SAKARYA ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK YÜKSEKOKULU HEMŞİRELİK BÖLÜMÜ KONU : DUYGUDURUM BOZUKLUKLARI

İÇERİK DUYGUDURUM TANIMI DUYGUDURUM DÖNEMLERİ DUYGUDURUM TİPLERİ DUYGUDURUM BOZUKLUKLARI A) BİPOLAR BOZULUKLAR B) DEPRESİF BOZUKLUKLAR 5) DUYGUDURUM BOZUKLUKLARI SIKLIK VE YAYGINLIK 6) VAKA SUNUMU

DUYGUDURUM TANIMI DUYGULANIM (AFFECT) Bireyin uyaranlara, olaylara, düşüncelere, anılara neşe, öfke, üzüntü gibi duygusal tepki ile katılabilme yetisidir. - “HAVA DURUMU” DUYGUDURUM (MOOD) Bireyin belli bir süre, belli sınırlarda , belli tip bir duygulanım içinde bulunuşudur. - “İKLİM”

DUYGUDURUM DÖNEMLERİ Mani Dönemi: Hastanın aşırı neşe, hareketlilik ve büyüklük hissi yaşadığı dönem. Depresyon Dönemi: Hayattan zevk alamadığı, çökkünlük hissettiği, durgun ve suskun olduğu dönem. Karma Dönem: Bu iki dönem belirtileri, karışık olarak birlikte de ortaya çıktığı dönem. *** Bu dönemler genellikle bir kaç ay sürüp düzelme, daha sonra yineleme eğilimindedir.

DUYGUDURUM TİPLERİ Normal Duygudurum Euthymia=Ötimi Taşkın Duygudurum – Belli sınırlar içinde dalgalanmalar gösteren, fakat kişinin kendisine ya da yakınlarının gözlemlerine göre aşırılığı olmayan bir duygusal durumdur. Taşkın Duygudurum Elated mood,high mood,euphoria=Öfori – Kişinin günlük yaşamında aşırı neşelilik, kendini aşırı iyi hissetmesi egemendir.

Sıkıntılı, Tedirgin Duygudurum DUYGUDURUM TİPLERİ Çökkün/Depresif Duygudurum Low mood,depressed mood=Deprese – Kişinin günlük yaşamında üzüntü , elem , hüzün duygusu egemendir. Sıkıntılı, Tedirgin Duygudurum Dsyphoric mood=Disfori – Kişinin günlük yaşamında tedirginlik, sıkıntı, öfke ve mutsuzluk egemendir.

DUYGUDURUM BOZUKLUKLARI

1) İKİUÇLU ( BİPOLAR ) BOZUKLUKLAR Bipolar Dönem 5 bölümde incelenmektedir : İkiuçlu (Bipolar) I Bozukluğu İkiuçlu (Bipolar) II Bozukluğu Siklotimi Bozukluğu Maddenin/İlacın Yol Açtığı İkiuçlu ve İlişkili Bozukluk Başka Bir Sağlık Durumuna Bağlı İkiuçlu ve İlişkili Bozukluk

BİPOLAR BOZUKLUKLARIN GÜNCEL SINIFLANDIRMASI ICD--‐10 DSM--‐IV--‐TR DSM--‐V • Manik donem (nöbet) • Bipolar duygulanım bozukluğu • Depresif donem • İnatçı duygudurum (duygulanım) bozuklukları • Başka duygudurum (duygulanım)bozuklukları • Duygudurum (duygulanım) bozuklukları, belirlenmemiş. • Bipolar I Bozukluk • Bipolar II Bozukluk • Siklotimik Bozukluk • Bipolar Bozukluk, Başka turlu sınıflandırılamayan • …’e bağlı duygudurum bozuklukları • Madde kullanımının Yol açtığı duygudurum bozukluğu • Başka türlü adlandırılamayan duygudurum • İkiuclu(Bipolar) I Bozukluğu • Mani Donemi • Hipomani Donemi • Yeğin(Major) Depresyon Dönemi • İkiuçlu(Bipolar) II Bozukluğu • Yeğin(Major) Depresyon Donemi • Siklotimi Bozukluğu • Maddenin/İlacın Yol Açtığı İkiuçlu Ve İlişkili Bozukluk • Başka Bir Sağlık Durumuna Bağlı İkiuçlu Ve İlişkili Bozukluk • Tanımlanmış Diğer Bir İkiuçlu Ve İlişkili Bozukluk • Tanımlanmamış İkiuçlu Ve İlişkili Bozukluk

İkiuçlu (Bipolar) I Bozukluğu Tanı konabilmesi için bir mani dönemi olmalıdır. Mani döneminin öncesinde ya da sonrasında hipomani ya da majör depresyon dönemi bulunabilir.

İkiuçlu (Bipolar) II Bozukluğu Depresyon ve hipomani atakları ile seyreden tiptir. Tip II tanısı koymak için “mani” olarak belirlenen bir atak olmaması buna karşılık en az birer depressif ve hipomanik atak gerekir. Tanı ölçütlerini karşılayabilmesi için, major depresyon dönemi en az iki hafta, hipomani dönemi en az dört gün sürmelidir. Hastalığın gidişi sırasında bir mani döneminin varlığı, İkiuçlu II Bozukluğu tanısı konmasını engeller.

