron) Tek hücreli mikroorganizma balarılarının mide ve bağırsaklarına yerleşir. Sporlanarak çoğalır.

ETKEN Etken arı dışkısında 2 yıl, ölü arıda 1 yıl ve arı mide sıvısında 7 yıl canlı kalabilir. Tedavi edilmezse ölüm oranı % 30’dan % 100’e kadar ulaşır.

BELİRTİLERİ Hasta arılar larvaları besleyemez ve koloni zayıflar. Hasta arılarda: Şişkin ve mat- beyaz bir mide, iğneleme refleksinin yokluğu ve kanat düşüklüğü gözlenir.

BELİRTİLERİ Hastalığa yakalanan arılar uçmaya çalışırlar, uçamazlar. Kovan önündeki ot ve çöplere tutunarak yürürler. Hasta arılarda görülen bu belirtiler açlık, felç veya ilaç zehirlenmelerinde görülen belirtilerle karıştırılabilir.

BELİRTİLERİ Arıların ömür uzunlukları azalır. Hasta arıların yavru yetiştirme yeteneği azalır. Besleyici arıların arı sütü salgı bezleri dumura uğrar, koloninin gelişme hızı azalır. Ana arıların yumurtlama hızı azalır. Ana arı kayıplarına neden olur. İşçi arıların ömür uzunluğu azalacağından kış kayıpları artar. Koloni bal veriminin azalmasına neden olur.

YAYILMASI Hastalıklı, arılı, ballı ve yavrulu çerçevelerin sağlıklı kolonilere verilmesi. Koloni kontrolleri sırasında ergin arıların ezilmesi, ezilen arıların dışarı atılması esnasında sağlıklı arıların sporlarla teması. Uzun süren arı taşımacılığı, kovanların kapalı kalması ve arıların dışarı çıkamamaları.

YAYILMASI Arıların kışın rahatsız edilmesi. İlkbaharda kovanların sık sık açılarak kolonilerin rahatsız edilmeleri. Ana arı yetiştiriciliği ve paket arıcılığında koloni popülasyonunun azaltılarak kolonilerin strese sokulması. Yetersiz beslenme nedeni ile kolonilerin fizyolojik olarak hastalığa duyarlı olmaları.

YAYGINLIĞI Bursa yöresi balarılarının Yaklaşık % 23’ünde subklinik, %4’ünde ise klinik olarak saptanmıştır.

TEŞHİS Belirtiler laboratuvar muayenesi ile yapılır. Kovan girişinde ishal Kovan etrafındaki hasta arılar K kanat laboratuvar muayenesi ile yapılır.

TEDAVİ 1 kısım su + 2 kısım şeker = 3.8 lt şeker şurubuna 100 mg Fumagillin, ilkbahar ve sonbahar yemlemesinde verilir. Itraconazole 0.01 mikrogr/ml Monensin-lasolocid 0.2 ml/10ml Tanen 3-4 gr/5 lt Nane ekstratı Vit.C= 200mg/1 koloniye 1/1 Şurup+ 10 gr oksalik asit sprey ( 1-2 kez kışın)

TEDAVİ Erken sonbaharda bal hasatını takiben kullanılan timol içerikli kekik suyu oldukça etkili bulunmuştur. Hazırlanışı: 1lt Kekik suyu /8 litre şurup(2kısım şeker, 1kısım su) Kovan başı 0.5lt Bir hafta ara ile 2 kullanım, Erken ilkbahar tekrarlanacak Kovanda nosema şüphesi olmasa bile uygulanabilir

KORUNMA Şüpheli arılıklarda kovanlar arası bal nakli yapılmamalıdır. Kovanlar ıslak ve nemli olmamalıdır. Yerden en az 20 cm yüksekte olmalıdır. Aynı arılıkta zayıf ve güçlü kovan bir arada olmamalıdır. Kolonilerde Ruhsatsız ve zamansız arı ilaçları kullanılmamalıdır. Dışardan ana arı alımı hastalıklardan ari sertifikalı olmalıdır. Yaban arısı yağmalarına izin verilmemelidir. Toplanma ve konaklama alanlarında farklı arıcılar arılarını en az 400-500 m uzağa yerleştirmelidir. Kovan kaydı profesyonel arıcılar için olmazsa olmazdır. Her koloninin geçmişi iyi bilinmelidir.