SU KALİTESİ KİMYASAL İZLEME EBRU DOĞANAY EYLÜL 2015 Daire İçi Eğitim

 Giriş  İzleme Kimyasal İzleme  Su Çerçeve Direktifi  Türkiye’de İzleme  İzleme Sonuçlarının Değerlendirilmesi  Verilerin Değerlendirilmesi

Su kalitesi, suyun fiziksel, kimyasal, biyolojik ve hidromorfolojik özelliklerini temsil eder ve suyun kullanım amacına göre değerlendirilir. İçme, kullanma, tarımsal veya endüstriyel amaçla kullanılan kısıtlı miktardaki suların kullanım amacına uygun olması gerekmektedir. Suların kullanıma uygun olup olmadığının tespiti su kalitesi izlenmesi ile mümkündür.

 İzleme, herhangi bir su kütlesi (yüzey suyu, yeraltı suyu, atıksu, içme suyu vb.) hakkında çeşitli amaçlar ve değerlendirmeler için veri toplama işlemidir.  Kimyasal İzleme, herhangi bir su kütlesi hakkında çeşitli amaçlar ve değerlendirmeler için toplanan kimyasal verilerdir. Sabit bir bileşime ve karakteristik özelliklere sahip maddelerdir. Bu maddeler kimyasal bağlar bozulmadan, fiziksel ayırma yöntemleri ile bileşenlerine ayrılmaz.

Günlük yaşantımızın bir parçası Her yerde; mobilyalar, giysiler, gıdalar, hijyenik ürünler, elektronik eşyalar, arabalar vs Tam sayı bilinmiyorTahminler ~ ABD’de her yıl 700 yeni kimyasal piyasa çıkıyor Son 50 yılda kimyasalların üretimi; 10 Mton/yıl’dan, >400 Mton/yıl’a arttı

Kimyasal maddeler;  Doğal (Örn. Kayaçların aşınması ile metal açığa çıkması)  Tarımsal (Örn. Gübreler)  Endüstriyel (Örn. Kereste sanayide kullanılan pestisitler)  Yasal aktivitelerden gelen kalıcı kimyasallar (Örn.Yosun oluşumunun önlenmesi için kullanılan tributiltin iyon)  Kazalar ve dikkatsizlik(Örn. yağ sızması) gibi çeşitli nedenlerle alıcı ortama geçmektedir.

Alıcı ortama geçen kimyasal maddeler istenmeyen sonuçlara neden olur: Oksijen eksikliğinden ölen balıklar Balık zehirlenmesi İnsan sağlığına zararları Alg patlamaları Sucul canlıların üreme faaliyetlerine ters etkileri(Örn.Endokrin bozucular) Biyoçeşitlilik azalması vs. Alıcı ortama geçen kimyasal maddeler istenmeyen sonuçlara neden olur: Oksijen eksikliğinden ölen balıklar Balık zehirlenmesi İnsan sağlığına zararları Alg patlamaları Sucul canlıların üreme faaliyetlerine ters etkileri(Örn.Endokrin bozucular) Biyoçeşitlilik azalması vs.

Kimyasal İzleme ile su kütlelerindeki kimyasal maddelerin saptanır. Neler? Ne Kadar? Çevreye Zararı? Kimyasal İzleme, durum tespitinin yanı sıra sularda kirliliğin önlenmesi için alınacak önlemler açısından da önemlidir.

Su kalitesi haritaları oluşturmak Atıksuda izin verilen deşarjları kontrol etmek Atık bölgelerinde sızıntı suyunu izlemek İnsan sağlığını korumak Kirliliğe neden olan maddeleri ve kişileri tespit etmek Ulusal izleme programını hazırlamak Yasal gereklilikleri karşılamak (örn. SÇD) Sınırlı su kaynaklarının daha etkin ve sürdürülebilir kullanımı açısından suyun kalitesinin izlenmesi büyük önem taşımaktadır.

Direktifin amacı Su kaynaklarının korunması, geliştirilmesi ve kalitedeki kötüye gidişin engellenmesidir. Direktifin amacı Su kaynaklarının korunması, geliştirilmesi ve kalitedeki kötüye gidişin engellenmesidir. Direktifin ana hedefi Yüzeysel su kütlelerinin statülerinde kötüye gidişin engellenmesi ve 2015 yılı itibari ile tüm su kütlelerinde “iyi su durum”una ulaşılabilmesidir. Yüzeysel sular için “iyi durum”, “iyi ekolojik durum” ve “iyi kimyasal durum”a ulaşılabilmesi ile sağlanır. Direktifin ana hedefi Yüzeysel su kütlelerinin statülerinde kötüye gidişin engellenmesi ve 2015 yılı itibari ile tüm su kütlelerinde “iyi su durum”una ulaşılabilmesidir. Yüzeysel sular için “iyi durum”, “iyi ekolojik durum” ve “iyi kimyasal durum”a ulaşılabilmesi ile sağlanır.

o Kimyasal kirlenme ile sucul ekosistemin bozulması o Kirleticilerin besin çemberi döngüsü içerisinde birikim göstermesi o İnsanların besin döngüsü (balık, içme suyu, vs) yoluyla veya olası aktiviteler sonucu kirliliğe maruz kalması o Kirleticilerin çevreye deşarjı o Bazı kimyasalların uzun mesafeler boyunca taşınabilmesi Neden Önemli?

