Medulla Oblongata (Bulbus) Prof.Dr.Yalçın KIRICI Anatomi AD 1

BEYİN SAPI 2

BEYİN SAPI Kranyal sinirlerin çekirdek lezyonları ipsilateral’dir. Sadece n. trochlearis’in çekirdek lezyonları kontralateral’dir. 3

BEYİN SAPI Sulcus pontocruralis’ten terk eden 3 Beyin sapını arka yüzden terk eden 4 Pons’un ön- yan bölümünden terk eden 5 Sulcus bulbopontinus’tan terk eden 6, 7, 8 Sulcus retroolivaris’ten terk eden 9, 10, 11 Sulcus anterolateralis’ten terk eden 12 4

BEYİN SAPI • 3 4 • 5 • 6 • 7 • 8 9 10 11 12 Sulcus pontocruralis retroolivaris Sulcus pontocruralis Sulcus bulbopontinus Spinomedüller birleşme 12 5

Bulbus’un Komşulukları Üstte pons Altta medulla spinalis Arkada ventriculus quartus Medulla spinalis ile medulla oblongata’nın birleştiği yer yaklaşık olarak foramen magnum seviyesindedir ve aralarında belirgin bir sınır yoktur. 6

a Ayrıca 1.servikal spinal sinirin çıktığı yer, ikisi arasındaki sınır olarak kabul edilir. 7

Medulla oblongata Medulla oblongata ile pons arasındaki sınırı ön yüzde; sulcus bulbopontinus Arka yüzde ise; ventriculus quartusun’un recessus lateralis’lerini birleştiren çizgi belirler. Sulcus bulbopontinus’ta Vl. Vll. ve Vlll. kranyal sinir bulunur. 8

Bulbus’un Dış Yapısı (önden) Fissura mediana anterior Pyramis bulbi (Pyramis) Fibrae corticospinalis Fibrae corticonucleares Decussatio pyramidum Sulcus anterolateralis N. hypoglossus çıkar Oliva Nuclei olivares inferiores Sulcus retroolivaris N. glossopharyngeus N. vagus N. accessorius pars cranialis Bulbus’un Dış Yapısı (önden) Son dört kranyal sinir, bulbus’tan beyin sapını terk eder. Bulbus kesitlerinde son beş kranyal sinirin çekirdekleri görülür. VIII nci kranyal sinirin çekirdekleri bulbopontin birleşmede lokalizedir. 9

Bulbus’un Dış Yapısı (arkadan) Sulcus medianus posterior Tuberculum gracile Nucleus gracilis oluşturur Tuberculum cuneatum Nucleus cuneatus oluşturur Striae medullares ventriculi quarti Area vestibularis inferior Fossa rhomboidea’nın alt kısmı 10

Bulbus kesitlerinde görülen çekirdekler Nucleus nervi hypoglossi;n.hypoglossus’un motor nucleus’u, Nucleus gracilis ve nucleus cuneatus; Şuurlu proprioseptif, vibrasyon ve iki nokta ayrımı duyularının ikinci nöronlarının bulunduğu çekirdektir. Nucleus cuneatus accessorius (nucleus thoracicus posterior’un karşılığı) Uzantıları tractus cuneocerebellaris’i yapar. Gövde üst ve üst ekstremiteden bilince gitmeyen proprioseptif duyuyu taşır. Nucleus tractus solitarius; n.facialis, n.glossopharyngeus ve n.vagus’un ortak duyu nucleus’u (tat duyusu ile ilgili) Nuclei olivares inferiores; Oliva’da bulunur. Tractus olivocerebellaris buradan başlar. Nucleus spinalis nervi trigemini; n.trigeminus’un ağrı ve ısı duyu nucleus’u, Nucleus ambiguus; n.glossopharyngeus, n.vagus ve n.accessorius’un ortak motor nucleus’u 11

