AZERBAYCAN PAZARINA İHRACAT İMKANLARI T.C. EKONOMİ BAKANLIĞI AZERBAYCAN PAZARINA İHRACAT İMKANLARI Songül BEKTAŞOĞLU Uzman, İhracat Genel Müdürlüğü MAYIS 2017

ÜLKE MASALARI T. C. EKONOMİ BAKANLIĞI

ÜLKELER T. C. EKONOMİ BAKANLIĞI

AZERBAYCAN T. C. EKONOMİ BAKANLIĞI

SUNUM İÇERİĞİ Azerbaycan: Genel Bilgiler Azerbaycan’ın Dış Ticareti Türkiye - Azerbaycan Ticareti Dış Ticaret Politikası ve Vergiler İllerin Dış Ticaret Verileri Anlaşma ve Protokoller Pazar Analizi T. C. EKONOMİ BAKANLIĞI

NEDEN AZERBAYCAN? Hızla büyüyen ekonomisi ve alım gücü, Coğrafi yakınlık, Dil, kültür ve din birliği, Ülkedeki Türk yatırımları, Tüketimde ithalata bağımlılık, Türk ve Azeri ekonomilerinin rekabetçi olmaktan çok tamamlayıcı bir yapıya sahip olması ve bu nedenle işbirliği olanakları bakımından büyük potansiyel bulunması, T. C. EKONOMİ BAKANLIĞI T. C. EKONOMİ BAKANLIĞI

TÜRKİYE – AZERBAYCAN: T. C. EKONOMİ BAKANLIĞI T. C. EKONOMİ BAKANLIĞI

AZERBAYCAN KONUMU VE BÖLGELERİ T. C. EKONOMİ BAKANLIĞI

BORU HATLARI T. C. EKONOMİ BAKANLIĞI T. C. EKONOMİ BAKANLIĞI 9

AZERBAYCAN TEMEL BİLGİLER RESMİ ADI Azerbaycan Cumhuriyeti BAŞKENTİ Bakü BAĞIMSIZLIK TARİHİ 18 Ekim 1991 YÖNETİM BİÇİMİ Cumhuriyet, Başkanlık Sistemi DEVLET BAŞKANI İlham Aliyev (31 Ekim 2003) BAŞBAKAN Artur Rasizade (4 Kasım 2003) RESMİ DİL Azerbaycan Türkçesi DİN Müslüman (%94), Rus Ortodoks (%3), Diğer(%3) YÜZÖLÇÜMÜ 86.600 km² NÜFUS 9.492.000 kişi ETNİK YAPI Azerbaycan Türkü %92,5 ,Rus %1,4, Ermeni %1,4, Diğer %4,7 ÜLKEDEKİ TÜRK NÜFUSU 17.166 kişi AZERBAYCAN’DAKİ TEMSİLCİLERİMİZ Bakü Büyükelçisi : Erkan Özoral Ticaret Müşaviri : Ahmet Ataker AZERBAYCAN’NIN ÜLKEMİZDEKİ TEMSİLCİLERİ Faig Bağırov (Büyükelçi) Vasif Aliyev (Ticaretten Sorumlu Katip) T. C. EKONOMİ BAKANLIĞI T. C. EKONOMİ BAKANLIĞI 10

