İŞLETİM SİSTEMLERİ - SİSTEM YAZILIMLARI- Operating Systems Tacettin İnandı Halk Sağlığı

Kapsam 0 Tanımlar 0 Linux işletim sistemleri 0 Windows işletim sistemleri 0 Dos

İşletim sistemi nedir 0 İşletim sistemi, bilgisayarda çalışan, bilgisayar donanım kaynaklarını yöneten ve çeşitli uygulama yazılımları için yaygın servisleri sağlayan bir yazılımlar bütünüdürdonanımuygulama 0 İşletim sistemi, uygulama programları ve bilgisayar donanımı arasında aracılık görevi yapar 0 Bilgisayar, oyun konsolları, cep telefonları ve web sunucularında; arabalarda, beyaz eşyalarda olabilir 0 Bilgisayarın ilk açılma anından kapanana kadar kullanıldığı sürece görev yapan ana yazılım

İşletim Sisteminin İşlevleri 0 İşlemlerin devamlı olarak ardalanmalarını veya olaylara uygun karşılıkların verilmesini sağlamak amacıyla, programların ve altprogramların planlanmalarını ve yüklenmelerini sağlamak. 0 Donanım kaynakları üzerinde denetimi sağlamak 0 Donanım, yazılım veya verileri uygun olmayan kullanımdan korumak. 0 Program ve altprogramları gerekli olduğu zaman belleğe çağırmak 0 Ana bellekte bir’den daha fazla program bulunduğunda, denetimin bir işten diğerine, belirli bir öncelik sistemine göre geçmesini sağlamak 0 Hata denetim yazılımlarının uygulanmasını sağlamak 0 İşlemler sırasında olanların tüm kayıtlarını tutmak. 0 Bilgisayar işletmeni ile bağlantı kurmak. Yazılımların Sınıflandırılması; Doç.Dr.Yalçın ÇEBİ 4

İşletim Sistemi Seçimindeki Faktörler 0 Bilgisayarın donanımsal yapısı 0 Bilgisayarda kullanılması öngörülen yazılımlar 0 Bilgisayarla sağlanması öngörülen iletişim şekli 0 Bilgisayarın çalıştırılma şekli Yazılımların Sınıflandırılması; Doç.Dr.Yalçın ÇEBİ 5

İşletim Sisteminin Denetlediği Kaynaklar 0 İşlemciler 0 Depolama Birimleri 0 Girdi/Çıktı Aygıtları 0 Veri 0 Programlar Yazılımların Sınıflandırılması; Doç.Dr.Yalçın ÇEBİ 6

İşletim sistemleri 0 Linux-Unix 0 Debian 0 Ubuntu 0 Centos 0 Pardus 0 Microsoft Windows 0 MacOS X 0 Android 0 iOS 0 MS Dos

Linux İşletim Sistemi 0 Linux, UNIX benzeri işletim sisteminin genel adı 0 Linux, GNU/Linux işletim sisteminin çekirdeği

Linux 0 Linux, temel olarak Finlandiya Üniversitesinde öğrenci olan Linus Torvalds'ın ve İnternet üzerinde meraklı bir çok yazılımcının katkıları ile geliştirilmiştir. Linux gelişimi açık bir şekilde yapılmaktadır. Bunun anlamı, işletim sisteminin her aşaması açık olarak İnternet üzerinde yayınlanmakta, dünyanın dört bir yanında kullanıcılar tarafından test edilmekte, hataları ve eksiklikleri tesbit edilerek düzeltilmekte ve geliştirilmektedir. Zaman zaman bu deneme aşamaları belirli bir noktada durdurulur ve güvenilir bir işletim sistemi sunulup, geliştirme için ayrı bir seriye devam edilir. Geliştirmede yer alan bu açıklık Linux'un en büyük avantajlarından biridir. Gelişimi evrimseldir, hatalar anında kullanıcılar tarafından tesbit edilip rapor edilmekte ve birçok kişinin katkısıyla düzeltilmektedir. Bazı işletim sistemi sürümleri saatler içerisinde güncellenebilmektedir.