Kranyal sinir nucleus’ları Nucleus salivatorius inferior; n.glossopharyngeus’un parasempatik nucleus’u, Nucleus dorsalis nervi vagi; n.vagus’un parasempatik nucleus’u, Bunlardan başka n.vestibulocochlearis’in vestibular kısmı ile ilgili olan nuclei vestibulares’in alt nucleus’larından nucleus vestibularis inferior, medialis ve lateralis medulla oblongata’da yer alır. 12

TUS Sorusu Aşağıdaki nucleuslardan hangisi medulla oblongata hasarında zarar görmez? (TUSEylül2007) A) Nucleus cuneatus B) Nucleus gracilis C) Nucleus nervi trochlearis D) Nucleus ambiguus E) Nucleus dorsalis nervi vagi 13

Bulbustaki kranyal sinir çekirdekleri Nucleus spinalis nervi trigemini Nuclei tractus solitarii VII, IX, X’in ortak duyu çekirdeği Nucleus ambiguus IX, X, XI’in ortak motor çekirdeği Nucleus nervi hypoglossi (XII) Nucleus dorsalis nervi vagi (X-PS) Nucleus salivatorius inferior (IX-PS) 14

a Tractus corticospinalis’in %90’ı burada çaprazlaşır Decussatio pyramidum’da çaprazlaşanlara: Tractus corticospinalis lateralis Decussatio pyramidum’da çaprazlaşmayanlara: Tractus corticospinalis anterior Hiç çaprazlaşmayanlara: Tractus corticospinalis intermedius 15

TUS sorusu Tractus corticospinalis’in funiculus lateralis’te çaprazlaştığı yer neresidir? (TUS1991NİSANT) A) Pons B) Bulbus C) Talamus D) Chiasma opticum E) Hipotalamus 16

TUS sorusu Decussasio pyramidum nerededir? (TUS1994NİSAN) a)Pons b)Medulla spinalis c)Medulla oblongata d)Cerebellum e)Capsula interna 17

TUS Sorusu Nervus hypoglossus’un motor nucleusu merkezi sinir sisteminin hangi kısmında bulunur? (TUS2005Nisan) A-) Talamus B-) Subtalamus C-) Medulla oblongata D-) Pons E-) Mesencephalon 18

BULBUS Beyin sapı’nın en kaudal parçasıdır. Son dört kranyal sinir bulbus’tan beyin sapını terk eder. Sulcus anterolateralis’ten XII nci kranyal sinir çıkar. Sulcus retroolivaris’ten IX, X, XI nci kranyal sinirler bulbus’u terk eder. 19

BULBUS Kesitlerinde son beş kranyal sinirin çekirdekleri görülür. VIII nci kranyal sinirin çekirdekleri, bulbopontin birleşmede lokalizedir. Bu nedenle kısmen bulbus’ta, kısmen pons’tadır. 20

BULBUS Nucleus spinalis nervi trigemini Nuclei vestibulares Nuclei cochleares Nucleus ambiguus Nucleus tractus solitarius Nucleus salivatorius inferior Nucleus dorsalis nervi vagi Nucleus nervi hypoglossi Nucleus nervi accessorii 21

BULBUS NUCLEUS SPINALIS NERVI TRIGEMINI Beyin sapındaki en büyük çekirdektir. C3 segmentinden pons’a kadar uzanır. Tuberculum trigeminale denilen kabarıntının derininde bulunur. Baş ve yüzün ağrı-ısı duyularının ikinci nöronlarının bulunduğu çekirdektir. Bu duyuların birinci nöronları; V, VII, IX ve X ncu kranyal sinirlerin ganglionlarındadır. Birinci nöronların santral uzantıları tractus spinalis nervi trigemini’yi oluşturur. 22

BULBUS NUCLEI VESTIBULARES Nuc. vestibularis lateralis (Deiters çekirdeği); Tractus vestibulospinalis lateralis bu çekirdekten başlar. Bulbopontin birleşmenin altında bulbus'ta lokalizedir. Nuc. vestibularis superior (Bekhterew çekirdeği); Bulbopontin birleşmenin üzerinde pons'ta lokalizedir. Nuc. vestibularis medialis (Schwalbe çekirdeği); En büyük olanıdır.FLM içinde seyreden tractus vestibulospinalis medialis’i yapar. Bulbus’taki ventriculus quartus tabanında bulunan area vestibularis’de lokalizedir. Nuc. vestibularis inferior (Roller çekirdeği); En küçük olanıdır. Area vestibularis’de(bulbus) lokalizedir. 23

