İZLEME VE SU BİLGİ SİSTEMİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI

GERÇEK ZAMANLI İZLEME GERÇEK ZAMANLI İZLEME İSTASYONLARININ KURULUM AŞAMALARI TÜRKİYE’DEKİ MEVCUT DURUMU DÜNYA’DAN ÖRNEKLER MERİÇ-ERGENE HAVZASINDA GERÇEK ZAMANLI İZLEME İSTASYONLARI BÜYÜK MENDERES HAVZASINDA GERÇEK ZAMANLI ÖLÇÜM İSTASYONLARI ÖLÇÜM METODOLOJİSİ DEĞERLENDİRMELER SONUÇLAR ÖNERİLER 2 İÇERİK

 Yeryüzünün ve doğal kaynakların incelenmesinde değişik bir çok sistemle, yerinde gerçek zamanlı olarak yapılması ve bu elde edilen ölçüm sonuçlarının ilgili birimlere günümüz teknolojisinde var olan iletişim protokolleri kullanılarak aktarılmasıdır. 3 GERÇEK ZAMANLI İZLEME

Amaç?! Kirliliği hızlı bir şekilde yerinde tespit edilmesi Alarm sistemi sayesinde ani deşarjların önüne geçilmesi İstenilen her saat diliminde gerçek zamanlı verilere kolayca ulaşılabilmesi Çok fazla sayıda istasyonun aynı anda tek bir merkezden izlenebilmesi Geçmiş verilere kısa sürede ulaşılabilmesi Ölçümün hep aynı cihaz ve yöntemlerle yapılmasından dolayı klasik izlemede numune almadan analizlerin yapılmasına kadar olan süredeki insan etkisinin ortadan kaldırılması Acil durumlarda müdahale edilebilmesi Tedbirler programının hızlıca hazırlanarak uygulanmasının sağlanması 4 GERÇEK ZAMANLI İZLEME

5 1-Sabit Sistemler İçme suyu arıtma tesisi Atıksu arıtma tesisi Akarsu

6 GERÇEK ZAMANLI İZLEME 2-Mobil Sistemler İçme suyu arıtma tesisi Atıksu arıtma tesisi Akarsu

7 3-Yüzer Sistemler GERÇEK ZAMANLI İZLEME Göl Kıyı suyu Video.mp4

8 GERÇEK ZAMANLI İZLEME 4-Dalgıç Sistemler Göl Kıyı suyu Video.mp4

Gerçek Zamanlı İzleme İstasyonları Kurulum Aşamaları 9 4.İzlenecek parametreler için uygun cihaz ve donanımın belirlenmesi Parametreler, Ölçüm Aralığı, Yaklaşık Maliyeti Ve Cihaz Donanımları.docx 3. İzlenecek parametrelerin belirlenmesi Gerçek Zamanlı İzleme Sistemleri Kullanılarak İzlenebilen Parametreler.docx 2.İstasyon altyapısının hazırlanması 1. Uygun istasyon yer tespitinin yapılması

10 Yüksek Partikül Madde İçeren Atıksu (7000 µS/cm, 200mg/l) TOK Elektriksel İletkenlikÖrneğin; ParametreÖlçüm MetoduÖlçüm Aralığı Yaklaşık Maliyeti, TL Tercih Sebebi Elektriksel İletkenlik Elektrokimyasal (Kondüktif: 2 Elektrodlu) (SM 2510 A-B) 0-10, 0-100, – Düşük ve dar iletkenlik aralığı varsa, - Düşük miktarda partikül varsa, - Ultra saf su gibi çok düşük iletkenlik varsa tercih edilir. Elektrokimyasal (Kondüktif: 4 Elektrodlu) (SM 2510 A-B) µS/cm Düşükten yükseğe geniş iletkenlik ölçüm aralığı gerekli ise, - Düşük miktarda partikül varsa tercih edilir. Elektrokimyasal (İndüktif: Temassız) µS/cm Orta seviyeden yükseğe kadar geniş iletkenlik ölçüm aralığı gerekli ise, - Yüksek miktarda partikül varsa ve sensör yüzeyi partikül ile kaplanma ihtimali varsa, - Konsantrasyon ölçümü gerekiyorsa,(%NaCl, % H 2 SO 4, %NaOH gibi) tercih edilir.

