Nermin ANUL Laboratuvarlar Şube Müdürü Mayıs 2013 T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI SU YÖNETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ İzleme Dairesi Başkanlığı SU ÇERÇEVE DİREKTİFİ VE İZLEME SU YÖNETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ İzleme Dairesi Başkanlığı SU ÇERÇEVE DİREKTİFİ VE İZLEME Nermin ANUL Laboratuvarlar Şube Müdürü Mayıs 2013

İÇERİK o TARİHÇE o AMACI o HEDEFLERİ o SÜRDÜREBİLİRLİK YÖNÜ o UYGULANMASI VE İÇERİĞİ o SÇD’YE GÖRE İZLEME o İZLEME AĞININ KURULMASI o SONUÇLAR VE ÖNERİLER

SÇD’NİN TARİHÇESİ AB su politikası 3 döneme ayrılır: – 1.dönem: Halk sağlığı – 2.dönem: Kirliliğin azaltılması – 3.dönem:Bütünleşik yönetim ve sürdürülebilir kullanım

AB Su Politikalarının Bütünleştirilmesi urban waste water nitrates IPPC & other industry discharges chemicals pesticides biocides landfills sewage sludge drinking water bathing water Su Çerçeve Direktifi 2000/60 /EC altındaki önlemler Tüm diğer önlemlerin koordinasyonu İçme suyu Yüzme suyu Kentsel Atık Su Nitrat Entegre Kirlilik Önleme ve Kontrol (IPPC) ve diğer sanayi deşarjları Kimyasallar Pestisitler Biyositler Katı Atık Depolama Arıtma Çamuru 4 Habitat kuş ÇED

SÇD’NİN AMACI  Su kaynaklarının korunması, geliştirilmesi ve kalitedeki kötüye gidişin engellenmesi;  Su kaynaklarının uzun dönemli korunmasına yönelik sürdürülebilir su kullanımının sağlanması;  Öncelikli maddelerin deşarjı ve emisyonunda azaltıma gidilmesi ve öncelikli tehlikeli maddelerin deşarjının engellenmesi veya kullanımdan kaldırılması gibi özel önlemlerle sucul ekosistemin korunması ve geliştirilmesinin sağlanması;

 Yeraltı suyu kirliliğinin azaltılması ve daha fazla kirlenmesinin önlenmesinin sağlanması;  Taşkın ve kuraklıkların neden olduğu etkilerin hafifletilmesine katkıda bulunulmasıdır. SÇD’NİN AMACI

SÇD’NİN HEDEFLERİ 1.Nehir havzalarının entegre yönetimi (su sisteminin politik sınırlarda bitmediğinin kabulü ve sınır ötesi işbirliği), 2.Yüzeysel sular ve yeraltı sularının bütüncül olarak korunması, ’e kadar suların “iyi durum”a gelmesinin sağlanması, 4.Su kalite standartlarının ve emisyon kontrolünün birlikte değerlendirilmesi ve öncelikli zararlı maddelerin ortadan kaldırılması, 5.Suyun mantıklı bir şekilde kullanılmasını sağlayacak şekilde doğru fiyatlandırılması, 6.Bütün paydaşların ve vatandaşların su yönetimine katılması; çevre ile yararlananların çıkarlarının dengelenmesidir.

SÇD’NİN SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK YÖNÜ AKILLI SU KULLANIMI ÇEVRESEL BOYUT SOSYAL BOYUT EKONOMİK BOYUT

9 Nehir Havzası Karakterizasyonu Nehir Havzası Bölgesi Önemli Su Yönetim Sorunları Raporu Tedbir Programı Nehir Havzası Yönetim Planı Çevresel Hedefler İzleme Su kütleleri Tipoloji (İyi Ekolojik Durumu gerçekleştirememenin) Risk analizi Baskılar ve Etkiler Mevcut veriler İzleme programı Su kütleleri Bütçe Sınıflandırma modelleri ve biyolojik durumla ilgili limitler ve Çevresel Kalite Standartları oluşturma konusunda çalışmaya başlanması Risk analizi Baskılar Hedefler Mevcut durumun tahmini Hedefler İzlemeden mevcut durum SWMI (Önemli Su Yönetimi Konuları) Önlemler programı Muafiyetler Korunan alanlar Su Çerçeve Direktifi’nin her adımı için gerekli bilgiler Sınıflandırma modeli Örnekleme ve analiz için prosedürler İyi Ekolojik Durum (İED) İyi Kimyasal Durum İyi Ekolojik Potansiyel (İEP) Diğer direktiflerden diğer hedefler