BULBUS NUCLEI VESTIBULARES Baş, boyun ve gözlerin bir obje üzerine çevrilmesinde yapılan hareketleri koordine eder. Gövde ve ekstremite kaslarının tonusunu ayarlayarak dengemiz üzerinde etkili olur. Vestibular çekirdeklerden beyin korteksine gidecek lifler, talamus’ta nöron değiştirdikten sonra, gyrus postcentralis’e bağlanır. Bu impulslar sayesinde beyin korteksi pozisyonumuzu değerlendirir. 24

BULBUS NUCLEI COCHLEARES Bulbopontin birleşmede lokalizedir. Pedunculus cerebellaris inferior’un ön yüzünde ve recessus lateralis’de bulunan iki adet çekirdek bulunur. Nuc. cochlearis anterior Nuc. cochlearis posterior İşitme yolları ile ilgili ikinci nöronları içerir. Afferentlerini n. cochlearis aracılığı ile iç kulaktaki cochlea’dan alırlar. 25

BULBUS NUCLEI VESTIBULARES Gang. spirale cochleae Nervus facialis Nervus cochlearis Nuclei vestibulares Nuclei cochleares Nervus vestibularis Gang. vestibulare 26

BULBUS NUCLEUS AMBIGUUS IX, X ve XI (pars cranialis) inci kranyal sinirlerin ortak motor nucleusudur. Arcus branchialis’ten köken alan çizgili kaslara gider. Yumuşak damak kasları (M. tensor veli palatini hariç) Tüm pharynx ve larynx kasları Özofagus’un üst parçasının kasları 27

BULBUS NUCLEUS SALIVATORIUS INFERIOR IX uncu kranyal sinirin parasempatik çekirdeğidir. Çekirdekden çıkan parasempatik lifler, ganglion oticum’da sinaps yaptıktan sonra n.auriculotemporalis'e katılarak glandula parotidea’ya gider. 28

BULBUS NUCLEUS TRACTUS SOLITARIUS VII, IX ve X ncu kranyal sinirlerle ilgilidir. Organlardan duyu taşıyan GVA lifleri ile dilden tat duyusunu taşıyan ÖVA liflerinin geldiği çekirdektir. Çekirdeğin en üst bölümüne nucleus gustatorius denir. Tat duyusunun ikinci nöronlarını içerir. 29

BULBUS NUCLEUS TRACTUS SOLITARIUS 30

BULBUS NUCLEUS POSTERIOR (DORSALIS) NERVI VAGI N. vagus’un parasempatik çekirdeğidir. Trigonum n. vagi’de yer alır. Tüm torakal organlara ve flexura coli sinistra’ya kadar tüm abdominal organlara parasempatik uyarı götürür. 31

BULBUS PALATAL PARALİZİ N. glossopharyngeus, n. vagus ve n. accessorius’un yada ilgili çekirdeklerinin lezyonları sonucu olur. Palatal (uvular) refleks ve gag (faringeal) refleks alınmaz. Bu reflekslerin afferent yolunu n. glossopharyngeus, efferent yolunu n. vagus yapar. Bir bilinmeyen obje farinks arka duvarı, tonsilla’lar, dilin arkası veya yumuşak damağa dokunursa, faringeal kaslarda kontraksiyon olur ve yumuşak damak yukarı kalkar (gag refleks, faringeal refleks). Bilinen bir cismin yutulması (örnek; lokma, su gibi) bu reflekse neden olmaz. Benzer şekilde uvula’nın uyarılması, uvula’nın yukarı çekilmesine neden olur (palatal refleks, uvular refleks). 32

