GENEL TEKRAR - 07 FİİL ÇATISI FEM DERSHANELERİ TÜRKÇE
FİİL ÇATISI NESNESİNE GÖRE Geçişsiz Fiil Geçişli Fiil Oldurgan Fiil Ettirgen Fiil ÖZNESİNE GÖRE Etken Fiil Edilgen Fiil Dönüşlü Fiil İşteş Fiil
NESNESİNE GÖRE GEÇİŞSİZ FİİL (Nesne alamayan) (“ONU” ile okunamayan) Ahmet gülüyor. Çocuk ağladı. Kuşlar uçuyor. Yemek birazdan pişer. Babası geçen sene ölmüş. Köyün deresi taştı. Öğretmeni ona kızmış.
NESNESİNE GÖRE GEÇİŞLİ FİİL (Nesne alabilen) (“ONU” ile okunabilen) Çocuk camı kırdı. Annem yemek hazırlıyor. Okulda onu gördüm. Geçen sene hepimize söylemişti. Amcam çok beğendi. Dün sahilde dolaşırken kaybettim. Cümlede nesne olmasa da bu fiiller geçişlidir.
NESNESİNE GÖRE OLDURGAN FİİL (geçişsiz fiil + “-dır, -r, -t” = geçişli fiil) güldü-dürgüldürdü ağladı-tağlattı koptu-rkopardı ETTİRGEN FİİL (geçişli fiil + “-dır, -r, -t” = geçişli fiil) yazdı-dıryazdırdı söyledi-tsöyletti
ÖZNESİNE GÖRE BİR HİKÂYE Ali, Orhan’ı dövdü.(etken fiil) Öznenin etkin olduğu fillerdir. Orhan dövüldü.(edilgen fiil) İşin başkası tarafından yapıldığı fiilerdir. Orhan’ın annesi dövündü.(dönüşlü fiil) Öznenin yaptığı işin yine özneye döndüğü fiillerdir. Ali ve Orhan dövüştü.(işteş fiil) İşin yapılması için birden fazla öznenin gerektiği fillerdir.
ÖZNESİNE GÖRE ETKEN FİİL (Özne etkin) Çocuk, bahçede top oynuyor. Annem beni aramış. Akşam maça gideceğim. Yağmur yağıyor. Güneş yavaş yavaş yükseliyor. Yarın hep ders çalışacakmış.
ÖZNESİNE GÖRE EDİLGEN FİİL (Başkası tarafından) Halılar güzelce yıkandı. Şüpheli son olarak Bursa’da görülmüş. Eski bina görevlilerce yıkıldı. Hırsızlar gece yarısı yakalanmış. Bu cami yıllar önce yapılmış. Caddeler bayraklarla donatılıyor.
ÖZNESİNE GÖRE DÖNÜŞLÜ FİİL (Özne yaptığı işten etkilenir.) Ahmet güzelce yıkandı. Aynanın karşısında saatlerce süslendi. Öğretmenimiz okuldan ayrılıyor. Çocuk annesini görünce çok sevindi. Onur, sözlerime fena alınmış. Ufukta bir beyaz gemi göründü.
ÖZNESİNE GÖRE İŞTEŞ FİİL (Yapılan iş birden fazla özne gerektirir.) Kuzular yaylalarda meleşiyor. Kuşlar dallarda ötüşüyor. Çocuklar uzun bir süre gülüştü. Dün akşam sahilde buluştuk. Programı babamla görüştük. Eray’la Ankara’da karşılaştık. Karşılıklı işteş Birlikte işteş