Siklotimi Bozukluğu Başlıca özelliği; birbirinden ayrı ve çok sayıda, hipomani belirtilerinin olduğu zaman dilimlerini ve depresyon belirtilerinin olduğu zaman dilimlerini içeren, süreğen, dalgalanan bir duygudurum bozukluğunun olmasıdır. Tanı konabilmesi için, en az 2 yıldır sürüyor olması ve bu sürede en fazla iki ay sürekli iyi kalınabilmelidir. Yaşam boyu görülme sıklığı yaklaşık %0.4-1’dir. Kadın ve erkekler arasındaki yaygınlığı eşittir.

Maddenin/İlacın Yol Açtığı İkiuçlu ve İlişkili Bozukluk Maddenin ya da ilacın yol açtığı, klinik görünüme egemen olan, kabarmış, taşkın ya da çabuk kızan, olağan dışı ve sürekli bir duygudurumun olduğu belirgin bir dönemin olmasıdır. Bu durum antidepresan ya da diğer tedavilerden sonra ortaya çıkmış, ilacın fizyolojik etkileriyle ortaya çıkmışsa maddenin/ilacın yol açtığı iki uçlu ya da ilişkili bozukluk denmez.

Başka Bir Sağlık Durumuna Bağlı İkiuçlu ve İlişkili Bozukluk Başka bir sağlık durumuna bağlanabilen, klinik görünüme egemen olan, kabarmış, taşkın ya da çabuk kızan, olağan dışı ve sürekli bir duygudurumun olduğu belirgin bir dönemin olmasıdır.

EPİDEMİYOLOJİ Tüm duygudurum bozukluklarının %10‐20’sini Bipolar Bozukluklar oluşturur. Kadın ve erkekte eşit oranda görülür. Erkeklerde başlangıçta mani atağı daha sık görülür. Sonrasında da hastalık daha sık mani ataklarıyla devam eder. Kadınlarda erkeklerden daha geç başlar, daha fazla mevsimsel özellik gösterir, depresif ataklar ve hızlı döngülü. Bipolar Bozukluklar Major Depresif Bozukluktan daha erken başlar.

BELİRTİ VE BULGULAR ( MANİ ) 1.Genel görünüm ve dışa vuran davranışlar Canlı, çok hareketli, aşırı güvenli davranışları ve abartılı, renkli giyim dikkat çeker. Hasta dağınık, yorgun ve bitkin durumda olabilir. Hasta kendini “iyi” hissettiğinden Doktora gelmeyi kabul etmez. 2. Konuşma Konuşması yüksek sesli, hızlı ve artmıştır. Konuşma basınçlıdır; araya girmek, bir yorum yapmak ve soru sormak mümkün olmayabilir.

BELİRTİ VE BULGULAR ( MANİ ) 3. Duygulanım Duygulanımlarında coşku, aşırı neşe (öfori), Sıklıkla da öfke egemendir. Tek başına neşe nadir görülür. Duygudurumda oynamalar (labil affect)daha sıktır. Disinhibisyon, dürtüsel davranışlar, irritabilite Bazı hastalarda karma mani dönemleri görülebilir.

BELİRTİ VE BULGULAR ( MANİ ) 4. Bilişsel Yetiler Bilinç açık, yönelim, bellek ve algılama genelde yerindedir. Aşırı yorgunluk, beslenememe, bitkinlik, elektrolit dengesizliği nedeniyle bilinç bulanabilir, yönelim bozulabilir. Giderek dikkatini toplamakta zorlanır. Hastanın dikkati bir uyarandan diğerine kolayca kayar. İllüzyon ve halüsinasyonlar görülebilir. Sanrı ve varsanılar genelde duygudurumla uyumludur.

BELİRTİ VE BULGULAR ( MANİ ) 5. Düşünce Hastanın çağrışımları hızlanmış ve artmıştır. Bazen konuşma hızı düşünce hızına yetişemez. Konudan konuya atlar. Fikirler hızla birbirini izler (fikir uçuşması) Düşünce içeriği genelde benlik kabarmasını yansıtır. – Büyüklük düşünceleri – Büyüklük sanrıları Manik dönemdeki hastaların yarısında psikotik belirtiler görülebilir.

BELİRTİ VE BULGULAR ( MANİ ) 6. Hareketler Hastanın hareketlerinde artma ve hızlanma belirgindir. Yorulmak bilmez Aşırı alışveriş yapabilir Kendini tehlikeye atabilecek davranışlar gösterebilir. Düşüncesiz iş yatırımlarına girişebilir Kendisi için sosyal açıdan uygun olmayan cinsel eylemlere kalkışabilir. Nadiren çok şiddetli manide katatonik belirtiler görülebilir.

BELİRTİ VE BULGULAR ( MANİ ) 7. Bedensel Ve Fizyolojik Belirtiler Mani döneminde uyku gereksinimi azalır. Yeme isteği artsa bile hasta yemek yemeye vakit bulamayıp zayıflayabilir. Cinsel istek artar.