AZERBAYCAN TEMEL BİLGİLER GSYİH (Nominal) 35,6 milyar $ KİŞİ BAŞINA GSYİH (Nominal) 3.759 $ GSYİH BÜYÜME HIZI (Reel) %-3,8 ENFLASYON ORANI % 12,6 PARA BİRİMİ&DÖVİZ KURU 1 $=1,70 Manat (3 Mayıs 2017) TOPLAM REZERVLER 7,32 milyar $ İHRACAT 12,6 milyar $ İTHALAT 7 milyar $ ÜLKEYE GİREN YATIRIM TUTARI 4,05 milyar $ (Akım) - 22,2 milyar $ (Stok) YURTDIŞINA ÇIKAN YATIRIM TUTARI 3,3 milyar $ (Akım) - 15,4 milyar $ (Stok) İŞSİZLİK ORANI %5,3 DÜNYA BANKASI İŞ YAPMA KOLAYLIĞI SIRALAMASI 65/189 (2017) GSYİH’NİN SEKTÖREL DAĞILIMI Tarım % 6, Sanayi %57,8, Hizmetler % 36,2 İHRACATINDA BAŞLICA ÜRÜNLER Petrol ve Petrol Ürünleri; Sofralık meyve ve kabuklu yemiş; Şeker ve Şekerlemeler; Hayvansal ve bitkisel yağlar İTHALATINDA BAŞLICA ÜRÜNLER Makineler, Mekanik Aletler, Nükleer reaktörler, kazanlar; Elektrikli ekipmanlar ve aksamları; Karayolu taşıtları, parça ve aksesuarları; Başka yerde sınıflandırılmamış ürünler; Demir Çelik; Hububat; Tütün ve işlenmiş tütün ürünleri İHRACATINDA BAŞLICA ÜLKELER İtalya, Almanya, Tayvan, Fransa, Çek Cumhuriyeti, İspanya, Portekiz, Gürcistan, Endonezya, Rusya Federasyonu, Türkiye İTHALATINDA BAŞLICA ÜLKELER Rusya Federasyonu, Türkiye, İngiltere, ABD, Almanya, Çin, İtalya, İsrail, Norveç, Gürcistan BAŞLICA SANAYİ DALLARI Petrol ve petrol ürünleri, doğal gaz, petrol arama ve çıkarma teçhizatı, çelik, demir, çimento  BAŞLICA TARIMSAL ÜRETİM Pamuk, tahıl, pirinç, üzüm, çay, tütün  MADENLER VE YERALTI KAYNAKLARI Petrol ve doğalgaz, kurşun, çinko, bakır, demir cevheri, barit, alüminyum, kobalt, arsenik, mermer, kireç taşı, siyanit, maden tuzu ve kaya tuzu T. C. EKONOMİ BAKANLIĞI T. C. EKONOMİ BAKANLIĞI 11

DIŞ TİCARET GÖSTERGELERİ T. C. EKONOMİ BAKANLIĞI

DIŞ TİCARET-İthalat-Sektörel Dağılım T. C. EKONOMİ BAKANLIĞI T. C. EKONOMİ BAKANLIĞI 13

Azerbaycan’ın İthalatında Başlıca Ürünler DIŞ TİCARET Azerbaycan’ın İthalatında Başlıca Ürünler Diğer ürünler (Askeri mühimmat) Muslukçu, borucu eşyası Buğday ve mahlut Otomobiller İşlenmiş kabuklu meyveler Domates (taze/soğutulmuş) Kendine özgü fonksiyonlu makine ve cihazlar Petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar Diğer meyveler (taze) Demir/çelikten diğer eşya T. C. EKONOMİ BAKANLIĞI T. C. EKONOMİ BAKANLIĞI 14

Azerbaycan’ın İhracatında Başlıca Ürünler DIŞ TİCARET Azerbaycan’ın İhracatında Başlıca Ürünler Ham petrol Petrol gazları ve diğer gazlı hidrokarbonlar Petrol yağları ve minerallerden elde edilen yağlar Etilen polimerleri (ilk şekillerde) Kabuklu meyveler Domates (taze/soğutulmuş) Altın (ham, yarı işlenmiş, pudra halinde) İşlenmemiş alüminyum Diğer taze meyveler Elektrik enerjisi T. C. EKONOMİ BAKANLIĞI T. C. EKONOMİ BAKANLIĞI 15

DIŞ TİCARET-Ülkelere Göre İthalat Kaynak: ITC- Trademap T. C. EKONOMİ BAKANLIĞI T. C. EKONOMİ BAKANLIĞI 16