Direktifte yerüstü suları için kimyasal izleme parametreleri değişik gruplar altında toplanmıştır. Yerüstü Suları

Yeraltı Suları Sediman Biyota

Yüzeysel Sular ve Yeraltı Sularının İzlenmesine Dair Yönetmelik SÇD’nin uyumlaştırılması çalışmaları neticesinde Sayılı 11/02/2014 tarihli R.G.’de yayımlanmıştır. Yüzeysel Sular ve Yeraltı Sularının İzlenmesine Dair Yönetmelik SÇD’nin uyumlaştırılması çalışmaları neticesinde Sayılı 11/02/2014 tarihli R.G.’de yayımlanmıştır. Amaç  Ülke genelindeki bütün yüzeysel sular ve yeraltı sularının miktar, kalite ve hidromorfolojik kalite unusurları açısından izlenmesi,  Mevcut durumunun ortaya konulması,  Suların ekosistem bütünlüğünü esas alan bir yaklaşımla izlenmesi,  İzlemede standardizasyonun ve kurumlar arası koordinasyonun sağlanmasına yönelik esasların belirlenmesi  İzleme programlarının oluşturularak Ulusal İzleme Ağının kurulması  İzleme verilerinin Ulusal Su Bilgi Sistemine aktarılmasıdır

Yüzeysel Sular ve Yeraltı Sularının İzlenmesine Dair Yönetmelik Yerüstü Suları Yeraltı Suları Kimyasal Biyolojik Hidromorfolojik Kimyasal Biyolojik Hidromorfolojik Kimyasal Miktar Kimyasal Miktar Biyota Sediman

45 ADET 31 ADET 116 ADET PARAMETRE ADET PESTİSİT Sucul çevre için risk teşkil eden ve deşarjları kademeli olarak azaltılması gerekli olan maddelerdir. TMMK BİKOP KIYITEMA YERÜSTÜ SULARI

Öncelikli Maddeler Çevresel Kalite Standardı Belirli Kirleticiler Çevresel Kalite Standardı Genel Fiziko Kimyasal Mevcut Mevzuat YERÜSTÜ SULARI

Çevresel Kalite Standardı (ÇKS) ; İnsan ve çevre sağlığının korunması amacıyla su, sediman ve biyotada aşılmaması gereken konsantrasyon Öncelikli maddeler ile spesifik kirleticiler için belirlenir. ÇKS bir alıcı ortam standardıdır. Belirlenen ÇKS’ye göre havza bazında, her bir sektöre veya baskıya özgü deşarj standartlarının belirlenmesi gerekmektedir.

Öncelikli Maddeler 2013/39/EU sayılı Direktif kapsamında belirlenmiştir. AB ölçeğinde uygulanır. TMMK, BİKOP, KIYITEMA projeleri kapsamında belirlenmiştir. Ulusal ölçekte uygulanır. Belirli Kirleticiler

2009/90/EC

Genel Fizikokimyasal Parametreler Yerüstü Su Kalitesi Yönetmeliği tarih ve sayılı RG Yüzeysel Su Kalitesi Yönetimi Yönetmeliği tarih ve sayılı RG Yüzeysel Su Kalitesi Yönetimi Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik

YERALTI SULARI Çözünmüş Oksijen pH değeri Elektriksel İletkenlik Nitrat Amonyum Çözünmüş Oksijen pH değeri Elektriksel İletkenlik Nitrat Amonyum YERALTI SULARINDA İZLENMESİ GEREKEN ASGARİ İZLEME PARAMETRELERİ - Yüzeysel Sular ve Yeraltı Sularının İzlenmesine Dair Yönetmelik - Yeraltı Sularının Kirlenmeye ve Bozulmaya Karşı Korunması Hakkında Yönetmelik

Yeraltı Sularının Kirlenmeye ve Bozulmaya Karşı Korunması Hakkında Yönetmelik YERALTI SULARI Nitrat İlgili metabolitler, bozulma ve reaksiyon ürünlerini içeren pestisitlerdeki aktif maddeler

Kimyasal analizi yapılmış bir numune için aşağıdaki kriterler dikkate alınarak verilerin doğruluğu kontrol edilebilir 1.pH: BOİ < KOİ 3.KOİ > Toplam Organik Karbon (TOK) 4.Toplam Çözünmüş Katı Madde (TDS) (mg/l) değeri, elektriksel iletkenlik (μS/cm) değerinin %50 ila %70’ i arasında olmalıdır.

5.Elektriksel İletkenlik değeri > Tuzluluk değeri 6.Çözünmüş oksijen değeri mg/L arasında değişmektedir. 7.Toplam Azot değeri, aşağıdaki her bir parametrenin değerinden büyük olmalıdır. Amonyum azotu Nitrit azotu Nitrat azotu Toplam kjeldahl azotu Organik azot Çözünmüş İnorganik Azot Toplam İnorganik Azot

8.Toplam Fosfor değeri, aşağıdaki her bir parametrenin değerinden büyük olmalıdır. Orto Fosfat Çözünebilir Reaktif P Çözünmüş İnorganik Fosfor 9.Nitrat (NO3) değeri > Nitrit (NO2) değeri 10.Toplam Anyon konsantrasyonu= Toplam Katyon Konsantrasyonu

TEŞEKKÜR EDERİM