TANI KRİTERLERİ : MANİK EPİZOD En az bir hafta süreyle yükselmiş, taşkın ya da irritabilite duygudurum döneminin olması *** Aşağıdaki belirtilerden 3 ya da daha fazlasının bulunması - Öz saygıda artma, büyüklük düşünceleri (grandiyosite) -Uyku gereksiniminde azalma -Aşırı konuşkan olma, baskılı konuşma - Fikir uçuşmaları - Dikkat dağınıklığı - Psikomotor ajitasyon, amaca yönelik etkinliklerde artma - Kötü sonuçlar doğurma olasılığı yüksek, zevk veren etkinliklere katılma

MAJÖR DEPRESSİF EPİZOD TANI KRİTERLERİ : MAJÖR DEPRESSİF EPİZOD Aşağıdakilerden en az 5’ nin en az 15 gün süre ile bulunması -Depressif mizaç -İştah azalması ya da artması -Uyku azalması ya da artması -Psikomotor yavaşlama ya da ajitasyon -Enerji azalması, yorgunluk -Suçluluk, değersizlik hissi -Konsantrasyon güçlüğü -İntihar eğilimi * İşlev kaybı vardır. * Yas durumunun dışlanması gerekir. ( Yas, kaybı takiben 2 aydan kısa sürer. )

Psikoterapi Tıbbi Tedavi Psikoeğitim EKT (Elektro Konvülsif Tedavi)

PSİKOTERAPİ Psikoterapi, daha olgun ve uygun bir ruhsal denge sağlamak amacı doğrultusunda zihinsel ve duygusal bozukluk gösteren hastalarla düşünce ve duygu alışverişi kurularak yapıldığı tedavidir

Valproat/valproik asit Bilişsel Davranışçı Terapi TIBBİ TEDAVİ Lityum Valproat/valproik asit Karbamazepin Bilişsel Davranışçı Terapi

TIBBİ TEDAVİ Manik dönemlerin tedavisinde ve Bipolar Bozukluk’un koruyucu tedavisinde duygudurum düzenleyici ilaçlar kullanılır. ( Örn: Lityum, Valproik asit, Karbamazepin) Hastanın koruma tedavisine alınması için en az iki nöbet geçirmiş olması gerekir. Ailesinde Bipolar Bozukluk olan hastalarda ilk nöbetten sonra da koruma tedavisine başlanabilir. Akut manide hastaya bir duygudurum duzenleyici (DD) başlanır. DD etkisi geç çıktığından manik donemdeki belirtileri kontrol etmek için benzodiazepinler ve antipsikotik ilaçlar kullanılır.

PSİKOEĞİTİM Hasta durumu hakkında ne kadar bilgi sahibi olursa durumunu kontrol altına almak o kadar kolaylaşır. Psikoeğitimin amacı; hastayı hastalığı hakkında bilgi sahibi yaparak durumunu kontrol altına almasını sağlamaktır.

EKT (Elektro Konvülsif Tedavi) Elektrokonvülsif Tedavi (EKT) belli psikiyatrik rahatsızlıklar için güvenli ve etkili bir tıbbi tedavidir. EKT tedavisine aynı zamanda “beyine elektrik uyarımı”, “elektroşok tedavisi” veya “şok tedavisi” de denilmektedir. Bazı Olgularda; -İlaçlara yanıtın yetersiz olması -İstenilen doza çıkılamaması -İntihar riski gibi vakalarda EKT yardımcı tedavi olarak kullanılır.

İkiuçlu (Bipolar) Bozukluklarda Hemşirelik Süreci

TANI VERİLER HEDEF GİRİŞİMLER Beden gereksinimi altında besin alımı 1.Yiyeceklere ilginin yitirilmesi 2.Kilo kaybı 3.Kas tonüsünün azalması 4.Elektrolit dengesizliği 5.Deri turgorunun azalması Hastanın kötü beslenme belirtileri göstermemesi 1.Diyetisyenle iş birliği yapılır, hastanın boy ve kilosuna göre gerçekçi kiloya gelmesi için gereken kalori miktarı belirlenir. 2.Konstipasyonu önlemek için diyetin posalı yiyeceklerden oluşması sağlanır. Hasta bol sıvı almaya ,bağırsak hareketlerini artırmak için egzersiz yapmaya yöneltilir. 3.Aldığı çıkardığı ve kalori miktarı kaydedilir. 4.Hasta her gün tartılır. İştah azalmışsa sevdiği yiyecekler sağlanır. 5.Az az sık sık beslenme sağlanır. 6.Hekim istemine göre vitamin, mineral verilebilir. 7.Hastaya uygun beslenme ve sıvı alımının önemi öğretilir.

TANI VERİLER HEDEF GİRİŞİMLER Öz bakım eskikliği 1.Aşırı hareketllilik kişisel ihtiyaçları hakkında doğru kararlar vermede yetersizlik. 2.Kişisel ihityaçların farkına varmada yetersizlik. 1.Bireyin kişisel ihtiyaçlarını tanıması. 2.Kişisel ihtiyaçlarıyla ilgili farkındalık geliştirmesi. 3.Öz bakım aktivitelerini yerine getirmesi. 4.Öz bakım aktivelerini sürdürmesi 1.Öz bakım eksikliğine neden olan faktörler belirlenecek. 2.Benlik saygısı ve kendi kendine karar vermesi geliştirilecek. 3.Hastanın kendi bakımına en üst düzeyde katılımı sağlanacak. 4.Bağımsız olma ve katılım konusunda cesaretlendrilecek. 5.Her bir öz bakım aktivisesini yerine getirme durum değerlendirlecek. 6.Kendi başına gerçekleştirdiği her bir bakım aktivitesi için olumlu geri bildirim verilecek. 7.Hastanın bağımsız olarak gerçekleştirmediği durumlarda hasta desteklenecek.

