HUKUK METODOLOJİSİ-1 YRD.DOÇ.DR. AHMET K. MASTI

METOT’DAN METODOLOJİYE METOT: İzlenmesi gereken yol MANTIK: Akıl yürütme, düşünme, ispat ve çıkarım yapma bilimi. AMAÇ: Doğru düşünmek, doğru yargılara ulaşmaktır.

METOT’DAN METODOLOJİYE ÖNERME: Türkçe söz dizinine uygun olarak ifade edilen hüküm cümleleridir. ARGÜMAN: Bir iddiayı, bir tezi, bir görüşü desteklemek, doğrulamak ve güçlendirmek amacıyla bir ya da daha fazla sayıda öncül ya da kabulden belirli bir sonucun çıkarsandığı kanıtlama tarzı ya da formuna denir.

METOT’DAN METODOLOJİYE ÖNCÜL: Akıl yürütmesi belli bir sonuca ulaştırmada temel alınan veya bir çıkarım için esas alınan önermeye denir. ÇIKARIM: Doğru olduğu kabul edilen öncüllerden elde edilen sonuçtur.

METOT’DAN METODOLOJİYE SONUÇ: Bir argümanı oluşturan öncüllerden doğru bir akıl yürütme ile çıkarsanan yargıdır. VARGI: Bir argümanın son önermesidir.

METOT’DAN METODOLOJİYE ÇIKARSAMA: Bir düşünceden diğer bir düşünceye geçiştir. GEÇERLİLİK: Bir argümanda öncüller sonucu kaçınılmaz kılıyorsa o argümanın geçerli olduğu kabul edilir.

METOT’DAN METODOLOJİYE GEÇERSİZLİK: Geçerliliğin tersidir. YARGI: Bir cümlenin ya da önermenin doğruluk ya da yanlışlığını belirleme işlemidir.

METOT’DAN METODOLOJİYE AKIL YÜRÜTME: Düşünceleri bilinçli, tutarlı belli bir amaçla bir araya getirme işlemidir. MANTIK HATASI: Bir düşünceyi ortaya koyarken ya da anlamaya çalışırken yapılan yanlış çıkarsamaların tamamıdır.

METOT’DAN METODOLOJİYE TEMEL MANTIK HATALARI: Nitelendirme dolayısıyla çıkan mantık hatası; aynı kelimenin, ifadenin iki farklı kısmında iki farklı anlamda kullanılmasından doğan hatalı çıkarımdır.

METOT’DAN METODOLOJİYE Doğruluğun ortaya çıkışına ilişkin iki yaklaşım FORMAL DOĞRULUK İÇERİKSEL DOĞRULUK

METOT’DAN METODOLOJİYE FORMAL DOĞRULUK: Doğru akıl yürütme formlarının ortaya konulması salt şekil açısından akıl yürütme formlarının bulunup uygulanması.

METOT’DAN METODOLOJİYE İÇERİKSEL DOĞRULUK: İçerik olarak doğru olma.

METOT’DAN METODOLOJİYE METODUN ASIL ÇALIŞMA ALANI: Mantık İlgili alanın bilgisinin niteliği

METOT’DAN METODOLOJİYE BİLGİ İÇİN İKİ KOŞUL İnanma Doğru olma ----------------------------- Kanıtlanabilme Gerekçelendirme

METOT’DAN METODOLOJİYE GELENEKSEL KOŞULA GÖRE BİLGİ KOŞULU İnanç Doğruluk Kanıtlama

METOT’DAN METODOLOJİYE BİLGİNİN NİTELİĞİ Bilginin gerçekleşme alanı olarak düşünme üç yanlı bir süreci içermektedir. Düşünme işlemi (eylemi) Düşüncenin içeriği Düşüncenin yöneldiği şey

METOT’DAN METODOLOJİYE Her insan yaşamı boyunca kararlar vermek durumundadır. Ortaya çıkan sorunları kavrar ve ona çözümler üreterek yaşamda başarılı olma şansını yakalar. İnsanı tipikleştiren özelliklerden birisi de problemleri görmek ve doğru çözümler üretebilmek yeteneğidir.