DIŞ TİCARET-Ülkelere Göre İhracat T. C. EKONOMİ BAKANLIĞI T. C. EKONOMİ BAKANLIĞI 17

Doğrudan Yabancı Yatırımlar YABANCI YATIRIMLAR Doğrudan Yabancı Yatırımlar Azerbaycan 2016 yılında 4 milyar Dolarlık Doğrudan Yabancı Yatırım (DYY) çekmiştir. DYY stoku 22 milyar Dolara ulaşmıştır. Azerbaycan esas itibariyle petrol ve doğal gazın üretim ve ticaretine bağlı bir ekonomik yapı arz etmesine rağmen, ülke yönetimi petrol dışı alanlarda yatırımların artırılarak, petrol dışı ekonominin GSYİH içerisindeki payını artırmayı hedeflemektedir. Tarım, hayvancılık, konservecilik, yol, su, enerji nakil hatları, kimya sanayi, sağlık hizmetleri ve çevre sağlığı öncelik yatırım alanları olarak değerlendirilmektedir. T. C. EKONOMİ BAKANLIĞI

TÜRKİYE - AZERBAYCAN TİCARETİ Türkiye – Azerbaycan Dış Ticaret Seyri (Milyon Dolar) Kaynak: TÜİK T. C. EKONOMİ BAKANLIĞI

TÜRKİYE - AZERBAYCAN TİCARETİ Türkiye’nin Azerbaycan’a İhraç Ettiği Başlıca Ürünler Askeri mühimmat, aksam ve parçalar Mobilyalar ve bunların aksam ve parçaları Yıkama, temizleme müstahzarları Hijyenik havlular ve tamponlar, bebek bezleri vb. Demir veya çelikten inşaat ve inşaat aksamı İlaçlar Bisküvi, kek vb. ürünler İzole edilmiş teller, kablolar Boyalar Plastikten diğer levha, plaka, şerit, film, folyolar T. C. EKONOMİ BAKANLIĞI

TÜRKİYE-AZERBAYCAN TİCARETİ Azerbaycan’ın 2016 yılı toplam ithalatı ürün bazında incelendiğinde; Mobilyalar ve aksam, parçaları ithalatının %50’si (39 milyon dolar), Yıkama, temizleme maddeleri ithalatının %70’i (33 milyon dolar), Hijyenik havlular, bebek bezleri vb. ürün ithalatının %79’u (32 milyon dolar), Demir/çelikten inşaat ve aksamı ürünleri ithalatının %50’si (30 milyon dolar), İlaç ithalatının %12’si (19 milyon dolar), Bisküvi, kek vb. ürünlerin ithalatının %49’u (18 milyon dolar), İzole edilmiş kablolar ve teller ithalatının %18’i (17 milyon dolar), Sentetik boya ve vernik ithalatının %71’i (16 milyon dolar), Plastikten levha vb. ürün ithalatının %69’u (15 milyon dolar), Elektrik transformatörler vb. ürün ithalatının %60’ı (15 milyon dolar), T. C. EKONOMİ BAKANLIĞI

TÜRKİYE - AZERBAYCAN TİCARETİ Türkiye’nin Azerbaycan’dan İthal Ettiği Başlıca Ürünler Etilen polimerleri (ilk şekillerde) İşlenmemiş alüminyum Elektrik enerjisi Alüminyum sac, levha ve şeritler Asiklik alkoller vb. Petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar Arıtılmış bakır, işlenmemiş bakır alaşımları Pamuk (dikiş hariç) ipliği Demir/alaşımsız çelikten yarı mamuller Altın (ham, yarı işlenmiş, pudra halinde) T. C. EKONOMİ BAKANLIĞI