TANI VERİLER HEDEF GİRİŞİMLER Sosyal etkileşimde bozulma Büyüklük düşüceleri nedeniyle etrafı küçümseme, manipülatif davranışlar 1.Grupla etkileşimi engelleyen faktörleri tanımlaması, uygun etkişleşim davranışlarının benimsemesi 2.Grupla etkin iletişim sürdürmesi 3.Diğerlerini olumsuz etkileyen manipülatif davranışlarını değiştirmesi 1.Bireysel destekleyici bir ilişki kurulur. 2.Problem yaratan durumlar hastayla birlikle rop play yapılarak duygular tartışılır. 3.Birey olarak kendi sorumluluklarının farkına varması sağlanır. 4.Başkalarına nasıl yaklaışımda buluncağı hakkında bilgilendirilir. 5.Başkalarının kendisine dikkat, önem saygı göstermesini sağlayan etkileşimleri tanıması sağlanır. 6.Grup içinde olumlu davranış gösterdiğinde geri bildirim verilir. 7.Sınırlamalar basitçe hastaya açıklanır. Ve bunlara uyması için hasta desteklenir.

TANI VERİLER AMAÇ GİRŞİMLER Düşünce süreçlerinde değişme 1.Düşünce içeriğinde sanrılar 2.Tetikte ( alert) olma 3.Gerçeği yanlış yorumlama 4.Dikkatini yoğunlaştıramama 5.Emirler verme obsesyonlar karar verme, sorun çözme, neden-sonuç ilişikisini kurma,soyut düşünme vb. yeteneklerde bozulma Hastanın, gerçeklerle sanrısal düşünce arasındaki ayrımı yapabilir duruma gelmesi 1.Hastanın sanrısı desteklenmez, ancak kişinin bu yanlış inanışlara gereksinme duyduğu kabul edilir. 2.Hastanın sanrıları tartışılmaz ve yadsınmaz.Bunun yerine ‘buna inanmak zor’ gibi tedavi edici teknikler kullanılabilir 3.Hastanın kaygısının artmasıyla sanrılarının ortaya çıkması arasındaki bağlantıyı kurmasına yardımcı olunur. 4.Gerçekler üzerine yoğunlaşılır. 5.Duygularını ifade edebilmesi için hasta desteklenir.

TANI VERİLER HEDEF GİRİŞİMLER Kendine ya da başkalarına yönelik şiddet olasılığı 1.Öfkeli yüz ifadesi, çenenin kasılması gibi davranışlarla gerginliği kontrol etmeye çalışma. 2.Çevredekileri tehdit edici sözler; başkalarına vermiş olduğu zararla övünme 3.Çevredeki kişi ve nesnelere açık saldırgan hareketler 4.Yerinde duramama, çabuk alınma 5.Öfke, sıklıkla tartışma, kışkırtıcı davranış 6.Başkalarından şüphelenme, paranoid fikir ya da perseküsyon sanrıları Hastanın kendine zarar vermemesi 1.Hastanın çevresindeki uyaranlar azaltılır. 2.Güvenli bir çevre yaratılır. 3.Öfkesini boşaltabilecek bir yol bulması sağlanır. Fizik egzersiz yapılabilir. 4.Eğer hasta konuşmayla ya da ilaçla sakinleşemiyorsa , mekanik kısıtlama gerekebilir. 5.Kısıtlama yapıldıysa hasta yalnız bırakılmaz. 6.Hastanın güvenliği yönünden ekstremiteler ve pozisyon kontrol edilir.  

TANI VERİLER HEDEF GİRİŞİMLER Yaralanma potansiyeli 1.Öfkelendiğinde başını veye elini duvara vurma 2.Bazı isteklerde tutturma 3.Çevredeki nesnelere zarar verme Hastanın fizik yaralanma geçirmemesi 1.Çevredeki uyaranlar azaltılır. 2.Grup etkinlikleri sınırlanır. 3.Hastanın bir yada iki kişiyle yakın ilişki kurması sağlanır. 4.Hasta teke tek ilişkide kendini daha güvenli hisseder. 5.Zararlı olabilecek tüm nesneler uzaklaştırılır. 6.Hastanın gün boyu uyacağı, dinlenme evrelerini de içeren bir etkinlik programı yapılır. 7.Amaçsız, hiperaktif davranışların yerine geçecek fiziksel etkinlikler belirlenir.  

2) DEPRESİF BOZUKLUKLAR Bir duygudurum bozukluğudur. Birinci basamakta en sık görülen psikiyatrik hastalıktır. Sözlük anlamıyla: Bunalım - Uyaranlara karşı duyarlılığın, iş yapabilme gücünün, kendine güvenin azalarak; karamsarlığın, umutsuzluğun güçlenmesiyle ortaya çıkan ruhsal bozukluk, ruhsal çöküntü

DEPRESYONDA RUHSAL BULGULAR GENEL GÖRÜNÜM VE DIŞA VURAN DAVRANIŞ Hareketlerde yavaşlama, durgunluk Baş öne eğik, omuzlar çökük bir postur Alın ve yüz çizgileri belirgin, üzüntülü, kederli , sıkıntılı, tedirgin bir yüz görünümü Katatoni, stupor, psikomotor ajitasyon KONUŞMA VE İLİŞKİ KURMA Alçak ses tonuyla ve yavaş ritmde konuşma İlişki kurmada güçlük, ağır durumlarda hiç konuşmama

DEPRESYONDA RUHSAL BULGULAR DÜŞÜNCE AKIŞI (Çağrışımlar) Düşünce akışında yavaşlama, %10’unda durma, DÜŞÜNCE İÇERİĞİ Kendine, geleceğe ve dünyaya karşı olumsuz bakış Çaresizlik, umutsuzluk, karamsarlık Yetersizlik, değersizlik, işe yaramama düşünceleri Suçluluk, cezalandırılma, günahkarlık düşünceleri Ölüm düşünceleri ( hastaların 2/3’inde) Küçüklük, kötülük görme ve nihilistik sanrıları Bedensel yakınmalar (%25)

