BİRLEŞMİŞ MİLLETLER YOLSUZLUKLA MÜCADELE SÖZLEŞMESİNİN İÇ HUKUK İLE KARŞILAŞTIRILMASI BOŞLUK ANALİZİ

SUNUM PLANI  BİRLEŞMİŞ MİLLETLER YOLSUZLUKLA MÜCADELE SÖZLEŞMESİNİN GETİRDİĞİ ÖNERİLER  BİRLEŞMİŞ MİLLETLER YOLSUZLUKLA MÜCADELE SÖZLEŞMESİ ÇERÇEVESİNDE İLGİLİ TÜRK MEVZUATI  BİRLEŞMİŞ MİLLETLER YOLSUZLUKLA MÜCADELE SÖZLEŞMESİNİN İÇ HUKUK İLE KARŞILAŞTIRILMASI

BİRLEŞMİŞ MİLLETLER YOLSUZLUKLA MÜCADELE SÖZLEŞMESİNİN GETİRDİĞİ ÖNERİLER BİRLEŞMİŞ MİLLETLER YOLSUZLUKLA MÜCADELE SÖZLEŞMESİNİN GETİRDİĞİ ÖNERİLER  ÖNLEYİCİ TEDBİRLER  SUÇ OLARAK DÜZENLEME VE YASA UYGULAMA  ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ  VARLIKLARIN GERİ ALINMASI  TEKNİK YARDIM VE BİLGİ DEĞİŞİMİ

BİRLEŞMİŞ MİLLETLER YOLSUZLUKLA MÜCADELE SÖZLEŞMESİ ÇERÇEVESİNDE İLGİLİ TÜRK MEVZUATI  Devlet Memurları Kanunu  Kamu İhale Kanunu  Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu  Bilgi Edinme Hakkı Kanunu  Dilekçe Hakkının Kullanılmasına Dair Kanun  Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun  Türk Ceza Kanunu  Ceza Muhakemesi Kanunu  Bankacılık Kanunu  Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun  Mal Bildiriminde Bulunulması, Rüşvet ve Yolsuzlukla Mücadele Kanunu  Tanık Koruma Kanunu vs.

BİRLEŞMİŞ MİLLETLER YOLSUZLUKLA MÜCADELE SÖZLEŞMESİNİN İÇ HUKUK İLE KARŞILAŞTIRILMASI BM Yolsuzlukla Mücadele Sözleşmesi ile iç hukukun karşılaştırılması sonucunda, sözleşmeyle getirilen öneriler ve yapılması istenen düzenlemelerin bazı eksiklikleri taşımakla beraber iç mevzuatımızda büyük ölçüde karşılandığı görülmektedir. Özellikle, Sözleşmenin “Önleyici Tedbirler” ve “Suç Olarak Düzenleme ve Yasa Uygulama” başlıklı bölümlerinde yer alan hükümler, mevzuatımızla büyük ölçüde uyum sağlamaktadır. “Uluslar arası İşbirliği”, “Varlıkların Geri Alınması” ve “Teknik Yardım ve Bilgi Değişimi” bölümlerinde yer alan düzenlemelerin ise, Devletlerin yapmış oldukları çok taraflı sözleşmeler ve ikili anlaşmalar çerçevesinde yürütülmekte olduğu görülmektedir.

TESPİT EDİLEN HUSUSLAR TESPİT EDİLEN HUSUSLAR Reform Yorgunluğu TEPAV tarafından 2009 yılında yapılan bir çalışmada, yılları arasında yolsuzlukla mücadelede önemli adımların atıldığı, 2007 itibaren ise reform yorgunluğunun göze çarptığı, bu dönem uygulamalarda özellikle kamu mali yönetiminde geçmişte yapılan bazı reformlardan geri adım atıldığı gözlemlenmiştir.

TESPİT EDİLEN HUSUSLAR TESPİT EDİLEN HUSUSLAR  Kurul şeklinde örgütlenme yoluna gidilebileceği Yolsuzluğun müsait olduğu kamu kurumlarında çalışan memur ve diğer kamu görevlilerinin eğitimi

TESPİT EDİLEN HUSUSLAR Bilgi Edinme Yetersiz bilgi ve sır kültürü Başvuru yapmakta zorluklar ve örgütlenme eksikliği Başvuru takibinde zorluklar Standart uygulama eksikliği Cevaplama yönteminin talep edilenden farklı olması E-posta yöntemi ile verilen cevapların niteliksel olarak zayıf olması Kanundaki sınırlamalar konusunda netlik eksikliği TESEV Araştırması ( )

TESPİT EDİLEN HUSUSLAR Yargısal Etik ve Davranış İlkeleri Yargı mensupları arasında yolsuzluğu mümkün kılacak durumları önlemek için davranış kurallarının belirlenmesine ilişkin Yargı Reformu Stratejisinde belirtilen “Yargısal Etik ve Davranış İlkeleri”nin biran önce hayata geçirilmesi ve yaptırımlarının belirlenmesinin uygun olacağı,

TESPİT EDİLEN HUSUSLAR Gelir Vergisi Kanunun “İndirilecek Giderler” başlıklı 40 ıncı maddesinin birinci fıkrasının gözden geçirilmesi Sözleşmede hiçbir taraf Devletin, rüşvet niteliğindeki giderlerin ve yolsuzluğu kolaylaştıran diğer giderlerin vergiden mahsup edilebilmesine izin vermeyecekleri hüküm altına alınması rağmen, Gelir Vergisi Kanunun “İndirilecek Giderler” başlıklı 40 ıncı maddesinin birinci fıkrasında yer alan “Ticari kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için yapılan genel giderler. (İhracat, yurt dışında inşaat, onarma, montaj ve taşımacılık faaliyetlerinde bulunan mükellefler, bu bentte yazılı giderlere ilaveten bu faaliyetlerden döviz olarak elde ettikleri hasılatın binde beşini aşmamak şartıyla yurt dışındaki bu işlerle ilgili giderlerine karşılık olmak üzere götürü olarak hesapladıkları giderleri de indirebilirler.)” hükmünün, yolsuzluk suçlarından biri olan rüşvet niteliğindeki giderlerin indirilmesine de zemin hazırladığından yeniden gözden geçirilmesinin faydalı olacağı,