TÜRKİYE-AZERBAYCAN YATIRIMLAR 2005-2016 yılları arasında Azerbaycan’dan Türkiye’ye gelen uluslararası doğrudan yatırım tutarları yaklaşık 4,8 milyar dolardır. Ülkemizin 2005-.2016 döneminde Türk firmaları tarafından Azerbaycan’a yapılan doğrudan yatırım tutarı 5,5 milyar dolar olmuştur. Türk Müteahhitlik firmaları Azerbaycan’da şimdiye kadar yaklaşık 12 milyar dolar değerinde 363 adet proje yürütmektedirler. T. C. EKONOMİ BAKANLIĞI

ANLAŞMA VE PROTOKOLLER Anlaşma Adı İmza Tarihi Ticaret ve Ekonomik İşbirliği Anlaşması 01.11.1992 Kara Ulaştırması Anlaşması Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması 25.10.2011 Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi Anlaşması 09.02.1994 Uzun Vadeli Ticari ve Ekonomik İşbirliği Programı ve İcra Planı 06.11.2007 Ortaklık ve İşbirliği Anlaşması T. C. EKONOMİ BAKANLIĞI 24

DIŞ TİCARET POLİTİKASI VE VERGİLER Azerbaycan DTÖ üye değildir. Azerbaycan’ın Rusya Federasyonu, Moldova, Gürcistan, Türkmenistan, Özbekistan, Ukrayna, Kazakistan, Kırgızistan, Beyaz Rusya ve Tacikistan ile Serbest Ticaret Anlaşması yapmış olup, anlaşma çerçevesinde bu ülkelerden gelen ürünlerden (anlaşmada kapsam dışı olduğu belirtilen ürünler hariç) gümrük vergisi alınmamakta, İthalatta ortalama gümrük vergisi oranı mal gruplarına göre: - %0 - %5 ve %15 oranları arasında değişmektedir. KDV: Genel olarak % 18’dir. - TSE tarafından verilen standart belgeleri geçerli olarak kabul edilmektedir. T. C. EKONOMİ BAKANLIĞI

İL BAZLI VERİLER İLLER 2015, İHRACAT, Dolar 2016, İHRACAT, Dolar   2015, İHRACAT, Dolar 2016, İHRACAT, Dolar 2015/2016, DEĞİŞİM,% FİRMA SAYISI TÜRKİYE TOPLAMI 143.838.871.428 142.544.456.759 -0,90 66.953 ARDAHAN Toplam 1.010.267 1.927.782 90,82 8 Azerbaycan -  3.930 1 KARS 131.384 2 50.334 T. C. EKONOMİ BAKANLIĞI

POTANSİYEL ÜRÜNLER T. C. EKONOMİ BAKANLIĞI Sektör GTİP Potansiyel Ürün Ülkenin Toplam İthalatı, 2016 (Milyon Dolar) Türkiye'nin Ülkeye İhracatı, 2016 (Milyon Dolar)   Türkiye'nin Toplam İhracatı, 2016 (Milyon Dolar) Dünya İthalatında Ülkenin Payı, 2016 (%) Türkiye'nin Ülkeye İhracatındaki Değişim2015–2016 (%) Ülkenin İthalatındaki Değişim2015–2016, (%) Ülke İthalatında İlk 5 Ülke ve Pazar Payları (%) Ülkenin Türkiye'ye ve Rakip Ülkelere Uyguladığı Gümrük Oranları (Türkiye MFN içinde) Kanatlı Etleri 0207 Kümes hayvanlarının etleri ve yenilen sakatatı 13 2 361 0.1 -40 103 ABD(37,5) Brezilya(27,3) Türkiye(14,1) Gürcistan(8,4) Çin(7,2)  %15 Yumurta 0407 Kuş ve kümes hayvanlarının kabuklu yumurtaları 7 6 289 0.2 -48 -23 Türkiye(85,3) Bulgaristan(7) Gürcistan(6,1) Rusya(1,4) Çek Cum.(0,1)  %9,2 Yaş Meyve Sebze 0805 Turunçgiller (taze/kurutulmuş) 9 8 894 38 31 Türkiye(89,2) Mısır (3) Gürcistan(2,7) Hollanda(2,3) G. Afrika(2,1)  Şekerli ve Çikolatalı Mamuller 1704 Kakao içermeyen şeker mamulleri 19 5 413 -29 -19 Rusya(56,7) Türkiye(23,8) Polonya(7,1) Kazakistan(6,1) Gürcistan(2,4)  1806 Çikolata ve kakao içeren diğer gıda müst. 39 403 -58 15 Rusya(61,9) Türkiye(14,6) İtalya(6,6) Almanya (6,4) Polonya(3,4) T. C. EKONOMİ BAKANLIĞI