DEPRESYONDA RUHSAL BULGULAR DUYGUDURUM Çökkün Duygudurum Bunaltı (sabah bunaltısı tipik) Zevk alamama (Anhedoni) BİLİŞSEL YETİLER Bilinç ağır durumlarda bulanık gibi görülebilir Yalancı demans (psödodemans) Dikkati toplamada güçlük Ağır durumlarda algı bozukluğu

DEPRESYONDA RUHSAL BULGULAR FİZYOLOJİK ÖZELLİKLER Uyku bozukluğu İştah bozuklukları Enerji kaybı, çabuk yorulma Kabızlık, ağrılar, bulantı (maskeli depresyon) Cinsel isteksizlik Menstrüel düzensizlik

Major Depresif Bozukluk Alt Tipleri Psikotik Özellikli Depresif temalı sanrılar (suçluluk, hastalık, ölüm, cezalandırılma, nihilistik ) Özkıyım riski 5-6 kat fazla Melankolik özellikli (Özkıyım girişimi %15) Katatonik özellikli Atipik özellikli Postpartum depresyon

TEDAVİ Psikofarmakoloji Psikoterapi Tamamlayıcı ve alternatif yöntemler Kombine tedavi

PSİKOTERAPÖTİK GİRİŞİMLER Hafif- orta derecede major depresif bozukluğun başlangıç tedavisi olarak tek başına etkin psikoterapi yeterli olabilir. Hekim terapi ve izlemin sıklığını; psikoterapinin tipi ve hedefleri, terapötik ilişki kurulması ve gelişmesi için gereken süre, tedavi uyumunu izleme ve intihar riskini izlemek veya fark etmek için gereken süreye göre belirlemelidir. Bu hizmetlerin karşılanması birinci basamakta olası değilse, uzmanlaşmış ruh sağlığı hizmetlerine yönlendirme endikasyonu vardır.

FARMAKOTERAPİ Antidepresan ilaçlar hafif semptomları olan major depresif bozukluk için ilk tedavi olarak verilebilir, ancak orta- ciddi derecedeki semptomları olanlar için mutlaka kullanılmalıdır. Tedaviye başladıktan 6-8 hafta sonra semptomlarda iyileşme görülmelidir. Çalışmalar, idame antidepresan tedavinin, iyilik halinin devamını sağladığını ve rekürrensi önlediğini göstermiştir.

Depresif Bozukluklarda Hemşirelik Süreci

TANI VERİLER HEDEF GİRİŞİMLER Beslenmede bozukluk; beden gereksinimin az beslenme (Depresif duygudurumuna bağlı iştahta azalma olması) 1.Yiyeceklere ilginin yitirilmesi 2.Kilo kaybı 3.Kas tonüsünün azalması 4.Elektrolit dengesizliği Hastanın kötü beslenme belirtileri göstermemesi 1.Diyetisyenle iş birliği yapılır, hastanın boy ve kilosuna göre gerçekçi kiloya gelmesi için gereken kalori miktarı belirlenir. 2.Konstipasyonu önlemek için diyetin posalı yiyeceklerden oluşması sağlanır. 3.Aldığı çıkardığı ve kalori miktarı kaydedilir. 4.Hasta her gün tartılır. 5.Hekim istemine göre vitamin, mineral verilebilir. 6.Hastaya uygun beslenme ve sıvı alımının önemi öğretilir.  7.Az az sık sık beslenme sağlanır.

TANI VERİLER HEDEF GİRİŞİMLER Beslenmede bozukluk; beden gereksinim fazla beslenme (Depresif duygudurumuna bağlı iştahta artış olması) 1.Yiyeceklere ilginin artması 2.Hızlı kilo alımı 3.Vücut ağırlığının boya göre ideal olan kilo indeksinden %20 fazla olması 4.Elektrolit dengesizliği Hastanın günlük olarak metabolik gereksinimleri ve aktivite düzeyine uyumlu yeterlilikte beslenmesi 1.Diyetisyenle iş birliği yapılır, hastanın boy ve kilosuna göre gerçekçi kiloya gelmesi için gereken kalori miktarı belirlenir. 2.Hasta düzenli olarak tartılır. 3.Hastaya uygun beslenme ve sıvı alımının önemi öğretilir. 4.Az az sık sık beslenme sağlanır. 5.Yüksek kalorili içeceklerden kaçınması önerilir. 6.Hastaya tolere edebileceği düzeyde egzersizler yapması önerilir. 7.Hastaya taburculuk sonrası evde sadece mutfak masası gibi özel bir yerde yemek yemesi; okuma, TV seyretme davranışları sırasında besin alınmaması söylenir. 8.Bireyin aile ve yakınlarının desteğini alması için aileyle görüşülür.

