Sorular Hangi keneler vektörlük özelliğini taşırlar? Gözsüz keneler

... konulu sunumlar: "Sorular Hangi keneler vektörlük özelliğini taşırlar? Gözsüz keneler"— Sunum transkripti:

1 Sorular Hangi keneler vektörlük özelliğini taşırlar? Gözsüz keneler
Kanatlı keneler Sert Keneler Yumuşak keneler Yarı tıkaç yapan keneler Aşağıdaki eklembacaklılardan hangisi mekanik vektörlüğe örnektir? Pire Sivrisinek Hamamböceği Bit Tahtakurusu

2 AMAÇ Vektörlük hakkında genel bilgi sahibi olmak, Kenelerin önemleri konusunda yeterli düzeye gelmek ve mücadele yöntemlerine hakim olmak HEDEFLER Vektör mücadelesini bilmek Kenelerin morfolojilerini epidemiyolojilerini bilmek, Kenelerin taşıdıkları hastalıkları bilmek Kene çıkartılması ve mücadelesini bilmek

3 Tıbbi (Medikal) Entomoloji
İnsanda erişkin veya larva dönemlerinde parazitlenen, insana hastalık etkenlerini bulaştıran, alerji veya zehirlenmelere neden olabilen Artropodların tanıtıcı yapısal özelliklerini, üreme, gelişme ve yaşayışlarını, insanla olan ilişkilerinde patojen etkilerini, oluşturdukları hastalıkları ve tedavilerini, artropodlar ile savaş ve bunlardan korunma yollarını inceleyen ve bunlardan korunma yollarını inceleyen ve öğreten bilim dalıdır.

4

5 İnfestasyon Arthropodların vücut üzerine yerleşmesi, gelişmesi veya çoğalması , insanlarda hastalık oluşturması

6 Artropodların İnsana Zararları
Entamophobia Duyu organlarına (göz, kulak, burun) rastlantısal olarak girerler. Çeşitli derecede zehirli etkileri vardır ve alerjilere neden olur. İnsekt larvalarının yapmış olduğu hastalıklar Dermatoz Vektörlük Parazit olarak

7 VEKTÖR VEKTÖR: Taşıyıcı VEKTÖR: Hastalık mikroplarını nakleden
böcek veya organizma VEKTÖR: Hastalık ajanlarının bir konaktan diğerine bulaşmasında rol oynayan artropod ve diğer omurgasız canlılar

8 VEKTÖR TAŞIYAN / AKTARAN / BULAŞTIRAN
HASTALIK ETKENLERİNİ DERİ / MUKOZA / BESİNLER ÜZERİNE SOKARAK / ISIRARAK / BIRAKARAK TAŞIYAN / AKTARAN / BULAŞTIRAN İNSANDA YERLEŞİCİ / PERİODİK ARTROPODLAR ENDO / EKTO PARAZİT OLAN OMURGASIZLARDIR

9 MEKANİK Musca domestica, Tabanidler
BİYOLOJİK Sivrisinek

10 Vektör Kontrolü Vektör beslenme ve üreme alanlarının düzenlenmesi
Çevre Düzenlenmesi Korunma (Vektör-Konak ilişkisini kontrole alma ) Mekanik Kimyasal Vektör ömrünü azaltma Biyolojik

11 KORUNMA Mekanik Cibinlikler, insektisitli cibinlikler, tel kafesler,tuzaklar, tütsüler, yapışkan maddeler Kimyasal Böcek kaçırıcılar (Repellentler)

12 Vektör Ömrünü Azaltma MEKANİK Elle toplama Isı ile öldürme

13 Vektör Ömrünü Azaltma KİMYASAL İnsektisitler Zehirli gazlar Dezenfektanlar

14 Vektör Ömrünü Azaltma BİYOLOJİK Doğal düşmanlar Gelişmeyi durduran maddeler Bakteriler Virusler

15 Genetik Kontrol Radyasyon veya kimyasallarla kısırlaştırma Transgenik ırklar elde etme

16 ARACHNİDA: Akarlar ve akarcıklar Antensiz ve erişkinleri 4 çift bacaklı
INSECTA: Böcekler Antenleri var. Erişkinleri 3 çift bacaklı

17 Arachnida (Akarlar) Kanatsız Vücut genelde tek parçalı 4 çift bacak
Başta şeliser İnsan ve hayvanlardan kan emerler veya dokularından faydalanarak yaşarlar Yumurta-larva-nimf-erişkin Larva üç çift bacaklı