Linux'un Desteklediği Donanımlar 0 Linux şu anda başta IBM-PC uyumlu kişisel bilgisayarlar olmak üzere Apple, Atari ve Amiga gibi tabanlı bilgisayarlar üzerinde, Sun Sparc işlemcili iş istasyonları, Alpha işlemcili kişisel bilgisayarlar, MIPS, PowerPC, HP PA-RISC ve ARM mimarilerinde çalışmaktadır. 0 IBM uyumlu kişisel bilgisayarlar üzerinde ve üzeri ( Pentium PentiumPro ve türevleri) değişik üreticilerin işlemcileri ile sorunsuz olarak çalışmaktadır ve 8086 işlemcili bilgisayarlar için sınırlı kabiliyette Linux uygulamaları mevcuttur. 0 PCI, VESA, ISA ve MCA mimarilerinde her türlü anakartı desteklemektedir. 0 Teorik olarak 4 Gbyte'a kadar RAM desteklenmektedir. 0 AT uyumlu diskler (IDE, EIDE ve 16 bitlik MFM,RLL veya ESDI) desteklenmektedir. Kontrol kartına uyumlu destek bulunduğu sürece SCSI diskler ve diğer cihazlar desteklenmektedir. 0 IDE-ATAPI CD-ROM sürücüleri, ve bazı özel CD-ROM kontrol kartları desteklenmektedir. 0 Metin ekranlarda CGA, EGA, VGA, Hercules veya uyumlu kartlar desteklenmektedir. X Window ortamında genel VGA ve SVGA uyumlu kartlar ve S3, ET4000, 8514/A, ATI MACH8, ATI MACH32 gibi birçok görüntü kartı desteklenmektedir. 0 Birçok 10 ve 100 Mbit ethernet kartı, ISDN, ATM, FDDI, SLIP, CSLIP, PPP desteği verilmektedir. 0 Başta SoundBlaster, Gravis Ultrasound olmak üzere birçok ses kartı desteklenmektedir.

Linux'un Kullanım Amaçları 0 Kişisel Kullanım 0 Internet Sunucusu

Linux Avantajları 0 UNIX işletim sistemine sahip bir bilgisayar kullanmak istiyorsanız ve bu işletim sisteminde platforma bağımlı bir yazılım kullanmıyorsanız, Linux ideal bir çözümdür. 0 Linux ücretsizder. Sadece işletim sisteminin maliyeti açısından değil, verdiği performans için ihtiyaç duyduğu donanım açısından da çok ucuzdur. Üstüne üstlük çok kullanılan ve bol yedek parçası bulunan bir platform altında çalıştığı için belirli bir Linux sisteminin performansını artırmak için yapılması gereken yatırım başka bir UNIX iş istasyonunu aynı oranda geliştirmek için gereken yatırıma göre çok düşüktür. Herhangi bir Sun bilgisayarın hafizasını iki katına çıkarmak için harcanacak para ile bir Linux-PC'nin hafizasını iki katına çıkarmak için harcanması gereken parayı kıyaslamayı deneyin. Fakat şirketler bazında Linux'un bedava bir işletim sistemi olması genelde gözardı edilir. 0 Bir Linux makine bu sayede sadece işletim sistemi açısından değil donanım olarak da ucuza gelmektedir. 0 Linux hızla geliştirilmektedir. Bu gelişimin en büyük yararı, eksikliklerin kullanıcıların talepleri ve çabaları sonucunda hızla giderilmesidir. Linux diğer tüm işletim sistemlerine göre belirli bir donanım için daha hızlı destek verebilmektedir. 0 Linux çok değişik donanımlar ve servisler icin özel olarak hazırlanır. İşletim sisteminin temelini oluşturan çekirdek kullanıcı tarafından da derlenebildiği için, bu derleme sırasında sadece kullanım amacına yönelik alt programlarla donatılır. Bu genel olarak daha sistemin performansını artırmaktadır. (Örnek olarak SCSI donanımınız yoksa çekirdeğinizde SCSI ile ilgili alt programlara yer vermezsiniz)

