VÜCUT KOMPOZİSYON ÖLÇÜMÜ, SINIFLAMALAR VE PERFORMANSLA İLİŞKİSi

Vücut Kompozisyonu; Yağ, kemik, kas hücreleri, diğer organik maddeler ve hücre dışı sıvılarının orantılı bir şekilde bir araya gelmesinden oluşur.

Vücut kompozisyonunu etkileyen önemli faktörler; -        Cinsiyet -        Yaş -        Fiziksel aktivite -        Hastalık -        Beslenme

Vücut kompozisyonu iki bölümde incelenmektedir; Yağsız vücut kitlesi (kas, kemik, hayati organlar) Yağ kitlesi

Vücut ağırlığının; % 40 kaslar % 10 kemik % 10 kıkırdak, kiriş ve deridir.

Kaslar, 1- Çizgili kaslar (İskelet kası, istemli çalışır) 2-  Düz kaslar (mide-barsak kanalı, idrar kesesi) 3-   Kalp kası ( istem dışı çalışır).  

Yağlar, 1 -Deri altı ve depo yağlar 2 –Öz yağlar (essensiyal yağlar) Bayanların vücut yağ oranı; % 15-20 Erkeklerin ‘’ ‘’ ‘’ ; % 10-12

ŞİŞMANLIK (OBESİTE) Vücut yağının toplam miktarındaki aşırı genişlemedir. Erkeklerin VYO’nın %25 ve üzeri, bayanların ise VYO’nın ise % 30 ve üzerinde şişmanlık durumu hesaplanmıştır.  

Şişmanlığın sebepleri; -        Aşırı yemek yeme -        Fiziksel aktivite azlığı -        Metabolik ve hormonal bozukluklar -        Genetik faktörler ( % 25-30 etkiler) -        Yaş ve cinsiyet -        Gebelik -        Psikolojik bozukluklar -        Ekonomik etkenler  

Vücut kompozisyonu insan vücudunun kompanentlerini tanımlamak için tanımlamak için kullanılır. İki basit metod ile ölçülür: 1-    Somatotip 2-    Vücut yağ oranının belirlenmesi

Somatotip, insan vücudunun tipinin veya fiziksel olarak sınıflandırılmasına verilen isimdir. Sheldon somatotip sınıflamada 3 vücut tipi ve özellikleri; 1- Endomorph; vucudun yuvarlaklığı ve yıumuşaklığı ile karakterizedir, karın göğüsün önündedir, omuzlar köşeli ve boyun kısadır. 2- Mezomorph; Sert, güçlü ve kalın kaslar, el ve parmaklar ağırdır, toraks geniş ve bel nispeten incedir. 3- Ektamorph; Vücut düz, ince ve narin, kemikler küçük, kaslar ince

Somatotip ve Fiziksel Aktivite: İnsan vücudu yukarıda adı geçen 3 vücut komponentinin özelliklerine değişen oranlarda sahiptir. Bazı insanlarda 1 komponentin özellikleri, bazılarında ise 3 komponentin özellikleri eşit oranda bulunabilir. Yapılan araştırmalarda kadın ve erkek sporcuların çoğunluğunun daha fazla kaslı (yani mezamorfik komponente) ve daha ince (yani ektamorfik komponent) sahip olduklarını ortaya koymuştur.

Antropometrik Yöntemler;     Boy / Kilo indeksleri      Çevre ölçümleri      Deri kıvrım kalınlığı (skinfold) ölçümleri

Boy/kilo indeksleri: Yağsız vücut kitlesinin tahmin edilmesi için boy kilo indekslerinde boyun karesinin vücut ağırlığına bölünmesiyle elde edilen vücut kitle indeksi (BMI), obesitenin derecesini göstermek amacıyla kullanılır. BMI (kg/m2), erkekler için < 25, kadınlar için < 27 olanlar obez, 25-30 (erkekler için),27-30 (kadınlar için) orta obez, 30-40 her iki cins için ağır obez,40 dan büyük olanlar ise morbid obez olarak sınıflandırılır.

Çevre ölçümleri tekniğinde ise; göğüs, kalça, bel,boyun gibi vücudun çeşitli bölgelerinin çevresinin ölçümünden yola çıkılarak vücut yağ oranı çeşitli denklemler, tablolar kullanılarak tahmin edilir.

Laboratuvar Yöntemleri -        Su altı vücut ağırlığı ölçümleri -        Spektrometri -        Ultrasonografi -        Radyografi vb……

Su altı vücut ağırlığı ölçümü ile, sporcuların vücut yoğunlukları ölçülür. Vücut yoğunluğu ölçümleri, yağ oranı ya da miktarı ile yağsız vücut ağırlığını (kas, kemik) tespit etmede kullanılır. Bu ölçüm, Arşimed’in ‘Katı sıvıdan daha ağırdır, sıvının içine konulursa katı madde dibe çöker. Katı madde sıvı içinde tartılırsa taşırdığı suyun ağırlığından dolayı gerçek ağırlığından daha hafif olur’ prensibine dayanır.

Başka deyişle, kemik yoğunluğu ve kas hücrelerinin ağırlığı sudan daha ağırdır.Yağ ise sudan daha hafiftir.Böylece daha fazla kemik ve kas dağılımına sahip olan kişi su içinde daha ağırdır.

Vücut kompozisyonunu belirlemede en geçerli ve en doğru olan bu yöntem vücudun fiziksel ve anatomik faktörler arasındaki etkileşim temeline dayanmaktadır.

TEŞEKKÜRLER...