TANI VERİLER AMAÇ GİRİŞİMLER Etkisiz başetme (Depresif duygudurumuna bağlı ) 1.Hastanın başedemediğini sözel olarak ifade etmesi. 2.Kişinin durumuyla, yaşadıklarıyla ilgili bilgi eksikliği olması ve olası uygun başetme yöntemleri bilmemesi. 3.Kendisine ilişkin olumsuz inançları nedeniyle yardım arama davranışlarında eksiklik olması. 4.Kendisinden beklenen rolü(annelik, eşlik, öğrencilik vs.) yerine getirememesi 1.Mevcut uygunsuz başetme davranışlarını tanımlaması. 2. Kendi kişisel başetme şeklini ve davranışlarının yol açtığı sonuçları tanıması . 3.Bu davranışlara alternatif olumlu stratejilerin belirlenmesi. 4.Hastanın kendisiyle ilgili olumsuz inançlarını değiştirmesi. 5.Hastanın güçlü yönlerini tanınması. 1.Hastanın mevcut başetme durumunu değerlendirmesi sağlanır. 2. Kendine zarar verme riski, gerçekle bağlantı kurma düzeyi, kendisini ifade ederken kullandığı beden dili değerlendirilir. 3.Yaşadığı problemlerle ilgili çözüm yolları tartışılır. 4.Kendi kişisel başetme şeklinin ve davranışlarının yol açtığı sonuçları farketmesi sağlanır.(Aile ve çocuklardan uzaklaşma vb.) 5.Problemin oluşturduğu stresle baş edebilmesine yönelik gevşeme egzersizleri öğretilir. 6.Yavaş yürüyüş, yoga, solunum egzersizleri vb. Stres yönetme tekniklerine öğrenmesi sağlanır. 6.Kişisel güçlerini tanıması sağlanır. 7.Gerçeğe oryante olması, gerçek dışı düşünce ve inançlarını tespit etmesi ve değiştirmesi sağlanır. 8.Ailesinin tedaviye dahil edilmesiyle çevresel destek sağlanır. 9. Hastanın kendi davranışlarını kendisi değerlendirmesi sağlanır.

TANI VERİLER AMAÇ GİRİŞİMLER Benlik kavramında bozulma (benlik saygısında azalma) 1.Hastanın kendisini olumsuz değerlendirmesi. 2.Kendisiyle ilgili işe yaramaz, aciz,değersiz vb. sözel ifadelerde bulunması, 2.Özbakım sorumluluğunu yerine getirmemesi, 3.Kendine zarar verici davranmasi, 4.Göz temasından kaçınması, 5.Sosyal ilişkilerde azalma, 6.Kendini ve başkalarını eleştirme, suçlama, 7.Gerçekçi olmayan amaçları yüzünden başarısızlığa uğrama ve kendini bunlara göre değerlendirme 1.Hastanın geleceğe yönelik pozitif bir bakış açısı ifade etmesi, 2.Kendindeki olumlu yönleri tanıması 1.Duygularını tanıması ve ifade etmesi için hasta desteklenir. 2.Bireyin değişimi sağlayabileceğiyle ilgili farkındalık geliştirmesi sağlanır. 3.Hastaya zaman ayrılır. 4.Hastanın dikkati güçlü ve başarılı olduğu yönlerine çekilir 5.Grup etkinliklerine katılması desteklenir. 6.Hastanın gittikçe bağımsız duruma geldiğinden, davranışlarının sorumluluğunu aldığından emin olması sağlanır. 7.Başarıları görüldüğünde bunu tanıması ve olumlu geribildirim alması sağlanır. 8.Kendi bakımını yapamıyorsa yardım edilir. 9.Hastaya etkili iletişim teknikleri öğretilir.

TANI VERİLER AMAÇ GİRİŞİMLER Güçsüzlük 1.Hastanın durumlar ve olaylar üzerinde kontrolünün yada etkisinin olmadığından söz etmesi, 2.Gerçek duygularını ortaya koymaktan çekinme, görevlileri kızdırmaktan korkma 3.Alınganlık,gücenme, öfke ve suçluluk duygusuna yol açabilecek bağımlılık 4.Pasiflik 1.Hastanın yaşamıyla ilgili koşullar üzerinde kontrol kurabilmesi için güçsüzlük duygusunu azaltacak etkili sorun çözme yollarını kullanabilmesi 1.Bakımıyla ilgili kararlarda hastanın mümkün olduğu kadar sorumluluk almasına izin verilir. 2.Hastanın gerçekçi amaçlar belirlemesine yardım edilir. Gerçekçi olmayan amaçlar hastanın başarısız olmasına ve güçsüzlük duygusunun artmasına yol açar.

TANI VERİLER AMAÇ GİRİŞİMLER Anksiyete 1.Hastanın kötü bir şey olacağına inanması, 2.Buna bağlı uyku örüntüsünün bozulması 3.Son zamanlarda kendisini tedirgin, endişeli hissettiğini ifade etmesi 1.Bireyin anksiyetesini tanımlaması 2.Anksiyeteye bağlı yaşanan işlev kayıplarını tespit etmesi(ailevi vb.) 3.Ansiyeteyle etkili başetme yollarını öğrenmesi 1.Bireyin anksiyete düzeyi değerlendirilir 0 ? 10 2.Anksiyeteyle ilgili duygu ve düşüncelerini söylemesine fırsat verilir. 3.Bireyle iletişimde kısa, basit cümleler kurarak, sakin ve yavaş konuşulur. 4.Hastayla iletişimde empatik yaklaşım sergilenmeli ve terapötik iletişim teknikleri kullanılır(sessizliği kullanma, dinleme vb.) 5.Ortamdan fazla uyaranlar uzaklaştırılır. 6.Anksiyetesini arttıran faktörler belirlenir. 7.Uygunsuz başetme stratejileri yerine alternatifleri düşünülür.(işten kaçma, sosyalliği kısıtlama vb.)