BULBUS NUCLEUS NERVI HYPOGLOSSI XII nci kranyal sinirin çekirdeğidir. Trigonum n. hypoglossi’de bulunur. 33

BULBUS NUCLEUS NERVİ HYPOGLOSSİ M. genioglossus dilin ağızdan düz olarak çıkarılmasını sağlar. M. genioglossus ile ilgili motor çekirdek nöronları sadece karşı korteksten lif alır. Bir taraf çalışmazsa sağlam taraf bunu iter ve dil paralizik olduğu tarafa deviye olur. 34

BULBUS NUCLEUS NERVI ACCESSORII N. accessorius’un kranyal ve spinal olarak iki kökü vardır. Kranyal kökünü, nucleus ambiquus’un alt parçasındaki nöronların aksonları yapar. Spinal kökü oluşturan lifler, medulla spinalis’in servikal ilk beş segmentinde, cornu anterius’ta lokalize nöronların uzantıları ile oluşturulur. M. sternocleidomastoideus ve m. trapezius’u uyarır. 35

Arterleri A.vertebralis A.spinalis anterior A.spinalis posterior A. inferior posterior cerebelli (PICA) A.basilaris 36

LATERAL MEDULLAR SENDROM (Wallenberg Sendromu) A. vertebralis’in yada a. inferior posterior cerebelli’nin bulbus’u besleyen dallarının tıkanması sonucu olur. Tractus spinothalamicus lateralis ve nucleus spinalis nervi trigemini- İpsilateral yüz yarımı-kontralateral vücut yarımında ağrı- ısı duyusu kaybı İnen sempatik lifler- ipsilateral Horner sendromu 37

LATERAL MEDULLAR SENDROM ( Wallenberg Sendromu) Nucleus ambiguus- ipsilateral palatal ve laringeal kas paralizisi Dysphagia (yutma güçlügü) Dysarthia (konuşma güçlüğü) Boğuk ses İpsilateral gag refleksi kaybı Nuclei vestibularis- bulantı, kusma, vertigo ve nistagmus Pedunculus cerebellaris inferior- ipsilateral koordinasyon kaybı Retiküler formasyondaki respiratuar merkez- hıçkırık 38

MEDIAL MEDULLER SENDROM Dejerine’nin anterior medüller sendromu A. spinalis anterior ya da a. vertebralis’in medüller dallarının tıkanması sonucu olur. Tractus corticospinalis- kontralateral hemipleji Lemniscus medialis- kontralateral vücut yarımında şuurlu proprioception ile iki nokta ayırımı duyusu kaybı N. hypoglossus kökleri- ipsilateral dil yarımında felç 39

TUS Sorusu Aşağıdaki arterlerden hangisinin tıkanması, şekil’deki taralı bölgelerde ağrı ve sıcaklık duyularının kaybolmasına neden olur? (TUSNisan2003)  a. Sol arteria cerebelli posterior superior b. Sol arteria cerebelli posterior inferior c. Sağ arteria cerebelli posterior superior d. Sağ arteria cerebelli posterior inferior e. Sol arteria cerebelli anterior 40

Bunları hatırlayalım! Medulla oblongata ile pons arasındaki sınırı ön yüzde hangi sulcus yapar ve bu sulcustan hangi kranyal sinirler çıkar? Sulcus bulbopontinus ve VI, VII, VII nin n.intermedius’u ve VIII kranyal sinir N.trigeminus’un ağrı ve ısı duyu nucleus’unun adı nedir ve nerede bulunur? Nucleus spinalis nervi trigemini, bulbus’ta bulunur Hangi kranyal sinir nucleusları, bulbus’tan çıkar? IX, X, XI, XII Tat duyusunu alan nucleus tractus solitarius, hangi kranyal sinirlere ait bir nucleustur? VII, IX ve X’a ait duysal nucleustur Tractus corticospinalis’in decussatio pyramidum’da çaprazlaşmayan liflerine ne isim verilir? Tractus corticospinalis anterior Wallenberg sendromuna hangi arterin tıkanıklığı yol açar? A.inferior posterior cerebelli 41