GEBELİKTE BESLENME ‘’eating for two ‘’ Dr. Alper Başbuğ

Anlatım Planı Nutrigenetik Beslenmenin maternal etkileri Beslenmenin fetal etkileri Mikronutrientler Docosahexaenoic asit (omega 3)

Nutrigenetik Metabolizmanın kullanılan diyete ve beslenme alışkanlıklarına karşı verdiği cevabın üzerine genetik varyasyonların etkisini ve besin maddeleri ile biyoaktif yiyecek içeriklerinin genetik ekspresyona etkisini inceleyen bilim dalıdır

Besin – gen etkileşimi nasıl oluşur ? Direk etkileşim: Besin maddeleri bazen bir reseptör ile etkileşerek DNA’ya bağlanabilen bir transkripsiyon faktörü gibi davranabilir ve gen ekspresyonunu indükleyebilir.

Epigenetik etkileşim: Besin maddeleri DNA’nın yapısını değiştirebilir ve gen ekspresyonu kronik olarak değişir. Epigenetik mekanizmanın sürekli etkisi DNA metilasyonu, asetilasyonu veya histon biyotinasyonu aracılığıyla yapılır. Sonuçta ortaya çıkan epigenetik modifikasyon, kişinin hayatı boyunca hatta gelecek kuşaklarında var olacak şekilde gen ekspresyonunu değiştirebilir

Epigenetik paternlerde meydana gelebilecek dalgalanmalar konjenital bozukluklara, multisistem pediyatrik sendromlara ya da sonradan ortaya çıkabilecek kanser ve nörodejenerasyonlara yatkınlık sağlayabilir.

Beslenmenin Maternal- Fetal Etkileri 8322 kadın Gebelik öncesi ve esnasında diyetisyen kontrolünde.

10,026 kadın ve bunların bebekleri Diyetisten danışmanlığı Sature ve total yağ tüketimi azaltılmış. Yüksek lifli yiyecekler, sebze-meyve ve balık tüketimi artırılmış. In our review, dietary interventions during pregnancy were associated with increased birth weight and length and a reduced incidence of low birth weight

MİKRO GIDA DESTEĞİ temel hedef

CDC ve IOM ÖNERİSİ Gebelik ve laktasyon döneminde sadece diyetle yeterli alınamadığı için günlük alınması önerilen vitamin/mineraller İyot Demir Kalsiyum Folat Vit A, B kompleks, C, D, E, Zn

MİKRO GIDA DESTEĞİ Son yıllarda doğumsal etkileri nedeniyle dikkat çekmeye başlamıştır UNICEF /WHO/ UN gelişmekte olan ülkeler için mikronutrient desteği formüle etmiştir. UNIMMAP (United Nations Multiple Micronutrient Antenatal Preparation) 15 mikronutrient içermektedir.

Multiple-micronutrient supplementation for women during pregnancy (Review) LBW (<2500 g): %12 azalma RR:0.88, CI: 0.85-0.91 SGA (<%10 p. ağırlık): %10 azalma RR:0.90, CI: 0.83-0.97 Ölü doğum: %9 azalma RR:0.91, CI: 0.85-0.98 Haider BA, Bhutta ZA. Cochrane Database of Systematic Reviews 2015, Issue 11. Art. No.: CD004905.

Gebelikte ve Emzirmede İyot İhtiyacı. Gebe olmayan/emzirmeyen kadınlara kıyasla iyot ihtiyacı yaklaşık olarak: hamilelerde 1.5 kat, emziren annelerde 2 kat artar İyot eksikliği en fazla gebelerde ve emziren annelerde belirgin olmakla beraber toplumda tüm yaş gruplarını etkileyen bir sağlkık sorunudur. Leung AM et al. Endocrinol Metab Clin North Am. 2011.

Sağlık Bakanlığı Türkiye Prevelans Çalışması İyot eksikliği %30.3 Trabzon %68.5 Malatya %46.5 Bayburt %44.3 Kastamonu %35.3

İyot Eksikliğinde Maternal Fetal Sonuçlar Paediatric and Perinatal Epidemiology, 2012, 26 (Suppl. 1), 108–117

Günlük İyot İhtiyacı

Folat (Vit B9) Yeşil yapraklı sebzeler, baklagiller, fındık ceviz, ıspanak ve narenciye Folik asit, folatın sentetik formudur ve biyoyararlanımı folattan %70 daha fazladır Pürin, timidin sentezinde yer alarak DNA sentezinde Amino asit metabolizmasında

Folik Asit Dozu - NTD WHO önerisi: Tüm gebelere 0.4 mg (Daily iron and folic acid supplementation in pregnant women.Geneva,2012.) NTD öyküsü olanlarda gebelikten 2 ay önce başlanan 4 veya 5 mg/gün folik asit ile tekrarlama yok. Kontrolde %4 tekrarlama var.