TANI VERİLER AMAÇ GİRİŞİMLER Uyku örüntüsünde bozulma 1.Hastanın uykuya dalmakta ve uyumakta güçlük olduğunu belirtmesi, 2.Hastanın devamlı uyumak istediğini belirtmesi, 3.Uyanırken yada gün boyunca yorgun olduğunu ifade etmesi, 4.Gün boyunca uyuklaması 1.Hastanın uyku örüntüsünün düzene girmesinin sağlanması 1.Birey için günlük aktivite ve dinlenme saatlerine ilişkin plan yapılmalı ve buna uyması konusunda desteklenmeli. 2.Aktivite planında bireyinde görüşü dikkate alınarak gündüz yürüyüş ve egzersiz yapılması sağlanır. 3.Gündüz uykuları sınırlandırılır. 4.Uyuma sıkıntısı çeken hastalara öğleden sonra kafeinli içeceklerin alımı kısıtlanır, gece idrar çıkışını önlemek için belli bir saatten sonra sıvı alımı kısıtlanır, gece yatmadan önce idrarını yapması söylenir.

TANI VERİLER AMAÇ GİRİŞİMLER İşlev bozukluğuna yol açan yas duygusu 1.Kaybın fazla yüceltilmesi 2Aşırı ve durumla orantılı olmayan suçluluk duygusunun sürekli vurgulanması yoğunlaşmada güçlük Hastanın yas sürecinin normal evrelerindeki davranışları öğrenmesi, durumunu çözümledikçe matem sürecindeki konumunu anlayabilmesi 1.Saplanmanın görüldüğü keder evresi belirlenir. Bu evrede görülen davranışlar tanınır. 2.Hastayla güven verici bir ilişki kurulur 3.Kabullenici bir tavırla yaklaşılır. 4.Öfkesini anlatması sağlanır 6.Hasta kayıp kavramıyla olan ilişkisini gözden geçirmesi için cesaretlendirilir. 7.Ağlayan hastaya iletişimde dokunma, çoğu kez uygun ve yararlıdır. 8.Yaşadığı kayıp konusunda daha sağlıklı baş etme yolları bulması için hastaya yardım edilir. 9.Hastanın dini desteğe gereksinimi varsa bu belirlenir ise ne şekilde olursa olsun karşılanmasına yardımcı olunur.

TANI VERİLER AMAÇ GİRİŞİMLER Sosyal etkileşimde bozulma 1.Hastanın sağlıklı ilişkiler kuramadığını ve sürdüremediğini belirtmesi, 2.Çevresindeki insanlardan kaçınma davranışı göstermesi 3. Büyüklük düşüceleri nedeniyle etrafı küçümseme, manipülatif davranışlar 1.Hastanın çevresindeki insanlarla sağlıklı iletişim kurması 2.Diğerlerini olumsuz etkileyen manipülatif davranışlarını değiştirmesi 1.Bireyle destekleyici bir iletişim sağlanır. 2.Bireyi anlamaları ve desteklemeleri konusunda aile üyelerine destek olunur. 3.Birey olarak kendi sorumluluklarının farkına varması sağlanır. 4.Başkalarına nasıl yaklaşımda bulunacağı hakkında bilgilendirilir. 5.Grup içinde olumlu davranış gösterdiğinde geri bildirim verilir. 6.Sınırlamalar basitçe hastaya açıklanır ve bunlara uyması için hasta desteklenir.

TANI VERİLER AMAÇ GİRİŞİMLER Öz bakım eksikliği 1.Kişisel ihitiyaçların farkına varmada yetersizlik. 2.Hastanın öz bakımının yetersiz olduğunun gözlemlenmesi 1.Bireyin kişisel ihtiyaçlarını tanıması. 2.Kişisel ihtiyaçlarıyla ilgili farkındalık geliştirmesi. 3.Öz bakım aktivitelerini yerine getirmesi. 4.Öz bakım aktivelerini sürdürmesi 1.Öz bakım eksikliğine neden olan faktörler belirlenir. 2.Hastanın kendi bakımına en üst düzeyde katılımı sağlanacak. 3.Bağımsız olma ve katılım konusunda cesaretlendirilecek. 5.Her bir öz bakım aktivitesini yerine getirme durumu değerlendirilir. 6.Kendi başına gerçekleştirdiği her bir bakım aktivitesi için olumlu geri bildirim verilir. 7.Hastanın öz bakımını bağımsız olarak gerçekleştirmediği durumlarda hasta desteklenir.

TANI VERİLER AMAÇ GİRİŞİMLER Kendine zarar verme/ intihar riski 1.Kendini öldürme isteğinin doğrudan ya da dolaylı anlatımı 2.Daha önce intihar girişimi olması 3.Benlik saygısının çabuk zedelenmesi 1.Bireyin intihar fikrini ortadan kaldırmasına yardımcı olmak 2.Bireyin özkıyım yapmasını engellemek 1.Bireyin davranışları gözlenir, sıkı gözlem altında tutulur,odada cam eşya, çivi, makas, ayna, iğne, plastik torba, jilet, kemer, çakmak vb bulundurulmaz. 2.Yasaklanan objeler hakkında ziyaretçiler bilgilendirilir, 3.Bireyin ilaçlarını düzenli alması sağlanır ve oral ilaçları yutup yutmadığı kontrol edilir. 4.Hastanın intihar etme riski ekip üyeleriyle paylaşılır. 5.Tedavisini planlama ve ilerlemelerini değerlendirmeye bireyin katılımı sağlanır

