Karbonhidratlar II Disakkaridler ve Polisakkaridler Dr Tevhide Sel

Disakkaritler Bir monosakkarit molekülündeki anomerik karbonun hidroksil grubu ile bir diğer monosakkarit molekülünün hidroksil grubunun reaksiyona girmesi oluşturulan bir O- glikozidik bağ ile birbirine bağlanmış iki monosakkarit molekülünden oluşmuş bileşiklerdir. Laktoz (süt şekeri) galaktoz + glukoz Sakkaroz (çay şekeri) glukoz + fruktoz

Disakkaritlerin oluşumunu sağlayan glikozidik bağlar,  ve  olmak üzere iki tipte olur. Glikozidik bağın tipini, birinci C’daki –OH grubunun pozisyonu belirler. O-glikozidik bağ, bir yarı asetal ve bir alkolden bir asetal oluşumunu gösterir. Birinci C’daki –OH grubunun pozisyonu  ise -glikozidik bağ,  pozisyonunda ise -glikozidik bağ oluşur.

Tüm monosakkaridler redüktandır. Polisakkaritler ise redükten değildir. Bir disakkaritin redüktan olabilmesi için en az bir alkil grubunun (aldehid / keton grupları) serbest olması gerekir. Hangi disakkaritler redüktandır?

oligosakkaridler İkiden fazla monosakkarit biriminden oluşan trisakkarid, tetrasakkarid, pentasakkarid, hekzasakkarit gibi oligosakkaritler tanımlanmıştır. Örn. Streptomisin, geniş spectrumlu bir antibiyotiktir. Kimyasal yapı olarak bir trisakkariddir.

polisakkaridler Çok sayıda monosakkarit veya monosakkarit türevi molekülün O-glikozid bağları vasıtasıyla bağlanması suretiyle oluşmuş karbohidratlardır. Örn. Nişasta, glikojen, selüloz

Yapıda yer alan monosakkaridlere göre ikiye ayrılır. Aynı monosakkarid biriminden oluşmuşsa homopolisakkarid En az iki farklı monosakkarid biriminden oluşmuşsa heteropolisakkarid olarak adlandırılır. Polimer yapı bazı polisakkaridlerde dallı zincir şeklindedir. Selüloz, düz zincir formdadır. Nişasta ve glikojen ise dallı zincir yapı gösterir.

Glikoproteinler Yapıda %50’den daha fazla karbohidrat içerebilen, fakat genelde protein içeriği baskın olan bileşiklerdir. Glikoproteinlerde karbohidrat kısım protein ile O veya N tipi glikozid bağ yapar. Bağın türünü protein kısmındaki amino asit belirler. Karbonhidratlar, proteindeki serin veya treonin amino asidine O-glikozit bağ ile veya asparajine N- glikozit bağ ile bağlanır.

Glikolipidler Yapılarında gliserol ve fosfat bulunmayan, seramide bağlı olarak karbohidrat içeren sfingolipidlerdir. Glikolipidler, hücreler arası iletimden sorumludurlar.