POTANSİYEL ÜRÜNLER DIŞ TİCARETTE POTANSİYEL ARZ EDEN SANAYİ ÜRÜNLERİ Ne ihraç edebiliriz ? Ne ithal ediyoruz ? Petrol ve petrol ürünleri Alümünyum ve alüminyum eşyalar Bakır ve bakırdan eşyalar Ham post ve deriler İnşaat malzemeleri Mobilyalar, aydınlatma cihazları Otomotiv ana-yan sanayi ürünleri İnşaat ve maden makineleri Ambalaj Malzemeleri Hijyenik Kağıt ürünleri Demir- çelik Altın mücevherat Maden ve mineraller Beyaz eşya Temizlik maddeleri Doğal taşlar T. C. EKONOMİ BAKANLIĞI

POTANSİYEL ÜRÜNLER DIŞ TİCARETTE POTANSİYEL ARZ EDEN TARIM-GIDA ÜRÜNLERİ Ne ihraç edebiliriz ? Ne ithal ediyoruz ? Kanatlı Etleri Yumurta Yaş Meyve Sebze Şekerli ve Çikolatalı Mamuller Makarna Bisküvi Maya Alkollü ve Alkolsüz İçecekler Tıbbi bitkiler Canlı hayvanlar, bağırsakları, boynuz ve toynakları Kabuklu meyveler Pamuk T. C. EKONOMİ BAKANLIĞI

Azerbaycan’a İhracatta Kuvvetli Yönlerimiz PAZAR ANALİZİ Azerbaycan’a İhracatta Kuvvetli Yönlerimiz Dil ve kültür avantajı Ülkenin coğrafi yakınlığı Pazarı iyi tanımamız Ülke ithalatındaki konumumuz Türk ürünlerinin bazı rakip ülkelerin (Rusya-BDT, İran vs.) ürünlerine göre üstünlükleri Müteahhitlik, tekstil, gıda, telekomünikasyon, bankacılık ve hizmet sektörlerindeki imkanlarımız ve üstünlüklerimiz Azerbaycan ile ülkemiz arasında hemen her alanda yapılmış olan anlaşma ve protokoller TSE standartlarının yeterli olması Azerbaycan’da bulunan Türk firmaları ile işbirliği imkanları Halkın gelir düzeyindeki artış T. C. EKONOMİ BAKANLIĞI

Azerbaycan’a İhracatta Zayıf Yönlerimiz PAZAR ANALİZİ Azerbaycan’a İhracatta Zayıf Yönlerimiz Eski BDT ülkeleri ile tesis edilen STA sebebiyle rakiplerimizin düşük gümrük vergileri ile pazara girmesi, İki ülke arasında STA bulunmaması Ülkede mevzuatın yetersiz olması ve bürokratik uygulamalardan kaynaklanan sorunlar Bazı sektörlerde çok fazla yatırımcımızın faaliyet göstermesi ve rekabetin artması Türkiye’nin önde gelen kurumsal firmalarının pazara temkinli yaklaşmaları ve yatırım yapmaktan imtina etmeleri, pazarda Türkiye’de yaygın olarak tüketilen mallar yerine ikinci sınıf malların dolaşması ve bu durumun Türk Malı imajını zedelemesi Gelişmiş bazı ülkelerin, firmalarına daha düşük faizli ve uygun şartlarda kredi imkanı sağlamalarına karşılık, ülkemiz mali sektörünce firmalarımıza benzer imkanlar sunulamaması Türk Bankacılık sektörünün bölgeye yeterince etkin bir şekilde girememesi Taşımacılık maliyetlerinin yüksek oluşu T. C. EKONOMİ BAKANLIĞI