Linux dezavantajları 0 Linux'un serbestçe dağıtılıyor olması bir çok kişinin bu işletim sistemine güvenmemesine yol açmıştır. ``Ciddi bir şey olsa, bedava olmazdı !'' kanısı oldukça yaygındır. 0 Linux'un sürekli gelişiyor olması en büyük dezavantajlarından biridir. Henüz tüm ihtiyaçlara cevap vermemesi (hala Windows95 programlarını çalıştıramıyor :) ), gelişimin bazı aşamalarında topyekün değişiklikler yapılması, gelişimi takip etmek için bazen sürekli yenileme yapılması, birçok kullanıcının bu işletim sistemine güvenmemesine yol açmıştır. 0 Linux herhangi bir ticari destek altında gelişmemektedir. Bunun en büyük yararı işletim sisteminin ticari kaygılar taşımamasıdır. Ancak bunun yanısıra diğer işletim sistemlerinde olan teknik destek, dağıtım ve dökümantasyon alanlarında eksikleri vardır. Özellikle teknik destek eksikliği, anahtar teslim çözümlere alışmış kullanıcıların çokluğu Linux kullanıcılarının sayısını sınırlayan temel faktörler olmuşlardır. 0 Bu konudaki eksikliği gidermek için çeşitli gönüllü kuruluşlar, kullanıcı grupları oluşmuştur. Zamanla Linux teknik desteği ticari bir konu olarak ortaya çıkmıştır. Şu anda tüm dünyada Linux çözümleri konusunda teknik destek veren danışmanlar bulunmaktadır. Bu kişiler ve kurumlar hakkında ayrıntılı bilgiyi Consultants-HOWTO dökümanında bulabilirsiniz. 0 Linux işletim sistemini geliştirenlerin ticari kaygılar gütmemeleri bazı ticari yazılımların Linux üzerinde gelişmemesine sebep olmuştur. Linux üzerinde belirli konularda diğer işletim sistemlerinden aşağı kalmayan yazılımlar bulunmasına rağmen, belirli bazı konularda çok zayıf kalmıştır. ( Mesela oyunlar :) ) 0 Linux üzerinde yer alan çözümlerin hepsi, basit kullanıcıların rahatça kullanabileceği düzeyde değildir. Bazı çözümler kullanıcıların belirli bir yazılım ve işletim sistemi bilgisine sahip olmalarını gerektirmektedir.

Windows işletim sistemi 0 Microsoft Windows, kişisel bilgisayarlarda en çok kullanılan özel işletim sistemlerinden biri 0 Windows XP, Vista 0 Windows 7, 8

Windows kullanımı 0 Klavye 0 Fare 0 Sanal klavye

Avantajları 0 Bilgisayar kullanma konusunda zorluk çeken ve uzak duran kişilere görsel açıdan cazip ve kullanım kolaylığı olan bir çalışma ortamı sağlaması 0 Uzun dosya isimlerine izin vermesi (255 karaktere kadar) 0 Program desteklerinin oldukça fazla olması 0 Yeni takılan bir modemi, mouse, ekran kartı, ses kartı vs gibi birimleri kolay ve otomatik algılama olanağı veren tak ve çalıştır desteğinin varlığı

Olumsuz özellikleri 0 Windows´un, Linux gibi açık kodlu bir sistem olmaması, bu nedenle çok sayıda kullanıcının devreye girip, yazılımı geliştirmesine, açıklarını kapatmasına izin vermemesi. 0 Internet uygulamaları ya da veritabanı sunuculuğu gibi veri alışverişinin yoğun hacimli olduğu işlerde yavaş kalabilmesi. 0 Kilitlenme problemi ve zaman zaman yeniden yükleme zorunda kalınması. 0 Kimi durumlarda, diğer bazı işletim sistemlerine göre bilgisayar hafızası ve diğer kaynakları verimsiz kullanabilmesi. 0 Virüsler, bilgisayar korsanları ve Internet üzerinden gelebilecek çok sayıda hatalı programa karşı güvenlik açıkları barındıran korumasız bir sistem olması.