DUYGUDURUM BOZUKLUKLARI SIKLIK VE YAYGINLIK BİPOLAR BOZUKLUK Yaşam boyu yaygınlık: %1 Kadın/erkek oranı eşit Başlama yaşı: 9-50 (ortalama 30) MAJOR DEPRESİF BOZUKLUK Yaşam boyu yaygınlığı: %9-20 Kadınlarda %10-25, erkeklerde %5-12 Başlama yaşı: 20-50 (ortalama 40) Irk, SED farkı belirlenememiştir. Ülkemizde yaygınlık %10 (1992, birinci basamakta,Ankara)

PSİKİYATRİ BÖLÜMÜ VAKA SUNUMU

ANAMNEZ HASTANIN; ADI SOYADI : B.Ö YAŞ : 27 CİNSİYET : KADIN MESLEĞİ : GÜVENLİK YATIŞ TARİHİ : 10.04.2016 TANISI : BİPOLAR BOZUKLUK PSİKİYATRİK İNCELEME : 1 SENE ÖNCE ÇOK PARA HARCAMA, BAĞIRIP ÇAĞIRMA, AŞIRI HAREKETLİLİK

ANAMNEZ EVLİLİK ÖYKÜSÜ : EVLİ BİR ADAMLA İLİŞKİSİ OLUP DAHA SONRA MAHKEMELİK OLMUŞ. SOSYO-EKONOMİK DURUM : İYİ DURUMDA AİLEDE FİZİKSEL-RUHSAL HASTALIK : BABA BİPOLAR, YILLAR ÖNCE SUİCİD GİRİŞİMİNDE BULUNMUŞ. ABLASINA KOMŞU TARAFINDAN TECAVÜZ GİRİŞİMİ OLMUŞ.

HASTALIK ÖYKÜSÜ ÖNCEKİ YATIŞLAR : ERENKÖYDE 38 GÜN YATMIŞ. İLAÇLARINI 2 AYDIR DÜZENLİ KULLANMIYOR. ÇEVREYE ZARAR VERME : HASTADA SALDIRGANLIK YOK AMA TEHDİT EDİYOR. SUİCİD GİRİŞİMİ : 1 SENE ÖNCE İLAÇ İÇİP EŞİNE HABER VERMİŞ MİDESİ YIKANMIŞ. SÜREKLİ KULLANDIĞI İLAÇLAR : LİTHURİL, DEPAKİN, OZEPİN

HASTALIK ÖYKÜSÜ UYKUSUZLUK VE AŞIRI DAĞINIKLILIK ÇOK PARA HARCAMA EŞYALARINI CAMDAN DIŞARI ATMA KENDİ KENDİNE KONUŞMA ŞÜPHECİLİK YALAN SÖYLEME AŞIRI HAREKETLİLİK ANNESİNE HOSTİL DURUMDA KARDEŞLERİNİ DÜŞMAN GÖRME *** KENDİSİ TEDAVİ OLMAK İÇİN YATMAK İSTEMİŞ.

ŞİMDİKİ ŞİKAYETLER HASTA MANİ DÖNEMİNDE AŞIRI HAREKETLİ ÇABUK KIZAN DUYGUDURUMU MEVCUT BAKIMSIZ VE DAĞINIK DIŞ GÖRÜNÜMÜNE ÖNEM VERMİYOR. LOGORE, BASINÇLI KONUSMA MEVCUT HASTANIN MANİPÜLATİF DAVRANIŞLARI DEVAM EDİYOR. DAĞINIKLILIK,TAŞKIN HAREKETLİLİK ESKİYE ORANLA AZALMIŞ DURUMDA. HASTA İLAÇLARINI SIKINTISIZ ALIYOR

GENEL DEĞERLENDİRME FİZİKSEL DEĞERLENDİRME GÖRME : SORUN YOK. İŞİTME : SORUN YOK. KONUŞMA : SORUN YOK. HAREKET: SORUN YOK BOŞALTIM ALIŞKANLIĞI : NORMAL BESLENME ALIŞKANLIĞI : DÜZENLİ ( 3 ÖĞÜN ) UYKU DÜZENİ : DÜZENSİZ,UYUMA GÜÇLÜĞÜ RUHSAL YÖNDEN DEĞERLENDİRME: DUYGUSAL : ENDİŞELİ

LABORATUVAR SONUÇLARI TETKİK ADI SONUÇ NORMAL DEĞERLER ÜRE 21 15-40 T PROTEİN 6,3 6,4-8,3 KLOR 109 98-107 KALSİYUM(CA) 8,3 8,4-10,2

KAYNAKÇA Ruh Sağlığı ve Bozuklukları ; O.Öztürk & A.Uluşahin İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri : Depresyon, Somatizasyon Ve Psikiyatrik Aciller Sempozyumu 2-3 Aralık 1999, İstanbul, S. 11-17 : Depresyonun Tanımı Ve Epidemiyolojisi,uzm. Dr. B. Mert Savrun Öztürk MO: Ruh sağlığı ve bozuklukları.5. Baskı. Ankara, Medikomat, 1994. Türkiye Psikiyatri Dergisi Yayınları ; Çalışma Birimleri Dizisi 19 , Bipolar Bozukluk Tip-II Tanı ve Tedavi El Kitabı DSM-5 Tanı Ölçütleri Başvuru El Kitabı; Syf : 63-112

MELİS GÖKBAYRAK SEVİM TOKYAY HAYRİYE YÜKSEL SEDA KAVAS HAZIRLAYANLAR MELİS GÖKBAYRAK SEVİM TOKYAY HAYRİYE YÜKSEL SEDA KAVAS