11 ParametreÖlçüm MetoduÖlçüm Aralığı Yaklaşık Maliyeti, TL Tercih Sebebi Toplam Organik Karbon (TOK) Yu ̈ ksek Sıcaklıkta Oksidasyon (600°C-1200°C) (DIN-EN1484, ASTM D5173: 97(2007), US EPA 415.1, ISO 8245, SM 5310B) 0-10, mg/l TOC Numune yüksek oranda ve büyük çaplarda partikül içeriyor ise, - Kompleks organikler var ise, - Numunede yüksek oranlarda tuz mevcut ise (girişimden ve tıkanmadan korunulması gerekiyorsa), - Yüksek oksidasyon oranı elde etmek isteniyorsa tercih edilir °C'nin altında yakma yapan analizörlerde katalizör kullanımı gereklidir. Hidroksil Radikalleri ile Oksidasyon (Ozon+NaOH ==> OH- ) (DIN-EN1484 ASTM D5173: 97(2007) US EPA ISO 8245) 0-10, mg/l TOC Orta ve düşük oranlarda partikül oranı mevcut ise, - Numunede yüksek oranlarda tuz mevcut ise tercih edilir. UV/Persu ̈ lfat ile Oksidasyon (DIN-EN1484, US EPA 415.2, SM 5310C) mg/l TOC Numune minimum partikül, ya da hiç partikül içermiyorsa, - C seviyesi 1000 mg/l'nin üzerinde değil ise tercih edilir. - Ölçüm ortalamalar şeklinde yapılır, dolayısı ile anlık pikleri yakalayamaz. Süperkritik Su ile Oksidasyon (SCWO) mg/l TOC. Seyreltme ile üst sınır mg/l TOC'a çıkarılabilir Numune minimum partikül, ya da hiç partikül içermiyorsa, - C seviyesi 1000 mg/l'nin üzerinde değil ise,

12 10.Verilerin merkezde değerlendirilerek raporlandırılması 9.Personel eğitimi 8.Saha ile Merkez arasında veri iletişiminin sağlandığının testleri 7. Merkezi izleme odasının kurulumu 6.Sistemin çalıştırılması, cihazların kalibrasyonu ve doğrulamalarının yapılması 5. Cihaz ve donanımın kurulumu Gerçek Zamanlı İzleme İstasyonları Kurulum Aşamaları

Gerçek Zamanlı İzlemenin Türkiye’deki Mevcut Durumu 13 pH,EC,ÇO,sıcaklık Endüstri Tesisleri pH, EC,ÇO,debi Belediyeler Meriç-Ergene Havzası pH,EC,ÇO,sıcaklık,TOK,renk Orman ve Su İşleri Bakanlığı Büyük Menderes Havzası pH,EC,ÇO,sıcaklık,TOK Orman ve Su İşleri Bakanlığı

GERÇEK ZAMANLI İZLEMEYE DÜNYA’DAN ÖRNEKLER 14 Çin/Liming Havzası

15 Güney Tayvan/Nanwan Bay 3 haftada bir fosfat, nitrat, nitrit, amonyum analizi GERÇEK ZAMANLI İZLEMEYE DÜNYA’DAN ÖRNEKLER

 Meriç-Ergene Havzasında tespit edilen 5 noktada suyun mevcut durumunun anlık tespitinin yapılması amacıyla gerçek zamanlı ölçüm istasyonları kurulmuştur.  Havzada 24 saat boyunca ölçüm yapılmaktadır.  Ani deşarjların yüzeysel suları nasıl etkilediğinin anlık olarak tespiti sağlanmaktadır. 16 MERİÇ-ERGENE HAVZASINDA GERÇEK ZAMANLI ÖLÇÜM İSTASYONLARI “Otomatik Sürekli Ölçüm İstasyonlarının Kurulması Projesi”

İzlenen Parametreler: pH Sıcaklık Çözünmüş Oksijen İletkenlik Toplam Organik Karbon (TOK) Renk 17 MERİÇ-ERGENE HAVZASINDA GERÇEK ZAMANLI ÖLÇÜM İSTASYONLARI

18

19 İstasyon Noİstasyon AdıKurulan İlKurulan Mevkii 1İnanlıTekirdağErgene Nehri 2YenicegörüceEdirneErgene Nehri Mansap 3EvrensekizKırklareli (Lüleburgaz) Evrensekiz Ahmetbey Deresi 4AksaTekirdağ Ergene-Çorlu birleşmeden önce Çorlu deresi mansap 5YulaflıTekirdağÇorlu Deresi (memba) İZLEME NOKTALARI

 Büyük Menderes Havzasında 4 adet online izleme istasyonu kurulmuştur.  Suyun mevcut durumunun anlık tespiti yapılarak su kalitesi ortaya konulmaktadır. BÜYÜK MENDERES HAVZASINDA GERÇEK ZAMANLI ÖLÇÜM İSTASYONLARI “Su Kalitesi İzleme Konusunda Kapasite Geliştirme AB Projesi Malzeme Temini Bileşeni”

İzlenen Parametreler: pH Sıcaklık Çözünmüş Oksijen İletkenlik Toplam Organik Karbon (TOK) Debi

İZLEME NOKTALARI

İstasyon Noİstasyon AdıKurulacak İlKurulacak Nehir Adı 1 Sarıkemer Köprüsü Aydın (Söke) Büyük Menderes Nehri 2 Feslek Regülatörü AydınBüyük Menderes Nehri 3 Yukarışamlı Köprüsü DenizliÇürüksu Deresi 4Banaz Uşak (Ulubey) Dokuzsele Çayı birleşim sonrası İZLEME NOKTALARI

24 Paratoner D ö ner Optik Zoom Kamera Su Basmanı Elektrik Sayacı Hareket Sens ö rl ü Lamba Ç atı Kapı Su Tankı Tel Ö rg ü Dış Ortam Sıcaklık Sens ö r ü Gerçek Zamanlı İzleme İstasyonu Dış Görünümü

