Bitki Paraziti Nematodlar ve Mücadelesi Dr. Zübeyir DEVRAN Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Antalya KKGM Reçeteli Satış Eğitimi, 26-27 Kasım 2008, Limak Limra Otel ve Tatil Köyü Kemer-ANTALYA

Nematodlar 30.000 tanımlanan tür % 50 Marina % 15 Hayvan- İnsan paraziti % 25 Serbest Yaşayan % 10 Bitki Paraziti

Bitki Paraziti Nematodlar ve Mücadelesi Kök-ur nematodları Mücadele yöntemleri Bitki paraziti nematodlarla ilgili resimler Soru-cevap

Nematod Nedir ? ♦ Şeffaf ♦ İpliksi, limon ve armut şeklinde ♦ Çıplak gözle görülemeyen

Bitki Paraziti Nematodlar

Bitki Paraziti Nematodlar Dış Parazit İç Parazit

Ekonomik Öneme Sahip Bitki Paraziti Nematodlar Konukçu Bitki Kök ur nematodları (Meloidogyne spp) Sebzeler, Meyveler, Süs Bitkileri Turunçgil Nematodu (Tylenchulus semipenetrans Turunçgiller, Bağ, Zeytin Kamalı Nematodlar (Xiphinema spp.) Meyveler, Süs Bitkileri Halkalı Nematodlar (Criconemella spp.) Meyveler Kök-Lezyon Nematodları (Pratylenchus spp.) Meyveler, Buğdaygiller Muz Spiral Nematodu (Helicotylenchus multicinctus) Muz, Turunçgiller Soğan Sak Nematodu (Ditylenchus dipsaci ) Süs Bitkileri, Patates Patates çürüklük nematodu (Ditylenchus destructor) Patates Patates Kist nematodları (G. rostochiensis, G. pallida Buğday gal nematodu (Anguina tritici) Buğday Hububat Kist nematodları (Heterodera avenae, H. latipons ve H. filipjevi ) Çeltik Beyaz Uçkurutan Nematodu (Aphelonchoides besseyi) Çeltik

Nematodların Gelişme Dönemlerini Etkileyen Etmenler Sıcaklık Bitki türü Bitki dönemi Toprak yapısı Toprak sıcaklığı Toprak nemi

Nematodların Arazide Dağılımı Homojen Rastgele Kümeleşme

Yaşam Döngüsü Yumurta Dönem Larva 2. Dönem Larva 3. Dönem Larva Ergin (Dişi) Ergin (Erkek)

Yaşam Döngüsü

Nematodlar Bitkileri Nasıl Hastalandırır? Mekanik Zarar Bitki içinde hareket ve penetrasyon Hücresel Değişmeler Hücrenin ölümü (necrosis) Hücre büyümesindeki değişmeler Konukçudaki Fiziksel Değişmeler Köklerden su ve besin alımının kesilmesi Yapraktan köklere besin akışının kesilmesi Diğer mikroorganizmaların girişine kapı aralar Diğer hastalık etmenleriyle interaksiyon Diğer hastalık etmenlerinin taşınması Çevresel sitres koşullarına hassasiyet

Kök Ur Nematodları

Kök-ur Nematodlarının Yaygınlıkları M. incognita M. javanica M. arenaria

Kök-ur Nematodlarının Özellikleri Konukçu dizileri oldukça geniş Üreme potansiyelleri çok yüksek Mecburi iç parazitler Kumlu-tınlı toprakları tercih ediyorlar 3- 8 haftada yeni bir nesil oluştururlar Kışı urlu bitki kökü artıklarında-toprakta

Yaşam Döngüsü Dönem Bulunduğu Yer a. Yumurta Toprak veya Bitki b. 1. Dönem Larva Yumurta c. 2. Dönem Larva Toprak veya Bitki d. 3. Dönem Larva Bitki e. 4. Dönem Larva Bitki f. Ergin (Dişi) Bitki g.Ergin (Erkek) Toprak

