SOLUNUM SİSTEMİ (Systema Respiratorium) Prof. Dr. Nihat EKİNCİ

SOLUNUM SİSTEMİ Solunum, karbonun oksijen yardımı ile yavaş yakılmasıdır. Bu olay serbest enerji kazanılması için hayati öneme sahiptir. Alınan havanın % 20’si oksijen + % 80’i azottur İki tür solunum vardır. Dış solunum ve iç solunum Dış solunum Oksijenin alınıp karbondioksitin verilmesidir. Alınan hava % 20 O2 içerir. Oksijenin sadece % 4’ü kullanılır. gaz alış-verişi akciğer alveollerinde meydana gelir.

İç solunum Hücreler kan vasıtası ile getirilen oksijeni alır ve oksijenle karbonlu bileşikleri okside eder. Bu metabolizma olayı çok komplikedir. Solunum sırasındaki yanma sonunda -karbondioksit -su buharı -ısı -kas çalışması için serbest enerji açığa çıkar. Isı: 36.5-37 C (35....42 c sınır) Bir insan günde 1000 lt. CO2 açığa çıkarır.

Solunum Sistemi Nefes yolları: havanın geçişine yarar A- Üst solunum yolları : Burun boşlukları Yutak Arada Gırtlak (larynx) B- Alt solunum yolları: Nefes borusu (trachea) Ana bronşlar Ana dallar Solunum odacıkları: Akciğer kesecikleri (Saccus alveolaris) Alveoller

Burun (nasus) -Genel bilgi Dorsum nasi Apex nasi Cavum nasi -Nares: Burun boşluğunun dış deliği -Choana: Burun boşluğunun nasophryx’e açılan deliği

Burun (nasus) Cavum nasi (burun boşluğu): 4 duvarı var. İç duvar: Septi nasi (burun bölmesi) Lamina perpendicularis ossis ethmoidalis + vomer + Cartilago septi nasi Üst d.: -Lamina cribrosa (Fila olfactoria) -os frontale -os nasale -corpus ossis sphenoidalis Alt d.: Processus palatinus ossis maxillaris Processus horizontalis ossis palatini

Lamina medialis proc. pterygoideus Dış Duvar Lamina medialis proc. pterygoideus Lamina perpendicularis proc. pterygoideus Concha nasalis superior/ media ossis ethm. Proc. frontalis ossis maxillae Concha nasalis inferior Os lacrimalis’in iç yüzü

Cavum nasi’nin bölümleri 1-Regio olfactoria 2-Regio respiratoria Mikroskopik yapı: Yalancı çok katlı (tabakalı), titrek tüylü, bol miktarda çanak hücreler bulunduran epitelle örtülüdür. Mukoza altında bol damar pleksusları ve karışık bezler bulunan bağ dokusu tabakası vardır. Siniri: Motor siniri N. facialis Sensitif siniri N. trigeminus

Burun boşluğunun yan duvarında bulunan yapılar Concha nasalis superior Meatus n. s. Concha nasalis medius Meatus n. m. Concha nasalis inferior Meatus n. i. Görevleri Koku alma Solunum havasını ısıtma Solunum havasını nemlendirme Solunum havasını temizleme Sesin rezonansını düzenleme

Arterleri: A. ethmoidalis ant. ve posterior (a. ophthalmica) A. sphenopalatina (a. maxillaris) Venleri: V. ethmoidalis, vv. nasales ve v. saphenopalatina Burun boşluğu çevresindeki paranasal sinus’lar Sinus frontalis Sinus maxillaris Sinus ethmoidalis Sinus sphenoidalis Ductus nasolacrimalis Östaki borusu

Yutak (Pharynx) Nasopharynx choana Oropharynx isthmus fausium Laryngopharynx larynx ve oeshophagus Pharynx’te bulunan tonsillalar Tonsilla tubaria (gerlah bademciği) Tonsilla pharyngea (iltihabına –adenoit denir) Tonsilla palatina

Gırtlak (Larynx) -Kıkırdak, -kas ve -zarlardan oluşur. Üst ve alt solunum yolları arasında bulunan bir organdır. En önemli görevi akciğerlerde sıkışmış havanın larynx’ten geçerken ses tellerini (plica vocalis) titreştirmesi suretiyle sesi oluşturmasıdır. Ayrıca refleks olarak çalışıp yabancı cisimlerin solunum yollarına kaçmasını önler.

-Cartilago thyroidea (prominentia laryngea) Larynx -Kıkırdak, -kas ve -zarlardan oluşur Larynx Kıkırdakları -Cartilago thyroidea (prominentia laryngea) -Cartilago cricoidea -Cartilago epiglottica -Cartilago arytenoidea -Cartilago corniculata -Cartilago cuneiformis

Larynx’in bağları; Larynx’in bağları, hem larynx kıkırdakları arasında hem de larynx ile komşu oluşumlar arasında uzanırlar. Lig. cricothyroideum Lig. thyroepiglotticum Lig. aryepiglotticum Lig. vestibulare Lig. vocale Membrana thyrohyoidea Lig. hyoepiglotticum Lig. cricotracheale Membrana fibroelastica laryngis

-M. crycoarytenoideus posterior (posticus-mizmar aralığını genişletir) Larynx Kasları Dış kaslar: M. sternothyroideus M. omohyoideus M. thyrohyoideus İç kaslar: -M. crycothyroideus -M. crycoarytenoideus posterior (posticus-mizmar aralığını genişletir) -M. crycoarytenoideus lateralis -M. throarytenoideus Pars lateralis / pars vocalis -M. arytenoideus Siniri: N. vagus’un dalları

-M. crycoarytenoideus posterior posticus (mizmar aralığını genişletir) Larynx Kasları İç kaslar: -M. crycothyroideus -M. crycoarytenoideus posterior posticus (mizmar aralığını genişletir) -M. crycoarytenoideus lateralis -M. throarytenoideus Pars lateralis / pars vocalis -M. arytenoideus

Larynx boşluğu (cavitas laryngis) Larynx içindeki boşluğa cavitas laryngis adı verilir. Larynx girişi (aditus laryngis). Larynx boşluğu yukarıdan aşağıya doğru 3 kısımdır. Vestibulum laryngis Ventriculus laryngis Cavitas infraglottica Larynx’in mukozası solunum sistemi epiteli (silli silindirik epitel) ile döşelidir. Sadece ses tellerinin üzeri çok katlı yassı epitel karakterindedir.