SÇD’NİN UYGULANMASI

11 SÇD’NİN UYGULANMASI

SÇD’NİN UYGULAMA ZAMAN ÇİZELGESİ

 Havza sınırları içinde uluslararası koordinasyon (Madde 3)  Bütün suların doğal, önemli şekilde değiştirilmiş ve yapay olarak sınıflandırılması ve hedefler (Madde 4)  İçme suyu temini (Madde 7)  İzleme (Madde 8)  Maliyetin karşılanması (Madde 9, Ek III)  Noktasal ve yaygın kaynaklar için kombine yaklaşım (Madde 10)  Önlemler programı (Madde 11)  Nehir Havzası Yönetim Planları (Madde 13)  Halk Katılımı ve Danışmanlığı (Madde 14)  Kirliliğe karşı stratejiler - Öncelikli Maddeler (Madde 16)  Diğer topluluk mevzuatı ile ilişkiler ve yürürlükten kaldırdığı direktifler (Madde 22)  Nehir Havzası yaklaşımı, yetkili koordinasyon birimi SÇD’NİN İÇERİĞİ

MADDE 8 Yüzey suyu izleme (ekolojik ve kimyasal durum ve ekolojik potansiyel) Yer altı suyu izleme (miktar ve kimyasal durum) Korunan Alanlar ( içme suyu, kuş ve habitat direktifi koruma alanları) EK V.1 – YÜZEY SUYU DURUMU Ekolojik durum sınıflandırması için kalite unsurları Ekolojik durum sınıflandırması normatif tanımları Ekolojik ve kimyasal durumun izlenmesi, sınıflandırılması ve sunumu EK V.2 – YER ALTI SUYU DURUMU Miktar durumu ve miktar izlenmesi Kimyasal durum, YAS kimyasal izleme, sınıflandırma ve sunumu SÇD’YE GÖRE İZLEME

 Statünün sınıflandırılması,  Doğal koşullardaki uzun dönemli değişimlerin değerlendirilmesi,  İnsani faaliyetlerden kaynaklanan uzun dönemli değişimlerin değerlendirilmesi,  Risk altında olduğu belirlenmiş su kütlelerinin statüsünde iyileştirme veya kötüye gidişin engellenmesi için uygulanan önlemler programı sonucunda yaşanan değişimlerin değerlendirilmesi,  Çevresel hedefleri karşılayamayan ve bunun nedeninin bilinmediği su kütlelerinde hedeften sapmaya neden olan sebebin belirlenmesi,  Kazalardan kaynaklanan kirliliğin boyutlarının ve etkilerinin belirlenmesi,  İnterkalibrasyon uygulamalarında kullanılması,  Yüzeysel sular için referans koşulların belirlenmesi için gereklidir. NİÇİN İZLEME YAPARIZ?

SÇD’YE GÖRE İZLEME ÇEŞİTLERİ Korunan Alanların İzlenmesi

19 Gerçekleştirilecek İzleme Sistemi Yöntemi: SÇD’YE GÖRE İZLEME ÇEŞİTLERİ

GÖZETİMSEL İZLEME Gözetimsel izlemenin hedefleri: – Yüzeysel sulardaki doğal koşullardan ve insani faaliyetlerden kaynaklanan uzun dönemli su kalitesi değişikliklerinin değerlendirilmesi, – Gelecekteki izleme programlarının etkili ve verimli dizaynı, Her bir izleme noktasında en az bir yıllık süreyle,  Genel fizikokimyasal ve kimyasal kalite elementleri  Biyolojik  Hidromorfolojik SU ÇERÇEVE DİREKTİFİNE GÖRE İZLEME

OPERASYONEL İZLEME – Çevresel hedeflerine ulaşamama riski olan su kütlelerinin durumlarının belirlenmesi, – Bu tarz su kütlelerinin önlemler programı ile durumlarındaki değişimin izlenmesi, Operasyonel İzleme Noktasında;  Havzaya deşarj edilen bütün öncelikli maddeler,  Diğer kirletici maddeler  Baskıya karşı hassas olan biyolojik ve hidromorfolojik kalite elementleri SU ÇERÇEVE DİREKTİFİNE GÖRE İZLEME

ARAŞTIRMACI İZLEME Risk altında olduğu belirlenen ancak sebebinin bilinmediği durumlarda baskının belirlenmesi, Kazaların sebep olduğu kirliliğin boyutlarının ve etkilerinin değerlendirilmesi, Araştırmacı İzlemede; Sadece ilgili kalite unsurları SU ÇERÇEVE DİREKTİFİNE GÖRE İZLEME

KORUNAN ALANLARIN İZLENMESİ SU ÇERÇEVE DİREKTİFİNE GÖRE İZLEME İZLEME SIKLIĞI İÇME SUYU ÇEKİM NOKTALARI Hizmet verilen toplumun nüfusu den fazla ise yılda 12 kez Hizmet verilen toplumun nüfusu ile arasındaysa yılda 8 kez. Hizmet verilen toplumun nüfusu den az ise yılda 4 kez SUCUL TÜRLERİN KORUNMASI İÇİN TAHSİS EDİLEN ALANLAR Aylık KABUKLULARIN KORUNMASI İÇİN TAHSİS EDİLMİŞ ALANLAR YÜZME SULARI Haziran ve Eylül arasında aylık olarak (yılda 4 kez) DUYARLI BÖLGELER Aylık HASSAS ALANLAR Yılda 6 kez HABITAT VE TÜR KORUMA ALANLARI Korunan alanların tayin edildiği mevzuatın gerekliliklerini yerine getirme konusunda SÇD programları yeterli olduğu için ek bir izleme yapmaya gerek yoktur.