Genel Görünüşleri Dişi birey Yumurta kümesi

Genel Görünüşleri Dişi bireyler

Genel Görünüşleri İkinci Dönem Larvalar

Genel Görünüşleri İkinci Dönem Larvalar

Genel Görünüşleri

Saldırı RC N: Nematod RC: Kök başı AR: Sonra gelen kökler RH: İnce kökler N AR RH

Hareket (J2)

Gal Formasyonu ve Dev Hücreler (Giant Cells) J2; uygun yere varma, beslenme ve hücrelerdeki değişim ve sosis dönem Her bir J2 onun başı ile varabildiği 2-7 dev hücrede etkili olur Nematodlar dev hücreleri paylaşmazlar Sosis döneminde hareketsiz ve köke sabit GC S

Dev Hücrelerin Büyümesi Bitki besin elementlerini tüketme Fotosentetik ürünlerin yumurta oluşumunda kullanılması Yoğun beslenmede kök büyümesinin durması GC

Nematodtaki Değişim J2 J3 J4 J2 kök uçlarına yönelme ve penetrasyon Dişi infektif Sosis Gelişmemiş erkek J2 kök uçlarına yönelme ve penetrasyon Beslenme yerine hızlı şekilde yerleşmekte, hareketi bırakır ve şişmeye başlar Şişme durumu sosis olarak adlandırılır J2, 2 hafta sonra hızlı şekilde J3 ve J4 dönüşür J3 ve J4 de beslenme olmaz J4 yetişkin bireye (dişi veya erkek) dönüşür

GC EM GC EM EM: Egg mass GC: Giant cell complex

Genel Görünüşleri

Nasıl Mücadele ? Nematod Bitki Üretici

Mücadele Zorlukları Çıplak gözle görülmezler Tespit için bitki köklerinden ve topraktan analiz edilmeli Bitkilerde oluşturdukları belirtilen diğer organizmaların veya etmenlerin belirtileri ile karıştırılabilir Sararma Solgunluk Bodurluk

Teşhis

Mücadele Yöntemleri ♦ Kültürel önlemler ♦ Solarizasyon ♦ Solarizasyon + Biofümigasyon ♦ Kimyasal uygulamalar ♦ Solarizasyon + Kimyasal uygulamalar ♦ Dayanıklı çeşitlerin kullanılması (Domates) ♦ Aşılı fide kullanılması ♦ Biyolojik organizmalar (Faydalı organizmalar)

Mücadele Yöntemleri Kültürel Önlemler ♦ Bulaşık bitkiler ortamdan uzaklaştırılmalı ♦ Sulama suyunun mutlaka temiz olması ♦ Temiz üretim materyalleri kullanılmalı

Mücadele Yöntemleri Solarizasyon + Biofumigasyon ♦ Her türlü hayvan gübreleri (Keçi, tavuk) ♦ Taze tahıl sapları ♦ Lahanagiller ♦ Toprakta mikrobiyolojik aktiviteyi artırır ♦Toprağın kimyasal ve fiziksel özelliklerini iyileştirir ♦ Solarizasyonunun etkisini artırır

Dayanıklı Çeşitlerin Kullanılması Mücadele Yöntemleri Dayanıklı Çeşitlerin Kullanılması Domateste (Mi geni) M. incognita M. javanica M. arenaria ♦ Dominant (tek gen) tarafından kontrol edilmekte ♦ 28 oC üzerindeki toprak sıcaklıklarında etkisiz olabilmekte

Aşılı Fide Kullanılması Mücadele Yöntemleri Aşılı Fide Kullanılması Domates Kabakgiller Domateste Aşılı Fide Aşılı Fide (Kök) Aşısız Fide (Kök) Aşısız Fide (Kök)

Mücadele Yöntemleri Kimyasal Uygulamalar Boş saha uygulamaları Bitki varken yapılan uygulamalar

Kimyasal Uygulamalar Mücadele Yöntemleri Fumigantlar Yumurta, Larva ve Ergin Fumigant Olmayanlar Sistemik Kontak Yumurta, Larva ve Ergin