Dos (Disk Operating System) işletim sistemi 0 İŞLETİM SİSTEMİNE GİRİŞ 0 DOS (Disk Operating System) disk işlemleri, bellek işlemleri gibi programların çalışabilmesi için gerekli düzenlemeleri yapan bir işletim sistemidir. Windows’un Windows 3.1 ve önceki sürümleri MS-DOS işletim sistemi üzerinde çalışıyordu. Windows 95’den itibaren Windows sürümleri DOS işletim sistemi gerektirmeden tek başlarına çalışabilen işletim sistemlerine dönüştüler. Günümüzde (XP’den sonra) MS-DOS tek başına bir işletim sistemi olarak çalıştırılamamaktadır. MS-DOS komut istemi (Command Prompt) işletim sistemini temsil eden bir program olarak çalıştırılabilmektedir. 0 Genelde Windows kullanıyor olsak da bazen DOS’a işimiz düşebilir. Bazı oyun programlarının çalıştırılmasında veya Windows’a giremediğimiz durumlarda olduğu gibi.

Dos komutları 0 Listeleme DIR (directory): DOS’ta en çok kullanılan komutlardandır. Bulunduğumuz dizindeki dosya ve dizinleri listeler. 0 /p parametresi ile dosya ve klasörler sayfa sayfa görüntülenebilir (liste ekrana sığmadığında). 0 /w parametresi ile detayları göstermeden sadece isimler sütünlar halinde listelenir. 0 /s parametresi ile alt dizinlerdeki dosyalar da listelenir 0 Dir *.exe ile uzantısı EXE olan dosyalar 0 Dir s*.exe ile s harfi ile başlayan exe uzantılı dosyalar 0 Dir s*.m* ile s harfi ile başlayan, uzantısı ise m harfi ile başlayan dosyalar 0 Dir s?f*.exe ile 1. harfi s 3. harfi f olan exe uzantılı dosyalar listelenebilir.

Dizin İşlemleri CD (Change Directory), MD (Make Directory), RD (Remove Directory) CD Dizinismi Örneğin Windows dizinine girmek için C:\>CD Windows Windows içindeki System dizinine girmek için C:\>CD Windows\System Veya C:\>CD Windows C:\Windows >CD System Şeklinde kullanılır.

Kopyalama COPY, DISKCOPY Copy kaynak hedef Copy tbt.doc A: Aktif dizindeki tbt.doc dosyasını diskete Copy A:tbt.doc C:\saha Disketteki tbt.doc isimli dosyayı sabit diskteki saha dizinine Copy tbt1.doc tbt2.doc tbt1.doc isimli dosyayı aynı yere tbt2.doc adıyla Copy A:tbt.doc Disketteki tbt.doc isimli dosyayı komutun yazıldığı dizine Copy *.* A: İçinde bulunulan dizindeki tüm dosyaları diskete Copy A:*.* C: Disketteki tüm dosyaları sabit diske kopyalar. Diskcopy A: A: Disketin çoğaltılması için kullanılır.

Diğer komutlar 0 Silme: del 0 İsim değiştirme: ren 0 Taşıma: move 0 Disk testi. Chkdsk

Sistem seçimi 0 Bilgisayarın donamım özelliği 0 Kullanım amacı, seçilecek uygulama yazılımları

Güvenlik 0 Sistem yedeği alma 0 Sistem geri yükleme 0 Disk bölme, C ve D sürücüleri, 0 C sürücüsü sistem, D sürücüsü verileri saklama 0 Sistem dondurucu yazılımlar 0 Virüs yazılımları

Denetim masası 0 Program yükleme ve kaldırma 0 Sistem bilgisi 0 Kullanıcı hesabı oluşturma

Kaynaklar 0 _sistemi _sistemi 0 2_YAZILIM_MSDOS.pdf 2_YAZILIM_MSDOS.pdf 0