Azerbaycan’a İhracatımızın Artırılması İçin Öneriler Pazara uzun vadeli bir bakış açısı ile yaklaşılmalı, sabırlı olunmalı, Pazara giriş öncesinde bir ön çalışma yapılmalı, pazar ziyaret edilmeli, Ülkedeki önemli sektörel fuarlara katılım sağlanmalı, Reklam ülkede satışı etkileyen önemli bir unsurdur. Bu nedenle, tanıtım ve tutundurma çalışmalarına önem verilmeli, Uygun fiyat, kaliteli ürün/teslimat hususuna önem verilmeli, Güvenilir, kredibilitesi yüksek bir ticari ortak bulunmalı ve mutlaka sözleşme yapılmalı, Ofis, depo, mağaza kurmak sureti ile bir dağıtım ağı oluşturulmalı Ülke koşullarına hakim, vasıflı yerel personel istihdam edilmeli Pazara girişten bir süre sonra, gerekiyorsa pazarda yatırıma yönelinmeli T. C. EKONOMİ BAKANLIĞI

YARARLI LİNKLER http://www.ekonomi.gov.tr (T.C. Ekonomi Bakanlığı) http://www.trademap.org (Dış ticaret istatistikleri için) http://www.auma.de (Dünya genelindeki uluslararası fuarlar için) http://www.tender.gov.az (Kamu ihaleleri için) http://www.stat.gov.az (Azerbaycan’ın tüm istatistiki verileri için) http://madb.europa.eu (Gümrük vergileri ve prosedürler için) T. C. EKONOMİ BAKANLIĞI

UZMANA DANIŞIN Web sitemizde (www.ekonomi.gov.tr) mevcut Uzmana Danışın” uygulamasını kullanarak, uzmanlarımıza Bakanlığımız görev ve yetki alanına giren konular itibariyle doğrudan soru sorma, bilgi talep etme ve bu taleplerinizi takip etme imkânına kavuşabilirsiniz. Bunun için Uzmana Danış sayfamızda Bakanlığımız görev ve yetkileri itibariyle oluşturulan ve “Kategoriler” bölümünde yer alan konu başlıklarından birisini seçip talebinizi iletmeniz yeterli olacaktır. Talebiniz ilgili uzmana yönlendirilecek olup, en kısa sürede cevaplandırılacaktır. Talebiniz ilettikten sonra sisteme girdiğiniz e-posta adresine bir talep sorgulama kodu gönderilecek olup, bu kodu kullanarak “Talep Sorgulama” bölümünden talebinizin hangi aşamada olduğunu görmeniz mümkündür. T. C. EKONOMİ BAKANLIĞI

TİCARET MÜŞAVİRİNE DANIŞIN T. C. EKONOMİ BAKANLIĞI

TİCARET MÜŞAVİRİNE DANIŞIN Ahmet ATAKER Bakü Ticaret Müşaviri Adres:  Turkish Embassy Office of the Commercial Counsellor Samed Vurgun Küçesi, 94 BAKU / AZERBAIJAN Tel: 00 99 412 / 441 39 68 Fax:00 99 412 / 441 39 06  E-posta: baku@ekonomi.gov.tr T. C. EKONOMİ BAKANLIĞI

İHRACAT İLETİŞİM NOKTASI: 444 43 63 T. C. EKONOMİ BAKANLIĞI

Saygılarımızla Songül BEKTAŞOĞLU bektasoglus@ekonomi.gov.tr 0312 204 88 24 T. C. EKONOMİ BAKANLIĞI