24

25

26

27

Kalite ElementleriNehirlerGöllerGeçiş SularıKıyı Suları Biyolojik Fitaplankton6 ay Diğer Sucul Flora3 yıl Makro Omurgasız3 yıl Balık3 yıl Hidromorfolojik Süreklilik6 yıl HidrolojiSürekli1 ay Morfoloji6 yıl Fiziko-kimyasal Termal Durum3 ay Oksijen3 ay Tuzluluk3 ay Besin Durumu3 ay Asitlik Durumu3 ay Diğer Kirleticiler3 ay Öncelikli Maddeler 1 ay SÇD’YE GÖRE İZLEME SIKLIKLARI

OPERASYONEL İZLEME SIKLIĞI SÇD’YE GÖRE İZLEME SIKLIKLARI PARAMETRELERİZLEME SIKLIĞI Biyolojik kalite unsurlarıYılda 1 kez Fiziko-kimyasal kalite unsurları (Çevresel hedefleri karşılayamama riski ve alınan önlemlere bağlı olarak) Yılda 12 ya da 4 kez

Duruma bağlı olarak değişir. (özel bir duruma ya da araştırılan probleme göre tasarlanır). Diğer programlara kıyasla daha sık yapılır. Geçicidir. ARAŞTIRMACI İZLEME SIKLIĞI SÇD’YE GÖRE İZLEME SIKLIKLARI

Su Kütlelerinin Belirlenmesi Tipolojilerin Belirlenmesi Tipe Özgü Referans Koşulların Belirlenmesi Direktifle Uyumlu İzleme Ağının Kurulması Biyolojik İndekslerin Belirlenmesi Çİ/İ, İ/O, O/Z, Z/K Sınıf Sınır Değerlerinin Belirlenmesi Ekolojik Kalite Oranlarının Belirlenmesi SÇD’YE GÖRE İZLEME AĞININ KURULMASI

SÇD EK II SİSTEM –A Ekobölgeler Sistem A Kriterleri SİSTEM –B Zorunlu Faktörler Opsiyonel Faktörler SÇD’YE GÖRE TİPOLOJİ BELİRLENMESİ SÇD’YE GÖRE İZLEME AĞININ KURULMASI

Nehirlerde Tipoloji Belirleme Kriterleri SÇD’YE GÖRE İZLEME AĞININ KURULMASI

Göllerde Tipoloji Belirleme Kriterleri SÇD’YE GÖRE İZLEME AĞININ KURULMASI

Kıyı Sularında Tipoloji Belirleme Kriterleri SÇD’YE GÖRE İZLEME AĞININ KURULMASI

Geçiş Sularında Tipoloji Belirleme Kriterleri SÇD’YE GÖRE İZLEME AĞININ KURULMASI

Tipe Özgü Referans Koşulların Belirlenmesi Her bir su kütlesi tipolojisi için tahrip edilmemiş durumu ve ekolojik kalite oranı ölçeğinde çok iyi veya tabii durumdan çok az sapma gösteren su durumu için referans koşul belirlenir. Tipe özgü referans koşullar:  İzleme sonuçları kullanılarak sahada,  Tahmini modelleme sonuçlarına dayalı olarak,  Tarihi veriler ve paleorekonstrüksiyon metodu kullanılarak,  Komşu veya benzer ülke koşulları kullanılarak,  Yukarıdaki yöntemlerin kombinasyonu kullanılarak,  Bu yöntemlerin uygulanamadığı durumlarda uzman görüşüne dayanılarak belirlenir. SÇD’YE GÖRE İZLEME AĞININ KURULMASI

 Havza bazında su kalitesi ve miktarının yönetiminin tam olarak sağlanamamış olması,  25 havzada SÇD’ne göre tüm yüzeysel su kütlelerinin (nehir, göl, kıyı ve geçiş suları, yapay ve ağır şekilde değiştirilmiş) ve tipolojilerinin belirlenmesi (CIS No.2),  Tipe özgü referans alanların / koşulların belirlenmesi (CIS No.10),  Ülke genelinde gözetimsel ve operasyonel izleme noktalarının belirlenerek Ulusal İzleme Ağı ile birlikte İzleme Programlarının belirlenmesi,  SÇD’nin Ülkemiz mevzuatına uyumlaştırılması çalışmaları da Daire Başkanlığımız tarafından yürütülmektedir. SONUÇLAR VE ÖNERİLER

TEŞEKKÜR EDERİM… Nermin ANUL (0312)