18 AKARLAR Temelde İnsan Paraziti olmayanlar: Tarlalarda, tahıllarda bulunan ve insan ve hayvanlara saldırarak deride kaşıntılı lezyonlara neden olurlar, ev tozunda bulunanlar alerji yaparlar. Bazı hayvanların paraziti olup bazen insanlara da saldıranlar (Keneler) Tamamen İnsana özgü olanlar: Tüm evrim dönemlerini insanda geçirirler (uyuz böceği)

19 KENELER

20 Keneler Dünyanın bütün coğrafik kıtalarında görülür
Üzerinde yaşadığı konağa kan emerek zarar verebilir Vektörlüğünü yaptığı enfeksiyon etkenlerini bu konaklara aktararak konakların bu etkenlere bağlı olarak çeşitli enfeksiyon hastalıklar geçirmesine yol açabilirler

21

22 Ülkemiz kenelerin yaşamaları için coğrafi açıdan oldukça uygun bir yapıya sahip
Mart-Ekim dış ortam Ekim-Mart barınaklarda Halk arasında kene, sakırga, yavsı, kerni gibi isimlerle bilinmektedirler

23 Türlere göre değişmekle beraber kenelerin, balıklar dışında sürüngenlerden, küçük kemiricilerden, yaban hayvanlarından evcil memeli hayvanlara ve kuşlara (özellikle devekuşları) kadar geniş bir konakçı spektrumları mevcuttur. Küçük omurgalılar ve özellikle yerde beslenen kuşlar, keneleri enfekte eden en önemli konak grubunu oluşturmaktadır

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35 Tıbbi Önemleri-1 -Sokma lezyonu→acı, yanma, kaşıntı
-Kene felci→ (tick paralysis) Çocuklarda ense tutulumları önemlidir. Solunum bozukluğu, dolaşım bozukluğu, ateş görülebilir. Felç önce bacaklardan başlar sonra kollar, göğüs ve boğazı tutar.

36

37

38

39 OLGU Osmangazi Üniv Tıp Fak. KBB AD. ve Mikrobiyoloji AD. (T
OLGU Osmangazi Üniv Tıp Fak.KBB AD. ve Mikrobiyoloji AD.(T.Parazitoloji Derg 2010) Nisan 2008 Eskişehir Çifteler ilçesi 3 yaşında kız çocuğu Üç gündür sol kulakta şiddetli ağrı,bir gündür yüzünün yarısında uyuşukluk, sol gözünü kapatamama, konuşmada pelteklik KBB poliklinik muayene sonucu grade 4 fasiyal paralizi tanısı Kulağın mikroskobik muayenesinde sol kulak dış yolunda buşon ile etrafı sarılmış bir yabancı cisim (canlı böcek) uygun prosedürle çıkarılıyor Çıkarılan böceğin KKKA taşıyıcısı Hyalomma marginatum marginatum olduğu saptanıyor Yedi gün sonra iyileşme Literatürde bildirilen kene ile oluşan izole fasiyal paralizisi olgu sayısı çok az

40

41 Tıbbi Önemleri-2 Kene vektörlüğü
Vücudlarına giren hastalık etkenlerini nesilden nesile aktarabilirler. Kene tifüsü (Riketsiya lar) Dönek humma, Q humması etkenleri Tularemi Bruselloz Lyme Hastalığı (Borrellia; B. Burgdorgeri) Babesiyoz etkeni (Babesia türleri) Ensefalit etkeni çeşitli viruslar Kırım-Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA) etkeni virüslerin taşınması

42 Kene Kaynaklı Enfeksiyonların Oluşması İçin
Kene ısırması ve kene ile temas Rezervuar hayvanlar ve ürünleri ile temas Kene kaynaklı enfeksiyon hastalığı geçiren kişiler ve çıkartılarıyla (kan,vb.) temas önemlidir

43

44

45 KIRIM-KONGO KANAMALI ATEŞİ VAKA VE ÖLÜMLERİNİN YILLARA GÖRE DAĞILIMI (Türkiye, 2002-2009)
Yıllar Olgu Sayısı Ölüm 2002 17 - 2003 133 6 2004 249 13 2005 266 2006 438 27 2007 717 33 2008 2009 1315 1318 63

46

47

48 Vücuttaki kenelerin üzerine herhangi bir kimyasal madde (alkol, kolonya, gazyağı v.b) dökülmemelidir. Bu maddeler kenenin kusmasına neden olacağından hastalık bulaştırma riskini artırmaktadır

49

50

51 Kişisel önlemler Sık aralıklarla kene kontrolü
Uygun giyim (açık renk giysi) Repellentler (böcek kovucular) Dietiltoluamid (DEET) Doğrudan cilde uygulanır %30-40’lık preparatlar 2-5 saatlık caydırıcı etki İnsektisidler %0.5 Permethrin emdirilimiş elbiseler Haftalarca süren öldürücü etki Sık aralıklarla kene kontrolü