Trachea (Nefes Borusu) 16-20 C harfi şeklindeki kıkırdakların üst üste dizilmesi ile oluşur. 10.5-12 cm uzunluğundadır Larynx ile akciğerler arasında bulunur. Bronchus principalis dexter Bronchus principalis sinister Bifurcatio trachea

Bronchus principalis dexter: Sağ ana bronş 2.5 cm uzunluğunda olup 6-9 tane kıkırdak halka ihtiva eder -bronchus lobaris superior dexter -bronchus lobaris medius dexter -bronchus lobaris inferior dexter Bronchus principhalis sinister. Sol ana bronş 5 cm uzunluğunda olup 9-12 kıkırdak halka ihtiva eder. -bronchus lobaris superior sinister -bronchus lobaris inferior sinister

Bronchus lobaris superior dexter Broncus segmentalis apicalis Broncus segmentalis posterior Broncus segmentalis anterior Bronchus lobaris medius dexter Broncus segmentalis lateralis Broncus segmentalis medialis Bronchus lobaris inferior dexter Broncus seg. superior Broncus seg. basalis medialis Broncus seg. basalis anterior Broncus seg. basalis lateralis Broncus seg. basalis posterior Bronchus lobaris superior sinister Broncus seg. apicoposterior Broncus segmentalis anterior Broncus segmentalis superior Broncus segmentalis inferior Bronchus lobaris inferior sinister Broncus seg. superior Broncus seg. basalis medialis Broncus seg. basalis anterior Broncus seg. basalis lateralis Broncus seg. basalis posterior

bronchus lobaris superior dexter bronchus lobaris medius dexter bronchus lobaris inferior dexter

Bronchus principalis Bronchus lobaris Broncus segmentalis Bronchiolus lobaris Bronchiolus terminalis (çapı 1 cm’ den az, duvarında kıkırdak yok, 12-18 adet) Bronchiolus respiratorius (3-5 adet) Ductus alveolaris (0.3mm 3-8 adet) Saccus alveolaris Alveolus pulmonalis

Akciğerler (Pulmones) Yeri: Göğüs boşluğunda Her bir akciğer koni şeklinde olup tepesine (apex pulmonis), tabanına (basis pulmonis) denir. Akciğerlerin göğüs duvarı ile komşu olduğu yüze facies costalis denir. Bu yüzde kaburgaların izleri gözlenir.

Akciğerler (Pulmones) İki akciğerin birbirine bakan yüzüne facies mediastinalis denir. Bu yüzde akciğerlere giren ve akciğerlerden çıkan oluşumların yer aldığı bir alan (hilum pulmonis) bulunur. Akciğerin tabanı diaphragma üzerine oturmuştur. Buraya aynı zamanda facies diaphragmatica’da denir. Her bir akciğerin iki kenarı (margo anterior ve margo inferior) vardır. Sol akciğerin ön kenarında bulunan çentiğe incisura cardiaca denir.

Sağ akciğer 3 loblu lobus superior lobus medius lobus inferior sol akciğer iki loblu Sağ akciğeri üç loba ayıran yarıklara fissura obliqua ve fissura horizontalis denir. Sol akciğeri iki loba ayıran yarığa fissura obliqua,

Pleura Akciğerlerin dış yüzünü ve göğüs boşluğunun iç yüzünü döşeyen seröz bir zardır. Pleura, her iki akciğeri ayrı ayrı saran iki kese şeklindedir. Sağ ve sol pleura boşlukları birbirinden bağımsızdır. Pleura visceralis: Akciğerlerin dış yüzünü örten pleura’dır Pleura parietalis: Göğüs boşluğunun iç yüzünü, diaphragmanın üst yüzünü örten ve mediastinum’u saran plevra’dır. Parietal ve visceral pleuralar birbirleriyle devamlıdır. İki pleura parçası arasında oluşan boşluğa cavitas pleuralis denir. Bu boşluğun basıncı negatiftir ve boşlukta iki yaprağın birbirleri üzerinde kolay kaymasını sağlayan bir sıvı (liquor pleurale) bulunur.

Mediastinum Thorax içinde, sağ ve sol iki akciğer arasında kalan boşluğa mediastinum denir. Bu boşluğun önünde sternum ve kıkırdak kaburgalar, arkasında göğüs omurları, yanlarında akciğerler, altında diaphragma bulunur. Üst duvarını ise apertura thoracis superior yapar. Mediastinum: mediastinum superius mediastinum inferius Mediastinum inferius: mediastinum anterius, mediastinum medius ve mediastinum posterius olarak üç kısım. İkisi arasındaki sınırı angulus sterni ile 4. göğüs omurunun alt kenarından geçirilen bir hat oluşturur. Bu hat aynı zamanda bifurcatio trachea seviyesinden geçer.

mediastinum posterius Mediastinum superius III mediastinum posterius mediastinum anterius diaphragma mediastinum medium