METOT’DAN METODOLOJİYE Problemleri görmek ve doğru çözümleri üretmek her uzmanlık alanının yaptığı bir iştir.

METOT’DAN METODOLOJİYE Hukukla uğraşan kişi için de durum böyledir. Hukuk fakültesi öğrencisi sadece teorik bilgilerle donatılmamakta bu bilgilerin «pratik çalışmalar» başlığı altında somut olarak uygulanması ile de ilgilenmek durumundadırlar.

METOT’DAN METODOLOJİYE «Hukuk alanında problemleri zamanında görebilmek ve doğru alarak çözebilmek ve kararları uygulayabilme yeteneğini kazandırmak ve geliştirmek, hukuk öğretimi ve eğitiminin temel hedefidir.»

METOT’DAN METODOLOJİYE Hukuksal muhakeme ya da hukuksal düşünme salt teorik olanın ezberlenmesi değil özü itibariyle hukuksal ilişkinin, hukuksal ilişkiye temel oluşturan hukuksal kurumun ve uygulanabilir hukuk normunun bulunabilmesidir.

METOT’DAN METODOLOJİYE Başarılı bir hukuksal muhakeme başarılı teorik hukuk bilgisinden geçer.

METOT’DAN METODOLOJİYE Hukukçu doğru düşünen, hukuk normlarını doğru yorumlayan ve olaylara doğru uygulayabilen kişidir. Çalışmalarında gerekli olan doğru yolu bilmeyen veya aramayan, mantık kurallarının uygulanmasını bilmeyen hukukçunun mesleğinde başarılı olması imkasızdır.

METOT’DAN METODOLOJİYE Mantıksal zeminde bu düşüncenin psikolojik boyutunun etkileri bazen önemli sapmalara yol açabilir. Bu sapmalar mantık hatalarının ortaya çıkarılmasının temel nedenidir;

METOT’DAN METODOLOJİYE SAPMALAR Kontrol yanılgısı Meli-malı bağımlılığı Değiştirme tutkusu Suçluluk duygusunu yaratma Fedakarlık seferberliği Filtreleme Aşırı genelleme Etiketleme Kutuplaşmış düşünce Zihin okuma Negatif yükleme

METOT’DAN METODOLOJİYE Mantık, değer yargısı, ideal, ideoloji ya da inanç değildir. Köken olarak «intak» kelimesinden gelmektedir. Bunu da Türkçe’de söyleten ya da söylenen anlamında çevirebiliriz. Akıl yürütme yani muhakemenin, bir takım kuralları vardır ve bu kurallar matematik kurallarına benzer.

METOT’DAN METODOLOJİYE Mantık hatası, çıkarsama kurallarını ihlal eden akıl yürütme biçimi ya da muhatabın yanlış yönlendirdiği halde, onu düşüncenin doğru olduğuna ikna etmek amacıyla kullanılan bir argüman.

METOT’DAN METODOLOJİYE İki mantık hatası kategorisi vardır; Formal İnformal

METOT’DAN METODOLOJİYE Formal mantık hatası tümdengelimsel mantıkla yapılan bir hatadan dolayı vargının önermelerden çıkarsanamadığı hatadır. Formal mantık hataları teknik hatalardır.

METOT’DAN METODOLOJİYE İnformal mantık hataları gündelik yaşamda ortaya çıkan genel yanılma halleriyle ilişkilidir. Mantık hatasının bilincine varmak hukuk için özel olarak önemlidir. Neticede hukuksal akıl yürütme yani hukuksal muhakeme hukuk faaliyetinin tümünü gösterecek genişliktedir.

METOT’DAN METODOLOJİYE AKIL YÜRÜTME Düşünceleri bilinçli, tutarlı, belli bir amaçla bir araya getirme işlemi. Akıl yürütme bir kanıtlama faaliyetidir.

METOT’DAN METODOLOJİYE Kanıt, metodolojinin bir aracıdır. Kanıt sadece formal mantık açısından doğru olmakla ve gerçek delillere dayanmakla kalmamalıdır, ayrıca belirli metodolojik koşullara da tabidir. Bir problem durumunda belirli bir soruya cevap bulmak ve bu cevabı kanıtlamak gerekir.

METOT’DAN METODOLOJİYE Herhangi bir problemi görünüşte çözen bir tez esas alındığında sorun çözülmüş olmamaktadır. Bu mantıkta problemin ileriye itilmiş olmasıdır.

METOT’DAN METODOLOJİYE Sosyal bilimler alanında sıkça başvurulan istatistik verilerin sosyal sorunların çözümlenmesinde kullanılması bunu tipik örneklerinden birisidir.

METOT’DAN METODOLOJİYE Örneğin; suçluluk farklı tarihi dönemlerde ölçülmek ve karşılaştırılmak isteniyorsa, mahkeme kararları istatistikleri ölçü alınabilir, fakat bu arada ceza yasası ya da infaza ilişkin esaslar değişmişse, bu veriler incelenen sorunla ilgili doğru bilgi vermezler.

METOT’DAN METODOLOJİYE Bir tezle beraber bulunan ya da bu tezin kanıtı olan bir kanıt söz konusu ise buna sonsuz geri gidiş, daire kanıt (zirkelbeweis, fasıt) denilir.

METOT’DAN METODOLOJİYE Tümevarım Yönteminin Kanıtlamada Kullanılması Bu yöntem tek tek olandan genele ve bütüne varmak yoluyla yapılan bir tür genellemedir. Özelden genele giden bir akıl yürütmeyle doğadaki tek tek gözlem ve deney sonuçlarından kalkarak aynı koşullar hakkında genel yargılara varma işlemi tümevarımdır.

METOT’DAN METODOLOJİYE Tümevarım ikiye ayrılır; Eksik Tümevarım Tam Tümevarım

METOT’DAN METODOLOJİYE Eksik Tümevarım Belli bir konuda çok sayıda deney ve gözlem verisi toplayarak tümü hakkında bir yargıda bulunmaktır. Doğa bilimleri çoğunlukla eksik tümevarım yöntemiyle çıkarımlarda bulunur. Bu ise kesinliği değil ancak olabilirliği vermektedir.

METOT’DAN METODOLOJİYE Tam Tümevarım Gözlem ve deney yapılan olguların hepsini kapsayan sayma işlemi tam tümevarımdır. Örneğin; «Bu sınıfta 15 öğrenci vardır. Bu öğrencilerin 15’i de şiir yazmaktadır. O halde, bu sınıftaki tüm öğrenciler şiir yazmaktadır.»

METOT’DAN METODOLOJİYE Tümdengelim Yönteminin Kanıtlamada Kullanılması Tümdengelim: Üç temel akıl yürütme içinde, öncüllerin doğru kabul edilmesi halinde sonucun bu öncüllerden zorunlu olarak çıktığı, yani geçerli olabilen bir tek akıl yürütme türüdür.

METOT’DAN METODOLOJİYE Tüm A’lar B’dir. X bir A’dır. O halde X bir B’dir.

METOT’DAN METODOLOJİYE Tümdengelim çıkarımları Doğrudan çıkarım Dolaylı Çıkarım

METOT’DAN METODOLOJİYE Doğrudan çıkarım 1-Karşıolum: İçerme ve Çelişki çıkarımları 2-Eşdeğerlik: Evirme, çevirme, devirme çıkarımları

METOT’DAN METODOLOJİYE Dolaylı Çıkarım - Kategorik : Bütün önermeler basit - Kategorik olmayan: Koşullu, ayrımlı, ikilemli

METOT’DAN METODOLOJİYE Bir konu saf tümdengelim yöntemi ile ele alınacaksa: - Sistemin temel deyimleri belirlenir - Temel savlar belirlenir - Türetim kuralları kabul edilir - Tanıma ilişkin kurallar açıkça formüle edilir.

METOT’DAN METODOLOJİYE Doğa bilimleri-sosyal bilimler ayırımında ortaya çıkan teknik farklılıklar Araştırmanın düzeyi sorunu Kavramsallaştırma sorunu Deney yapmanın olanaksızlığı Değişkenlerin çokluğu Ölçme güçlükleri Çok yanlılık Tarihsel sorunlar