25 Kabin i ç i sıcaklık ve nem ö l çü m cihazı Veri toplama ve y ö netimi i ç in bilgisayar 3G Modem DVR (Kamera i ç in) Klima Buzdolabı pH,DO,Sıc. Ö l çü m Cihazı İletkenlik Ö l çü m Cihazı TOK Analiz ö r ü Islak B ö l ü m Girişi PLC Panel UPS Elektrik Paneli Gerçek Zamanlı İzleme İstasyonunu İç Görünümü (Kuru Bölüm)

26 Ö rnekleme Sistemi Kabloları Bağlantı Kutusu pH, DO,İletkenlik Sens ö r Kabloları Pompa Kontrol ü i ç in Basın ç Ö l çü m Hattı Ö rnek Ç ıkışı Su Artış Kolonu Numune Alıcı (24 şişe) Devirdaim Haznesi Elektrik vanası TOC Ö rnekleyicisi Ö rnek Girişi Lavabo Devirdaim haznesini temizleme musluğu Gerçek Zamanlı İzlemeİstasyonunu İç Görünümü (Islak Bölüm)

27 ÖLÇÜM METODOLOJİSİ TAHLİYE

28 ÖLÇÜM METODOLOJİSİ

29 DEĞERLENDİRMELER

30 DEĞERLENDİRMELER Ölçülen Parametreler Yulaflı İstasyonu İnanlı İstasyonu Aksa İstasyonu Evrensekiz İstasyonu Yenicegörüce İstasyonu TOK, mg/l160,8171,914293,527 İletkenlik, µS ÇO, mg/l0,180,490,080,41,82 pH8,48,38,18,38,2 Sıcaklık23,817,921,418,818,3 Renk 525nm,Abs/m 436nm,Abs/m 620nm,Abs/m --- 1,13 2,93 4,49 0,17 1,98 3,6  YSKYY’ye göre çözünmüş oksijen ve iletkenlik parametrelerinden dolayı istasyonlardaki bütün sular IV. Sınıf su kalitesi

 Gerçek Zamanlı İzleme sistemlerinin birçok avantaj ve dezavantajları mevcuttur. AVANTAJ: -Ani deşarjları çok kısa sürede tespit ederek, anında müdahale edilir(Erken Uyarı). -Kısa sürede, istenildiği zaman veriye kolay ulaşılabilinir. -İstenilen zaman periyodu için sonuçların grafik haline getirilip anlamlı veriler elde edilir. - Çok fazla istasyon tek bir yerden, istasyon yerine gidilmeden izlenebilmektedir. - Klasik izlemede numune alma, taşıma, analizlerin yapılması gibi insan gücüne ihtiyaç duyulan durumlar gerçek zamanlı izlemede olmamaktadır. 31SONUÇLAR

- Numune alma, taşıma, analizlerin yapılması gibi işlemler esnasında numunede meydana gelebilecek değişikliklerin önüne geçilebilmektedir. -Yeni bir parametre izlenilmesi istenildiğinde uygun cihaz eklenerek izlemeye kolayca başlanabilmektedir. -Sürekli veri akışı olması nedeni su kalitesinin genel gidişatı, anlık, günlük, aylık, mevsimsel ve yıllık olarak takip edilebilmektedir. -Araştırma amaçlı olarak da kullanılabilir (İlişki/Korelasyon) 32SONUÇLAR

Dezavantaj: -Sürekli ve düzenli bakım/kalibrasyon -Herhangi bir problem durumunda sisteme anında müdahale edecek personel ve ekipman -Yatırım maliyeti/İşletme maliyeti - İstasyonların dış etkenlere maruz kalması (sel, deprem, insan vs.) nedeni ile sistemler sürekli risk altında 33SONUÇLAR

Gerçek zamanlı izleme sistemlerini Ülkemizde yaygınlaştırmak gerekmektedir. Gerçek zamanlı izleme sistemlerinin anlık izleme yapabilmesi nedeniyle özelikle baskıların yoğun olduğu bölgelerde kurulmasında fayda vardır. Gerçek zamanlı izlemeye ilave olarak yaptırımlar uygulanmalıdır. Böylelikle yapılan deşarjların önüne geçilebilir. İçme ve kullanma suları için yaygınlaştırılmalıdır. Böylelikle halk sağlığını etkileyebilecek kirlilikler anlık ve sürekli olarak izlenerek gerekli önlemler alınabilir. 34 ÖNERİLER

Araştırma amaçlı olarak da kurulabilir. Bu sistemlerin sürekli bakımı, kalibrasyonu ve güvenliği sağlanmadığında çok kısa bir sürede atıl duruma düşmektedir. Bu yüzden bütün bu sorumlulukların sahipleri belli edilmelidir. Havza politikalarının geliştirilmesi açısından gerçek zamanlı izleme sistemleri önemlidir. Gerçek zamanlı izleme sistemleri Ülkemiz için yeni sistemlerdir. Ülkemizde bu yeni sistemleri kullanabilecek personel ve teknoloji altyapısının hazır olması gerekmektedir. 35 ÖNERİLER

36 TEŞEKKÜR EDERİM…