Mücadele Yöntemleri Kimyasal Mücadele Genel Adı Kimyasal Adı Cadusafos (S,S-di-sec-butyl O-ethyl phosphorodithioate), Rugby Dazomet (3,5-dimethyl-1,3,5-thiadiazinane-2-thione) Basamid Dichloropropene (1,3-dichloropene) DD-90, Condor Ethoprophos (0-ethyl S,S-dipropyl phosphorodithioate), Mocap Fenamiphos (Ethyl 4-methylthio-m-tolyl isopropylphosphoramidate), Nemacur Fosthiazate (RS-s-sec-butyl 0-ethyl 2-oxo-1,3-thiazolidin-3phosphorothioate), Nematorin Metam Sodium (Methyl isothiocyanate) Oxamyl (N,N-dimethyl-2-methylcarbamoyloxyimino-2-(methylthio) acetamide, Vydate

Kimyasal İlaçlar Etkili Madde Formülasyon Doz (Preparat) Cadusafos, %10 G 4 kg /da Cadusafos, 100 g/l ME 4 lt /da Ethoprophos, %10 10 kg/da** Ethoprophos, 200 g/l EC 5 1/da** Oxamyl, 240g/l SL 3 l /da Oxamyl, 100g/l 7 l /da Oxamyl, %10 5 kg / da

Kimyasal İlaçlar Aktif madde Formülasyon Doz Cadusafos, 10% G 4 lt/da *Applied in conjunction with solarization **Spraying is conducted before the planting Kimyasal İlaçlar Aktif madde Formülasyon Doz Cadusafos, 10% G 4 lt/da Cadusafos, 100 g/l ME 4 lt /da Dazomet, 97% Kg/da* Dichloropropene, 1178,6 g/l EC 9.5 l/da* Dichloropropene, 1110 g/l 10 l/da* Ethoprophos, 10% 10 kg/da** Ethoprophos, 200 g/l 5 1/da** Metam Sodium, 500 g/l SC, SL 125- /da Oxamyl, 240 g/l SL 3 l/da Oxamyl, 100 g/l 7 /da Oxamyl, 10% 5 kg/ da

Mücadelede Önemli Noktalar ♦ Dikim öncesi yapılan mücadeleler (ilaçlar, solarizasyon vs.) nematodları genellikle bir sezon boyunca baskı altına alamamakta ♦ Yazın yapılan boş saha uygulamasının başarısı mümkünse kontrol edilmeli ♦ Havaların ısınmaya başladığı aylarda toprak analizi yaptırılarak nematod yoğunluğu belirlenmeli ♦ Nematodlar köke girmeden müdahale etme imkanı sağlamakta

Mücadelede Önemli Noktalar ♦ Havaların ısınmaya başladığı aylarda kökler incelenmeli, nematodlar görüldüğü anda kontak etkili nematisitler kullanılmalı ♦ Kökte urlanma başladıktan sonra yapılacak ilaçlama nematodları (larva ve ergin) öldürse bile köklerde giriş kapısı açıldığından hastalık etmenlerinin girmesine imkan tanımakta

Bitki Paraziti Nematod Resimleri

Patates Kist Nematodu

Kök-ur Nematodu

Kök-ur Nematodu

Patates Çürüklük Nematodu

Hububat Kist Nematodu

Buğday Gal Nematodu Buğdayda Galli ve Sağlıklı daneler

Turunçgil Nematodu Larva Dişi Yumurta paketleri

Sonuç Bitki paraziti nematodlar verim ve kalite kayıplarının en önemli nedenlerini oluşturmakta Hastalık etmenlerinin taşıyıcısı konumunda Yazın mutlaka boş saha uygulaması yapılmalı Temiz üretim materyali kullanılmalı Dayanıklı veya tolerans çeşitler tercih edilmeli Mücadele başarısı doğru zamanda doğru uygulamaya bağlı

Teşekkürler İletişim Dr. Zübeyir DEVRAN Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Antalya İş Tel: 0242 3452884 E-mail: zubeyird@yahoo.com