TESPİT EDİLEN HUSUSLAR Kamu kurumları ile ilgili özel sektör ve sivil toplum kuruluşları arasında seminer, çalıştay ve konferanslar düzenlenmesi Toplumsal bilincin artırılmasına yönelik olarak Saydamlığın Arttırılması ve Yolsuzlukla Mücadelenin Geliştirilmesi Stratejisinde ( ) yapılması düşünülen uygulamaların hayata geçirilmesi

TESPİT EDİLEN HUSUSLAR TESPİT EDİLEN HUSUSLAR Tanıklar ve bilirkişilerin Tanık Koruma Kanunu kapsamına alınması, Tanıkların ve bilirkişilerin korunmasına ilişkin düzenlemelere Tanık Koruma Kanununda yer verildiği, ancak bu Kanun kapsamına ağırlaştırılmış müebbet hapis, müebbet hapis ve alt sınırı on yıl veya daha fazla hapis cezasını gerektiren suçlar ve kanunun suç saydığı fiilleri işlemek amacıyla kurulan bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenen alt sınırı iki yıl veya daha fazla hapis cezasını gerektiren suçlar ile terör örgütünün faaliyeti çerçevesinde işlenen suçların alındığı, bu kapsamda, BM Yolsuzlukla Mücadele Sözleşmesinde sayılan suçlar ile Türk mevzuatında yolsuzluk suçları olarak adlandırılan rüşvet, zimmet, irtikap vb. suçlarının alt sınırının on yıl veya daha az hapis cezasını gerektiren suçlar olduğu ve genellikle münferiden işlenebilen suçlardan olduğu kabul edildiğinde, yolsuzlukla mücadelede alanında bu Kanunun uygulama alanının sınırlı kaldığı, bu nedenle de, bu Kanun kapsamına yolsuzluk suçlarının da dahil edilmesinin uygun olacağı,

TESPİT EDİLEN HUSUSLAR TESPİT EDİLEN HUSUSLAR İhbarda bulunan kişilerin korunması İyi niyetli olarak ihbarda bulunan kişilerin korunmasına ilişkin olarak bu kişilerin kimliklerinin saklı tutulması ve güvenliklerinin sağlanması için mahkemece gerekli önlemlerin alınması gerektiği konusunda farklı birçok Kanunda düzenleme bulunduğu, buna ilişkin düzenlemelerin kapsamının genişletilerek tek bir Kanunda toplanmasının faydalı olacağı,

TESPİT EDİLEN HUSUSLAR TESPİT EDİLEN HUSUSLAR Daha uzun zamanaşımı sürelerinin belirlenebileceği, Özel sektörde rüşvet ve zimmet suçunun kısmen de olsa kabul edildiği,

TESPİT EDİLEN HUSUSLAR TESPİT EDİLEN HUSUSLAR Suçluların geri verilmesi Türk Ceza Kanunda suçluların geri verilmesine yönelik olarak, sadece yolsuzluk suçları olarak adlandırılan suçlara değil, genele yönelik olarak düzenlemeye gidildiği, bu kapsamda, BM Yolsuzlukla Mücadele Sözleşmesinde suçluların iadesi konusunda belirtilen hususların karşılandığı görülmekle birlikte, sözleşmede kendi iç hukukunda cezalandırılabilir olmasa dahi belirtilen suçlardan herhangi birisi nedeniyle bir kişinin iade edilebilmesini öneri şeklinde getirmesine karşılık, kişinin işlediği fiilin Türk hukukuna göre suç teşkil etmemesi halinde iade edilemeyeceği hükmünün yerinde olduğu,

TESPİT EDİLEN HUSUSLAR TESPİT EDİLEN HUSUSLAR Varlıkların Geri Alınması BM Yolsuzlukla Mücadele Sözleşmesinin “Varlıkların Geri Alınması” bölümünde suç gelirlerinin transferinin önlenmesi ve tespit edilmesine yönelik olarak yer alan düzenlemelerin iç hukukumuzda hüküm altına alındığı, ancak malvarlığının doğrudan geri alınması ve müsaderesine ilişkin uluslararası alanda ceza yargılarının tanınması ve infazının henüz uluslararası hukukta tam olarak kabul gören bir olgu olmadığı ve bu konuda mevzuatımızda herhangi bir düzenlemeye gidilmediği, bununla birlikte suçtan kaynaklanan malvarlığının müsaderesine ve bu malvarlığının iadesine ilişkin olarak konusu suç teşkil etmek şartıyla Devletlerin karşılıklılık ilkesine bağlı kalarak aralarında imzalamış bulundukları ikili anlaşmalar ve çok taraflı sözleşmeler çerçevesinde yürütüldüğü, bu nedenle de uygulamada karışıklıklara ve aksamalara neden olduğu, bunun için konunun açıklığa kavuşturulması amacıyla uluslar arası hukuku da dikkate alarak mevzuatsal bakımdan düzenleme yapılmasının gerekli olduğu, Değerlendirilmektedir.

TEŞEKKÜRLER… Murat Selim AYDEMİR Başbakanlık Müfettiş Yrd. Mail: