Aile İçi Şiddetin Çocuk Üzerine Etkisi

... konulu sunumlar: "Aile İçi Şiddetin Çocuk Üzerine Etkisi"— Sunum transkripti:

1 Aile İçi Şiddetin Çocuk Üzerine Etkisi
Psk. Gönül ERSOY

2 Effect of Domestic Violence on Children
Aile İçi Şiddetin Çocuk Üzerinde Etkisi

3 Aile İçi Şiddetin Çocuk Üzerinde Etkisi
Evason (1982): Araştırmaya katılan kadınların %78’inin çocukları, aile içinde yaşanan şiddetten olumsuz yönde etkileniyor. Abraham (1994): Kadınlardan %91’inin çocukları etkileniyor, %86’sında ise bu etki çocukların ergenlik dönemine kadar sürüyor. Günümüzde yapılan çalışmalarda aile içi şiddetin çocuk üzerinde korku, güçsüzlük, depresyon ve kaygılı görünme, sosyal ilişkilerinde yetersiz akademik başarı, öfke ve saldırganlık şeklinde etkisi vardır. Fantuzzo (1991): Fiziksel istismara ve hakarete tanık olan çocukların yalnızca hakarete tanık olan çocuklara göre daha fazla davranışsal problemlerin meydana geldiği belirtilmiştir.

4 Aile İçi Şiddetin Çocuk Üzerinde Etkisi
Araştırmaya göre, anne ve çocuklar belirli fiziksel saldırı yerine gözdağı ve korkuyla yaşamayı tercih ediyorlar. 8 yaşında: “Anne, beynim sanki bir yanardağ ve her an patlamaya hazır. Benim küçük bir beynim var. Neden bunu bana yapıyor? Neden öyle şeyler söylüyor?” Özellikle istismarın olduğu evlerdeki çocuklar, ilişkilerde daha güçlü insanların, kendilerinden daha güçsüz insanları kontrol etmek için saldırganlığı kullanabileceklerini görme ve öğrenmeye eğilimlidir. Şiddet uygulayan babayı gören, ya da çocukluğunda kötü davranış görmüş olan erkeklerin şiddete yöneldiği ortaya çıkmıstır.

5 Aile İçi Şiddetin Çocuk Üzerinde Etkisi
KORKU Çocuklar tarafından korkunun tanımını, “şiddeti uygulayan kişinin korkunç olduğu”, “daha sonrasında ne olacak, bunun ardından ne gelecek?” şeklinde yapmışlardır. Bazı çocuklar korkularının yalnızca babaları tarafından zarar görmek değil, onlar tarafından annelerinin ve kendilerinin öldürülebilecek olduklarını söylemişlerdir. Korku, davranış problemleri, saldırgan davranışlar, seğirme, uyurgezerlik, kekeleme, sakarlık, yatak ıslatma(özellikle erkeklerde) ve kabus ile kendini gösterir.

6 Aile İçi Şiddetin Çocuk Üzerinde Etkisi
ÜZÜNTÜ DUYMA Annelerine uygulanan şiddet esnasında çocuklar üzüntü duymaktadır. Bazı çocuklar duygularını anlamlandırmak amacıyla kendilerine zarar veriyorlar, intihar girişiminde bulunuyorlar. Üzgünüm (Francis, 6). Korkunç, bu durum beni üzüyor. Ağlamak istiyorum (Adrian, 7). Hepimiz merdivende oturuyorduk. Ağlıyorduk, yalnızca annemizin çığlığını ve ağlamalarını duyduk. Babam ona bağırıyordu (Glenda, 9).

7 Aile İçi Şiddetin Çocuk Üzerinde Etkisi
KIZGINLIK Aile içi şiddete tanık olan çocukların öfkelerini saldırgan davranışlarla göstermesi olağandır. Çocukların şiddet uygulayan kişiden fiziksel olarak zarar vererek intikam almak istedikleri rapor edilmiştir (Baba / Üvey Baba). Erkek çocukların annelerine/kız çocuklarına saldırgan davrandıkları gözlenmiştir. Kız çocukların erkek çocuklara/babalarına saldırgan davranış sergiledikleri daha sık görülmüştür. Annelerin ergenlik dönemindeki kızlarının, cinsiyet farkı gözeten ya da uygunsuz cinsel davranış gösteren erkek çocuklara karşı saldırgan oldukları bulunmuştur.

8 Aile İçi Şiddetin Çocuk Üzerinde Etkisi
GÜÇSÜZLÜK Hiçbir şey yapamıyordum çünkü beni odaya almıyordu. Yalnızca odana diyorsa odama gidiyordum, yukarı çık diyorsa yukarı çıkıyordum. (Glenda, 9) Korkuyordum çünkü varlığımdan bile haberi yoktu. Anneme bağırması durmazsa ne yapardım bilmiyorum. (Fiona, 15) Üzgündüm çünkü anneme yardım edemiyordum. Tek isteğim, elime bir bıçak alıp O’nu öldürmekti. Ama bu başımı derde sokardı. Herhangi bir yardım hattı ya da telefon edebileceğimiz herhangi bir yer yoktu. Yatağa gittiğimde ağlardım ve kafamda sürekli onu nasıl öldürebilirim düşüncesi olurdu. Ama anneme yardım edemediğim için çok üzgünüm.(Jackie, 19) Bir keresinden annemi korumak için araya girdim ve babamı tüm gücümle ittim. (Seamus, 10) Kavgalarını duymak, görmekten daha zordu. Çünkü her seferinde “Bu sefer annemi öldürüyor.” korkusu yaşardım. (8)

9 Aile İçi Şiddetin Çocuk Üzerinde Etkisi
SAĞLIK Astım Egzama Beslenme ve yeme bozuklukları Baş ağrısı Mide rahatsızlıkları Uyku bozuklukları Gelişimsel gerilik Dışa atım bozuklukları İletişim bozuklukları

10 Aile İçi Şiddetin Çocuk Üzerinde Etkisi
EĞİTİM Okula gitmek beni huzursuz ediyordu çünkü evde neler oluyor ve eve gidince ne olacak diye düşünüyordum. Notlarım biraz düştü. Sabah evden çıkarken tartışma başlıyordu ve okula gelir gelmez ağlıyordum. Herkes ne olduğunu soruyordu ancak ben bir şey diyemiyordum. (Regina, 9) Aile içi şiddet çocuğun okul başarısını 3 şekilde yansıtır. Okulda agresif tutumlar Konsantrasyon eksikliği Okul reddi

11 The Impact on Children of Violence in Family Lived
Aile İçinde Yaşanan Şiddete Karşı Çocuğun Gösterdiği Tepkiler Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Nida Bayındır, 2010

12 AMAÇ Bu araştırma aile içinde anne baba arasında yaşanan şiddete karşı çocukların gösterdikleri tepkileri ortaya koymayı amaçlamıştır. Araştırma, aile içinde yaşanan şiddete şahitlik eden çocukların kısa ve uzun vadede gösterdikleri olumsuz davranışların ailelerince fark edilip edilmediğini ortaya koymaya çalışmaktadır. 2010, Kütahya Veriler, aile içi şiddet ve kadının şiddetten korunması konulu ‘Mutlu Aileler, Gülen Yüzler’ projesinin birinci fazında katılımcı kadınlardan elde edilmiştir. Araştırmaya katılan kadınlara evdeki şiddete tanık olan çocuklarının davranışları sorulmuştur.

13 Aile İçinde Yaşanan Şiddete Karşı Çocuğun Gösterdiği Tepkiler
Bu amaç doğrultusunda, aşağıdaki sorulara yanıt aranmaya çalışılmıştır. Aile içinde şiddetin gerçekleşme düzeyi nedir? Evde eşler arasında yaşanan şiddete çocukların bizzat şahit olma durumları nedir? Çocukların evde yaşanan şiddetin farkında olma durumları ne orandadır? Eşler arasında yaşanan şiddette çocukların şiddet görme durumları ne düzeydedir? Anneye göre çocukların evde yaşanan şiddetten etkilenme durumları ne düzeydedir? Çocukların evde yaşanan şiddet anında ve sonrasında gösterdikleri tepkiler nelerdir?

14 Aile İçinde Yaşanan Şiddete Karşı Çocuğun Gösterdiği Tepkiler
Vahip ve Doğanavşargil (2006) Eşler arasında yaşanan şiddete tanık olan çocukların yarısı şiddete fiilen müdahale ettikleri, doğrudan şiddete maruz kalmasalar bile çocukluk çağı travmaları yaşadıkları saptanmıştır. Bu çocukların, yaralanmış annenin bakımını yaptıklarının ve annenin yaşadığı çöküntü durumunu içselleştirdikleri görülmüştür. Araştırmanın bir başka önemli bulgusu ise, eşlerinden şiddet görenlerin buna paralel olarak, çocuklarına da şiddet gösterdiklerinin saptanmış olmasıdır.

15 Yöntem Betimsel Tarama Modeli 88 katılımcı
Anket, Sivil Toplum Kuruluşları’nın ve kurum temsilcilerinin aile içi şiddete yönelik bilgilendirme panelinin sonrasında verilmiş, böyle bir ortamda yetişen özellikle 0-11 yaş çocuğu olan katılımcılar seçilmiştir. Anket, tanımlayıcı soruların haricinde iki bölümde tasarlanmıştır. Annelerden ilk bölümde şiddet anında, ikinci bölümde ise uzun vadede, çocuklarının tepkilerinin yaşanma sıklığını belirlemeleri istenmiştir.

16

17

18

19

20 Tartışma Yapılan araştırmalara göre baskıcı ortamlarda yetişen ve aile içi şiddete tanıklık eden çocuklarda sürekli kaygı, geleceğe ve kendine karşı güvensizlik, düşük kişilik gelişimi gözlenmektedir (URL, 2005). Örneklemdeki annelerin %60,2’si çocuklarının evde yaşanan şiddetten olumsuz etkilendiğini belirtmiştir. Bayındır ve diğ. (2007) yaptığı çocuk suçluluğu demografisi araştırmasında suça karışan çocukların %77’si öz annesi ile yaşamaktadır. Bu durum, çocukların öğrenilmiş bir davranış olan şiddetle etkileşiminin olma olasılığını beraberinde getirmektedir. Evde şiddete tanıklık eden çocukların en çok anneyi darba karşı korumaya (%44,3) çalışmaları ve anneye aşırı bir bağlılık (%55,7) göstermeleridir. Bu tür ortamlarda yetişen çocukların koruma ve korunma dürtüleri akranlarına göre daha hassas olabilmekte ve sosyal çevrede tipik davranışlarla kendini göstermektedir.

21 Sonuç ve Öneriler Araştırmaya katılan kadınların %60,2’si çocuklarının bu durumdan olumsuz etkilendikleri, %28,4’u onların nasıl etkilendiğini bilmedikleri yönünde görüş bildirmiştir. Kadınların, %11,4’ü ise çocukların bu şiddet ortamından olumlu olarak etkilendiklerini belirtmiş, böylece ana- babadan kimin haklı olduğunu gördükleri gibi bir ayrıştırmaya gittikleri saptanmıştır. Ansal olarak sıklıkla gösterdikleri tepkileri belirgin ağlama, ne yapacağını bilememe ve şoka girme, anne-babanın kavga etmesini önlemeye çalışma, anneyi destekleme ve korumaya çalışmadır. Uzun vadede ise anneler, çocuklarda sıklaşan ve yerli yersiz ağlamaların, sürekli sızlanma ve mazeretlerin olduğunu, insanlardan kaçma ve güvensizlik duygularının geliştiğini, saldırganlığın arttığını, dikkat ve yoğunlaşma bozukluklarının oluştuğunu, okul başarısının ve isteğinin azaldığını, özellikle anneye aşırı bağlılığın geliştiğini gözlemlediklerini belirtmişlerdir.

22 Sonuç ve Öneriler Çalışmalar şiddete maruz kalan kadınlara yönelmekte ve aile içinde şiddetten etkilenen diğer parametreler göz ardı edilmektedir. Araştırma verilerinin, aile içi şiddetle ilgili bilgilendirmelerin hemen sonrasında bire bir etkileşerek, zaten konuşma ihtiyacında olan kadınlarla görüşme ve anket uygulama yoluyla elde edilmiş olması, araştırmanın güçlü yanlarındandır. Araştırmanın zayıf noktası, bilgilerin beyana dayalı olması ve kadının gözlem gücü ve farkındalığının boyutu ile ilgilidir. Evde yaşanan şiddetten çocukların etkilenmeme olasılığı yoktur, bunun göz ardı edilmemesi gerekir. Bunun için sorunlu çiftlerin aile terapistlerine ailece gitmeleri, çocuklarının yanında tartışmayı ertelemeye çalışmaları, bu konuda farkındalıklarını arttırmaya yönelik bilgi ve becerilerini arttırmaları gerekir. Ayrıca, çocukların gelişimi konusunda ailelere planlı bir eğitim verilmeli, öfke yönetimi vb. önleyici hizmetler desteklenmelidir.

23 Erken çocukluk gelişiminin desteklenmesi-III: Aile
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi 2006; 49: Elif N. Özmert Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Pediatri Profesörü

24 Erken çocukluk gelişiminin desteklenmesi-III: Aile
AMAÇ Aile tutumlarının ve aile içi çevrenin/uyarının erken çocukluk gelişimi üzerindeki etkilerine değinilecektir. BİYOLOJİK BOYUT Riskli aile çocuklarında sosyal çevrenin gerektirdiği duygusal ve sosyal yeteneklerin etkilendiği ayrıca strese olan fizyolojik ve nöroendekrinolojik cevabın aşırı şekilde bozulduğu görülmektedir. Bu riskli ailelerin çocukları duygusal durumlarının kontrolü ve ifadesinde sorunlar yaşadıkları gibi diğerlerinin duygusal durumuna da uygun şekilde tepki gösterememektedirler. Repetti(2002): Bu ailelerde yetişen çocukların erişkin dönemde iskemik kalp hastalıkları, bazı kanserler, kronik akciğer hastalıkları, iskelet kırıkları ve karaciğer hastalıkları arasında güçlü bir ilişki saptanmıştır. TEHDİT AMYGDALA HİPOKAMPUS STRES CEVABI

25 Riskli aile çocukları kendi duygularını ve başkalarının duygularını tanıyamamakta ve çeşitli sosyal durumlarda uygun duygusal tepkiler verememektedir.

26 Children of Abused Women Şiddete Maruz Kalan Kadınların Çocukları
Journal of Marriage and Family, Vol. 49, No. 3 (Aug., 1987), pp Christina Christopoulos, Deborah A. Cohn, Daniel S. Shaw, Susan Joyce, JeanSullivan-Hanson, Sherry P. Kraft and Robert E. Emery

27 Children of Abused Women
Hipotez: Şiddet görmüş kadınların çocukları, diğer gruplara göre çevreye daha zor uyum sağlıyorlar. Gereç ve Yöntemler: 40 şiddet gören kadın – 40 kadın (kontrol grubu) 19 – 52 yaş (eşleriyle birlikte) Çocukların yaşı 5 – 13 (toplamda 42 erkek – 38 kız) %79 beyaz - %21 siyahi Gelir: %62 kadın, $5,000 ya da daha az, ortaokul mezunu

28 Children of Abused Women
Sonuç: Evlilikte şiddet, depresyon, tatmin boyutu açısından aile uyumu iki gruptaki kadınlar arasında farklılık göstermiştir. 2group X 2sex = MANOVA CBCL : F(2, 62) = 5.09, p < .01 (internalizing – externalizing) F(2, 62) = 3.16, p < .05 (sex interaction) PCS – WISC-R (no significant main or interaction effects) Kız çocuklar: Deney grubunda %45 içselleştirilmiş (kontrol grubunda %12) %36 dışsallaştırılmış (kontrol grubunda %6). Erkek çocuklar: Fark gözlenmemiştir.

29 Children of Abused Women
Tartışma: Uyumsuz evliliklerin ve boşanmaların aile bireyleri arasındaki çatışmalarda, şiddete maruz kalan kadınların çocukları arasında erkek çocuğun daha kayda değer düşünülmesi için dışsallaştırılmış problemlerin bulunması beklenmiştir ancak kadınların verdiği raporlarda çocuklarının daha çok içselleştirilmiş problemleri olduğunu belirtmişlerdir. Şiddete maruz kalan kadınlar kız çocuklarının hem içselleştirilmiş hem de dışsallaştırılmış problemleri deneyimlediklerini paylaşmışlardır.

30 TEŞEKKÜRLER! Psk. Gönül ERSOY