Folik asit diğer anomaliler 0.4 mg Folik asit İzole yarık dudak ve damak riskini azaltır (OR:0.61) Perikonsepsiyonel multivitamin ile kalp anomalilerinde %34-43 azalır En belirgin azalma VSD, konotrunkal defektler ve sendromik olmayan kalp defektlerinde

Folik asitin Diğer hastalıklar Tip I DM Folik asit kullananlarda konjenital anomali yok Karbamazepin, fenobarbital, fenitoin ve primidon Folik asit ile konjenital anomali azalıyor

Vit B12 - NTD NTD’li gebelerin serum Vit B12 düzeyleri kontrollerden anlamlı düşüktür Gebelik öncesi NTD riskini azaltmak için vit B12 düzeylerinin >300pg olması gerekir Tek başına folik asit yerine folik a ve multivitamin birlikte desteği ile NTD yanı sıra konjenital kalp defektleri de azalmaktadır

Vitamin D: “Popüler” vitamin Otizm Obezite Kanser Diyabet Yaşlanma Multiple Skleroz Osteoporoz Rutin izlemde 25-OHD bakılma sıklığı artıyor D vitamini “reklamları” ve kullanımında belirgin artış var After calcitriol stimulation, we identified 2776 genomic positions occupied by the VDR and 229 genes with significant changes in expression in response to vitamin D.

Aktif D vitamininin etkileri VDR nakavt fare modelinden elde edilen bilgiler-JCEM 2008 Klasik 1,25 dihidroksi vitamin D3 vitamin D reseptörüne(VDR) bağlanarak etkisini gösterir İntestinal kalsiyum emilimini arttırır PTH gen transkripsiyonunu inhibe eder Kemik matriks proteinlerinin ekspresyonunu düzenler Osteoklast farklılaşmasını “promote “eder. İskelet dışı VDR nakavt veya Vitamin D eksikliği durumunda immün sistem “gros” olarak normal, fakat tetik çekici faktörlerin varlığında Tip 1 diyabet, inflamatuar barsak hastalığı gibi otoimmün hastalık riski artıyor. VDR nakavt farelerde spontan kanser oluşumunda artma yok fakat oncogen ve kemokarsinoljenlerin kolaylaştırdığı tümörlere eğilim var. Bu farelerde ayrıca renin yüksek hipertansiyon kardiyak hipertrofi ve tromboz eğiliminde artış söz konusu

Gebelik döneminde D vitamini desteği neden gerekli? D vitamini eksikliğinin perinatal/neonatal etkileri Neonatal hipokalsemi Hipokalsemik nöbet İnfantil rikets SGA Düşük KMD Geniş fontanel Geç dönem T1D allerjik hst bipolar boz D vitamini eksikliğinin maternal etkileri Preeklampsi Yetersiz tartı artışı Kemik kütlesinde kayıp Subklinik myopati Yüksek PTH düzeyleri

D vitamini eksikliğinin anne ve bebek üzerine etkileri

Anne ve bebeklerde D vitamini durumu-2005 Ankara Tıp Fakültesi Pediatri 70 anne, 70 bebek(kord kanı) ve kontrol grubu olarak 104 kadın (20-35 yaş) da 25-OHD ölçüldü Annelerin % 27’sinde, bebeklerin % 64,3’ünde 25OHD< 10 ng/ml Ergur AT, J Clin Res Ped Endo 2009;1:266-269

Gebelik döneminde D vitamini dozu Institute of Medicine (IOM) 2010 önerisi RDA: 600 IU/Gün; UL: 4000 IU/Gün Kanada’da özellikle kış aylarında 2000 IU D vitamini öneriliyor Bazı araştırıcıların önerisi 4000 IU/gün Risk altındaki toplumlar için önerilen doz 2000 IU/gün S.B. Programı: 1200 IU/gün Vitamin D supplementation: Recommendations for Canadian mothers and infants. Paediatr Child Health. 2007 ;12(7):583-98 Wagner CL et al, Safety Considerations. LWPES Meeting May 2010 Sağlık Bakanlığı’nın bebeklere ücretsiz D vitamini desteği programı gebeleri de kapsayacak şekilde genişletildi (Mayıs 2011).Gebelik döneminde 3.aydan itibaren günde 1200 IU D vitamini desteği önerilmekte. Thandrayen K. Maternal vitamin D status:Implications for the development of infantile nutritional rickets. Endocrinol metab clin N AM (2010)

DHA (omega 3) Uzun zincirli poliunsatüre yağ asitleri Toll like res (TLR) aracılığıyla immün sistemi güçlendiriyor G protein ile ilişkili reseptör (GPR) B arrestini ikinci mesajcı kullanarak mitogen activated protein kinase’ı (MAP k) engelliyor Peroksizom proliferasyon aktive edilmiş reseptör gamma (PAPPR) ile NF kB yi inhibe ediyor Sistemik inflamatuvar cevap 8 haftalık balık yağı kullanımıyla %77-81 azalıyor

DHA Embriyogenez Aktif transport ile fetusa alınıyor Üçüncü trimesterde birikim 67-75mg/gün Beynin yapısında sudan sonra en fazla yağ asitleri bulunuyor ve çoğu LCPUFA Bazal ganglionlar, merkez korteks, hipokampus, talamus gibi nörokognitif alanlarda Retinada özellikle bağlanıyor

DHA Klinik çalışmalar 1-2 gram dozlarında 37 haftadan önce doğum oranını azaltıyor Sitokin cevap azalıp enfeksiyona direnç artışı preterm doğum azalmasında etkili DHA desteği almayan annelerin sütünde günlük ancak 23mg var